Aşırı yağışlar sonucu oluşan seller ve taşkınlar, akarsuların yukarı havzalardan getirdikleri ağaç gövdelerini, dalları, kökleri ve kaya, toprak, kum gibi kaba materyali aşağı havzaya taşımaktadır. Su seviyesinin yükselmesi ile suyun 
zeminle temas yüzeyi genişlemekte, tabandan aşınan ve süreklenen malzeme miktarı artmaktadır. Aşağı havzada malzeme yüklü su istilasıyla oluşan kuvvet sonucu köprüler yıkılabilmekte; köy, kasaba ve kentler hasar alabilmekte, can kayıpları yaşanabilmektedir. Bu durumun önüne geçmek için örnekleri daha çok Avrupa ve Uzakdoğu ülkelerinde görülen ‘geçirgen tersip bendleri’ inşa edilmiştir.
Tersip bendi, suyu süzücü ve taşınan materyali tutan ve çökelten bariyerlerdir. Bendler, akarsu yatağı boyunca yukarı havzadan aşağı doğru akarsu yatağına yatay bir şekilde ve belirli aralıklarla çok sayıda inşa edilirler. Böylece bendi aşan materyal bir sonraki bendde tutulmuş olur.
Geçirgen tersip bendleri, akış istikameti olan mansab yönünde suyun hızını kesmekte, taşıdığı yükü azaltmakta, akarsuyun eğimini azaltmakta, suyun aşındırma ve sürükleme gücünü azaltmaktadır. Bu bariyer setleri, sel ve taşkınların olası etkilerinin azalmasını, köprü gibi ulaşım hatlarının tahribatını engellenmesini, yerleşim birimlerinin daha az zarar görerek korunmasını sağlamaktadır.
Zamanla hazneleri dolan geçirgen tersip bendleri işlevlerini kaybederler. Dolayısıyla ya sürekli gözlemlerle suni olarak boşaltılmalı ya da filtre malzeme ocağı olarak kullanılmalıdır. Bendin menba yönünde bulunan haznesinin boş olarak sürekli bir şekilde sel ve taşkınlara karşı hazır bekletilmesi gerekmektedir.
Türkiye’de ilk örneği 2017’de Rize’de inşa edilen geçirgen tersip bendleri başarılı bulunmuştur. Yıllık 1500 mm. gibi yağış alan Doğu Karadeniz Bölümü, bendlerin yapımı için pilot alan seçilmiştir ve Türkiye genelinde yaygınlaştırılma çalışmalarına başlanmıştır. 2021 yılında Karadeniz Bölgesinde görülen sellerin oluşturduğu tahribat ve can kayıpları, geçirgen tersip bendleri gibi çözümlerin bulunmasını ve acilen uygulanmasını gerektirmektedir.
Kaynakça:
ktu.edu.tr/dosyalar/ormanmuhendisligi_1f80e.pdf
https://app.trdizin.gov.tr/publication/paper/detail/TWpnMk16TTJOZz09
Yazar: Ali Abant