Günümüzde sadece Amerika’da yaklaşık 24 milyon kişi astım semptomlarından mustariptir. Bu şikâyetlerin dünya nüfusundaki dağılımı göz önüne alındığında durumun ciddiyeti fark edilebilir. Astım nefes alma, öksürme ve hırıltılı solunum sorunlarına yol açarak, bağışıklık sistemini ve hava yollarını tahriş eden bazı uyaranlarla ortaya çıkmaktadır. Aslında, astım atağı nedeniyle her yıl yaklaşık 2 milyon Amerikalı acil servise başvurmaktadır. Ama bu durumu değiştirmenin bir yolu olabilir.
The New England Journal of Medicine’de yakın zamanda yayınlanan bir Danimarka araştırmasına göre, gebeliğin son üç ayında balık yağı hapı alan kadınların, çocuklarının astım riskini yaklaşık üçte bir oranında azalttığı tespit edilmiştir. Peki, balık yağı, astım ilaçları için gelecek vaat eden doğal bir yol olabilir mi? Bu yazıda hamilelikte balık yağı alımına ve astım riskini azaltabileceğine dair bilgiler bulunmaktadır.
Hamilelikte Balık Yağı Alımına Dair Araştırmalar
Yapılan çalışma, 24 hafta hamile olan anne adaylarına 2,4 gram balık yağı ve zeytinyağı plasebo içeren takviyeler verilmiştir. Bu kişiler rastgele seçilmiş kişilerdir ve doğumdan sonra üç yıl boyunca takip edilmişlerdir. Ayrıca katılımcı annelerin yaklaşık dörtte biri ve babaların beşte biri astım hastalığına sahiptir. Çalışma grupları iki test grubu arasında eşit olarak bölünmüştür, yarısı balık yağı yarısı da zeytinyağı almışlardır. Çalışmanın temel amacı, balık yağının çocuklarda kalıcı hırıltılı solunum veya astım üzerinde bir etkisi olup olmadığını görmektir.
Üç yıl sonra, annelerine balık yağı verilen çocuklar arasında yüzde 16,9’unu, annelerine zeytinyağı plasebo verilen bebeklerin yüzde 23,7 astımlı olduğu tespit edilmiştir. Her iki grupta da ne anneler ne de çocuklar üzerinde olumsuz bir etki oluşmamıştır. Balık yağının en büyük yararı, çalışmanın başında, balık yağında bol miktarda bulunan lipitlerin düşük kan seviyelerine sahip kadınlar arasında görünüyor olmasıdır. Ulusal Sağlık Enstitüleri’nden Dr.Christopher E. Ramsden tarafından yazılan dergide bir başyazıda belirtilene göre, çalışma iyi tasarlanmış ve dikkatle gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, doktorların balık yağı tedavisinden yararlanma olasılığı en yüksek olan kadınlar için bir balık yağı tedavisinin tasarlanacağı hassas bir ilaç yaklaşımı bile ele alınabilir.
Balık Yağı Önerileri
Yapılan bu çalışmalar her ne kadar balık yağının doğacak bebeklerde astım riskini düşürdüğü yönünde olsa bile, bu hamle olan annelerin balık yağı kullanacakları gibi kesin bir sonucu ifade edemez. Yeni başlayanlar için, çalışmadaki balık yağı miktarı genellikle tavsiye edilenden çok daha yüksektir, miktarın yaklaşık 15 ila 20 katıdır. Ve Danimarkalılar Amerikalılardan daha fazla balık tükettiği göz önüne alındığında sonuçlar iyice değerlendirilmelidir.
Bu çalışma notunda, hamilelik sırasında daha düşük riskli balık yağı tüketmenin benzer etkilere sahip olup olamayacağı belirsizdir (hamile kadınların , büyüyen bebeğe zararlı olabilecek cıva seviyeleri nedeniyle ton balığı gibi belirli balık türlerinden uzak durmaları tavsiye edilir.) Çalışmanın en ilginç gözlemlerinden biri, düşük EPA ve DHA seviyesine sahip kadınların, balık yağında yaygın olan iki yağ asidi olanların, bundan en çok nasıl faydalandıklarıdır. Bu asitler, bitki bazlı gıdalarda bulunan ve eikosapentaenoik asit (EPA) ve dokosaheksaenoik aside (DHA) dönüşen başka bir asitten yapılır.
Sadece diyet bazıları için bu yağ asidi seviyelerini artırabilirken, çalışmadaki kadınların yaklaşık yüzde 13’ü dahil olmak üzere diğer insanlar aslında vücutlarının bu dönüşümü yapmasına izin vermeyen bir genetik varyanta sahiptir. Diyetlerini ayarlamak muhtemelen EPA ve DHA seviyelerini etkilemez. Bu kadınlar için hamilelik sırasında balık yağı en dramatik etkiye sahip olacaktır ve bu nedenle mükemmel bir gebelik diyet gıdası olarak kabul edilebilir. Sonuçların tekrarlanıp tekrarlanamayacağını, diğer dozlarda ve hamilelik boyunca diğerlerine dayanıp dayanamayacağını belirlemek için daha fazla çalışma yapılması, doktorların hamilelere kesin bir öneri verebilmesi için gerekli olacaktır.
Hamile Olmayanlar Balık Yağı Tüketmeli mi?
Dürüst olmak gerekirse, bu çalışmadaki sonuçların ne kadar belirgin olsa da, kesin içilmelidir şeklinde bir öneri yapılamaz. Fakat şu bir gerçektir ki, yabani avlanan balıklar gibi omega-3 yağ asitleri bakımından zengin gıdaların iltihaplanmayı azaltmaya ve sağlık yararları sağlamaya yardımcı olduğu uzun zamandır bilinmektedir. Ayrıca uygun nörolojik fonksiyon, hücre zarı bakımı, duygu durum regülasyonu ve hormon üretimi için gereklidirler. Çalışmada sadece yağ asidi seviyeleri düşük olan kadınlar, aslında omega-3 eksikliğinden mustariptir, çünkü büyük ölçüde yeterince otla beslenen et, balık ve sebze tüketilmemektedir.
En iyi omega-3 gıdaları balık, ceviz, chia tohumu, kenevir tohumu, natto ve yumurta sarısıdır. Ancak hala bu yiyecekleri yeterince tüketilmediği fark ederse, balık yağı almak, vücudun gerektiği gibi çalışmasını sağlamak için harika bir yol olabilir. Balık yağının kanıtlanmış 13 tıbbi faydası vardır ve muhtemelen bilinmeyen başka yararları da bulunmaktadır. Alzheimer hastalığı riskini azaltmaktan kardiyovasküler sağlığın iyileştirilmesine, bağışıklık sistemlerinin güçlendirilmesine kadar balık yağının sağlık üzerinde ciddi yararları bulunmaktadır.
Eğer kişi balık yağları almaya karar verirse, bir sağlık uzmanı tarafından tavsiye edilmedikçe 1000 miligram doza (bu çalışmanın kullanılanın çok altında!) aşmaması gerekir. Birçok balık yağı yüksek oranda işlenir ve kolayca oksitlenir, böylece çabucak sertleşebilirler. Bunun olmasını önlemek için herhangi bir yüksek kaliteli balık yağı takviyesinin bir parçası olarak astaksantin gibi antioksidanlar içeren trigliserit formunda balık yağı satın alınmalıdır. Uzmanlara göre kişinin beklentisi olsun ya da olmasın, balık yağının ecza dolabında muhakkak bir yeri olmalıdır!
Kaynakça:
https://www.cbc.ca/news/canada/kitchener-waterloo/fish-oil-pregnancy-asthma-risk-study-waterloo-1.3915476
https://www.npr.org/sections/health-shots/2016/12/28/507151031/danish-study-links-fish-oil-during-pregnancy-with-lower-asthma-risk-in-kids
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu