Histoloji, hücrelerin ve dokuların mikroskobik yapısının (mikro anatomi) bilimsel çalışması olarak tanımlanmaktadır. Histoloji terimi, doku veya sütun anlamına gelen Yunanca “histos” ve “çalışma” anlamına gelen “logia” kelimesinden birleşiminden oluşur. “Histoloji” kelimesi ilk olarak Alman anatomist ve fizyolog Karl Meyer tarafından yazılan 1819 kitabında ortaya çıkmış. Kökleri ise İtalyan hekim Marcello Malpighi tarafından gerçekleştirilen biyolojik yapıların 17. yüzyıl mikroskobik incelemelerine kadar uzanır.
Histoloji Nasıl Kullanılır?
Histolojideki kurslar, önceki anatomi ve fizyoloji ustalığına dayanan histoloji slaytlarının hazırlanmasına odaklanır. Işık ve elektron mikroskopi teknikleri genellikle ayrı ayrı öğretilir.
Histoloji için slayt hazırlamanın beş adımı şunlardır:
• Sabitleme
• İşleme
• Katıştırma
• Kesit
• Boyanma
Hücreler ve dokular çürüme ve bozulmayı önlemek için sabitlenmelidir. Gömüldüklerinde dokuların aşırı değişimini önlemek için işleme gerekir. Dokunun gömülmesi, bir numunenin destekleyici bir materyal (örneğin, plastik veya parafin) içerisine yerleştirilmesi olarak tanımlanır, böylece küçük numuneler mikroskopi için uygun ince kesitlere ayrılabilir. Bölümleme, mikrotom veya ultramikrotom denilen özel bıçaklar kullanılarak yapılır. Kesitler mikroskop lamlarına yerleştirilir ve boyanır. Belirli yapı tiplerinin görünürlüğünü artırmak için seçilen çeşitli boyama protokolleri mevcuttur.
En yaygın boya, hematoksilen ve eozin (H&E boyası) birleşimidir. Hematoksilen, hücresel çekirdekleri mavi olarak boyarken, eozin, sitoplazma pembesini boyar. H&E slaytlarında görüntü, mavi ve pembe tonlarındadır. Toluidin mavisi çekirdeği ve sitoplazma mavisini boyar, ancak mast hücreleri morlaşır. Wright’ın boyaması kırmızı kan hücrelerini mavi/mor, beyaz kan hücrelerini ve trombositleri diğer renklere çevirir. 
Hematoksilen ve eozin kalıcı bir leke bırakır, bu sebeple bu kombinasyonla yapılan slaytlar daha sonra ki dönemlerde incelenmek üzere saklanabilir. Farklı bazı histoloji lekeleri kalıcı olmayabilir, bu nedenle verileri korumak için fotomikrografi kullanılmalıdır. Trikrom lekelerinin çoğu, tek bir karışımın çoklu renkler ürettiği diferansiyel lekelerdir. Örneğin, Malloy’un trikrom boyası, sitoplazmanın soluk kırmızı, çekirdek ve kas kırmızısı, kırmızı kan hücreleri ve keratin portakalı, kıkırdak mavisi ve kemik mavisi rengini alır.
Doku Türleri
İki geniş doku türü vardır: hayvan ve bitki dokusu. Bitki histolojisinde genellikle karışıklığı önlemek için bitki anatomisi denir. Bitki dokularının ana türleri şunlardır;
• Vasküler doku
• Dermal doku
• Meristematik doku
• Zemin dokusu
İnsanlarda ve diğer hayvanlarda, tüm dokular dört gruptan birine ait olarak sınıflandırılabilir:
• Sinir dokusu
• Kas dokusu
• Epitel dokusu
• Bağ dokusu
Bu ana tiplerin alt kategorileri epitel, endotel, mezotel, mezenkim, germ hücreleri ve kök hücreleri içerir. Histoloji, mikroorganizmalar, mantarlar 
ve alglerdeki yapıları incelemek için de kullanılabilir.
Histolojide Kariyer Nasıl Yapılır?
Dokuları bölümlemeye hazırlayan, kesen, lekeleyen ve görüntüleyen kişiye histolog denir. Histologlar laboratuvarlarda görev alır ve bir doku örneğini kesmenin en iyi yolunu, önemli yapıları görünür kılmak için bölümleri nasıl boyayacağını ve mikroskopi kullanarak slaytları nasıl görüntüleyeceğini belirlemek için çok iyi yeteneklere sahiptir. Bir histoloji laboratuvarındaki laboratuvar personeli biyomedikal bilimcileri, tıbbi teknisyenleri, histoloji teknisyenlerini (HT) ve histoloji teknolojistlerini (HTL) içerir.
Histologların ürettiği slaytlar ve görüntüler patologlar denilen tıp doktorları tarafından incelenmektedir. Patologlar anormal hücre ve dokuları tanımlamada uzmanlaşmıştır. Bir patolog, paraziter enfeksiyon ve kanser dahil olmak üzere pek çok hastalığı ve durumu tanımlayabilir, böylece diğer doktorlar, veteriner hekimler ve botanikçiler tedavi planları yapabilir veya anormalliklerin ölüme yol açıp açmayacağını belirleyebilirler. Histopatologlar hastalıklı dokuları inceleyen uzmanlardır. Histopatolojide bir kariyer tipik olarak tıbbi bir derece veya doktora gerektirir. Bu disiplindeki birçok bilim insanının iki derecesi vardır.
Histolojinin Kullanımı
Histoloji fen eğitimi, uygulamalı bilim ve tıpta önemlidir. Kullanım alanlarını şu şekilde sıralayabiliriz;
• Histoloji, tıp öğrencilerine, biyologlara, veteriner öğrencilerine öğretilir çünkü farklı doku türlerini tanımalarında ve anlamalarında onlara yardımcı olur. Sırasıyla histoloji, hücresel düzeyde dokulara ne olduğunu göstererek anatomi ve fizyoloji arasındaki boşluğu kapatır.
• Arkeologlar, arkeolojik alanlardan elde edilen biyolojik materyalleri incelemek için histolojiyi kullanırlar. Kemikler ve dişlerin veri sağlama olasılığı yüksektir. Paleontologlar, amber içinde korunan veya permafrostta donmuş organizmalardan faydalı materyalleri geri kazanabilirler.
• Histoloji, insanlar, hayvanlar ve bitkilerdeki hastalıkları teşhis etmek ve tedavinin etkilerini analiz etmek için kullanılır.
• Histoloji, sebebi bilinmeyen ölüm vakalarının açıklığa kavuşmasına yardımcı olmak için otopsi ve adli araştırmalar sırasında kullanılır. Bazı durumlarda, mikroskobik doku incelemesinde ölüm nedeni ortaya çıkabilir. Diğer durumlarda, mikroanatomi ölümden sonra çevre hakkında ipuçlarını ortaya çıkarabilir.
Kaynakça:
chiro.org
ncbi.nlm.nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu