İktidarsızlık, erektil disfonksiyon olarak isimlendirilir. Penis yeterince sertleşmediği için cinsel birleşme sağlanamaz. Erektil disfonksiyon demek için şikayetin sık sık olması ve süreklilik göstermesi gerekir. Normalde penisin içinde süngerimsi yapıya kan dolmasını artırıp sertleşmeyi sağlayan ana madde nitrik oksit olup L-arginin aminoasidinden yapılır.
Aşırı alkol alımı, stres, sıkıntı, gerginlik nedeniyle geçici şikayetler olabilir. Şikayetin bu faktörlerle ilişkili olmadan tekrarlaması halinde altta yatan başka hastalıklar söz konusudur.
Penisi besleyen kan damarlarında daralma ve diğer damar problemleri, kalp yetmezliği, kalp damar hastalıkları, böbrek hastalıkları, varikosel, akciğer hastalıkları, şeker hastalığı, karaciğer hastalıkları, inmeler, sinir sistemi hastalıkları, hormonal bozukluklar, doğuştan gelen penis yapısal bozuklukları, ilaçlar (depresyon, tansiyon ilaçları gibi), kurşun zehirlenmesi, nöropati, iltihaplar, kolesterol yüksekliği gibi pek çok hastalıkta görülebilir. Büyük ameliyatlardan sonra ortaya çıkabilir. Aşırı sigara içilmesi de iktidarsızlığa neden olur. İktidarsızlığın %80’i fiziksel rahatsızlığa bağlıdır. Hiçbir hastalık bulunamazsa psikolojik olarak değerlendirilir. Aşırı endişe, iyi performans gösterememe korkusu, depresyon veya öfke gibi faktörler psikolojik nedenlerdir. Beyinde dopamin veya serotonin azlığı iktidarsızlığa neden olur.
Tansiyon ilaçları, bazı idrar söktürücüler, beta blokerler, kalp ilaçları, kolesterol düşürücü ilaçlar, kortizon ilaçları, depresyon ilaçları, antipsikotik ilaçlar, hormon ilaçları ve kemoterapi ilaçları iktidarsızlığa neden olabilir.
BULGU, BELİRTİ VE YAKINMALAR
Erkeklerde yeterli sertleşme olmadığı için cinsel ilişki sağlanamaz.Sebep olan hastalıklar için çeşitli testler yapılır. Tam kan sayımı ile kansızlık, kan yüksekliği, iltihap hücreleri yükseldiği görülür. Kolesterol, üre, kreatinin, karaciğer fonksiyon testleri, kan şekeri, kalp şeridi değerlendirilir. Erkeklik hormonu olan testosteron seviyelerine bakılır. Gerekli hallerde ileri tetkikler istenir.
TIBBI TEDAVİ
Psikolojik olduğu düşünülüyorsa psikiyatristten yardım alınır. Altta yatan bir hastalık varsa tedavisi uzman hekimce düzenlenir. Testosteron eksikliği saptanmışsa hormon tedavisine başlanır.
İlaç olarak sildenafil sitrat ve vardanafil penis düz kaslarını gevşeterek, kan akımını artırarak etkili olur. Bu ilaçlar doktor önerisine göre kullanılmalıdır. Baş dönmesi, baş ağrısı, hazımsızlık, yüz kızarıklığı, renkli görme gibi yan etkileri mevcuttur. Kalp yetmezliğinde, tansiyon düşüklüğünde, nitrat grubu ilaç kullananlarda bu ilaçlar kullanılmaz. Ani ölüm ve kalp krizi riski kalp hastalarında olabilir.
Ayrıca penis protezleri ve cerrahi tedavi gibi seçenekler mevcuttur.Psikolojik iktidarsızlıkta akupunktur tedavisi ile olumlu sonuçlar bildirilmekte olup tamamlayıcı bir yaklaşım olarak düşünülmelidir.Cinsel fonksiyon bozukluğuna neden olabilen ilaç alanların, doktorları ile görüşüp farklı seçenekler olup olmadığını öğrenmesi yararlı olur.
DİYET DEĞİŞİKLİKLERİ
Alkol ve kafeinli içecekler tüketilmemelidir.Dengeli ve sağlıklı beslenme programı için diyet uzmanından yardım alınmalıdır. İdeal kilonun korunması, şişmanlığın engellenmesi cinsel gücü korur. Altta yatan damar kireçlenmesi, şeker hastalığı, metabolik sendrom gibi hastalıklar varsa buna yönelik beslenme planı yapılmalıdır.
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Eğer sigara içiliyorsa mutlaka bırakılmalıdır. Sigara dumanında penise giden damarların daralmasına veya tıkanmasına neden olan zehirli maddeler vardır. Sigarayı bırakmak için doktordan yardım alınmalıdır.Düzenli olarak egzersiz yapılması ile damarların tıkanması engellenir ve vücudun dolaşım sistemi düzenli çalışır. Enerji düzeyi artar, kalbin işlevi korunur, kas gücü ve gerginliği korunur, aşırı kilolar verilir, stres ve gerginlik azalır, uyku kalitesi düzelir, daha fit ve sağlıklı görünüme kavuşulur. Egzersiz yapılmasıyla kanda nikrik oksit düzeyi artar ve peniste kan dolaşımını düzenler. Egzersiz, birçok yönden cinsel hayatı ve performansı iyileştirir. Haftada 5 gün yarımşar saatlik tempolu yürüyüş, 20’şer dakikalık bisiklet veya yüzme gibi basit egzersizler yeterlidir. Ağırlık kaldırma ile yapılan egzersizler de testosteron düzeyini artırarak fayda sağlar.
Stres, kortizon hormonunun düzeyini artırarak uzun vadede erkeklik hormonu testosteronun üretimini engeller. Psikolojik bozukluk ayrıca kan dolaşımının etkinliğini bozarak penise giden kanı azaltır, cinsel iştahı bozar. Stres ile mücadele etmek için gerekirse yardım alınmalıdır.Uykunun düzenli olması, vücut salgı saatlerinin iyi işlemesini, testosteron hormonunun yeterli düzeyde salınmasını sağlar. Uyku süresi ve uyku bozuklukları yaşla birlikte erkeklerde testosteron düzeyini, kas kitlesini doğrudan etkiler. İktidarsızlık ile savaşmada doğal desteklerin bir bölümü uyku üzerinden yarar sağlar. Kegel egzersizleri kadında olduğu kadar erkeklerde de bağırsak, mesane ve seksüel fonksiyonların desteklenmesinde yararlı kalça ve kasık kaslarının çalıştırıldığı özel bir egzersiz çeşididir. İdrar ve dışkı kaçırmada, tuvalet sonrası idrar damlamalarında yararlı olabilir. Bu konuda bir uzmandan yardım alınmalı ve günlük, düzenli yapılmalıdır.
ÖNERİLEN BESİN TAKVİYELERİ
Antioksidanlar: C ve E vitamini ile üzüm çekirdeği ve çam kabuğu flavonoitleri kan akışını artırmada etkili olup, damarlarda gelişebilecek oksidatif hasarı önlemeye yardımcı olabilir.
Arginin: Damarları gevşeten ve kan akışını artıran nitrik oksit üretimini sağlayan bir aminoasittir. Günde 3 kez 1 .000 mg alınması önerilir.
Omega-3: EPA ve DHA içeriği damar kireçlenmesinin azaltılması, pıhtılaşmanın azaltılması, trigliseridi düşürmesi, kan basıncını düşürmesi ve damar iltihabını azaltması nedeni ile erektil disfonksiyonda yardımcıdır. Günde 2-3 gram balık yağı desteği alınabilir.
Melatonin: Hipofiz bezinden gece salınan nörohormon olup özellikle uyku bozuklukları ile seyreden iktidarsızlıkta yararlı olabilir. Ayrıca stres hormonu kortizolün düzeylerini de düşürür. Günlük dozu net bilinmemekle birlikte 3-6 mg dozun gece 2 1 .00’de alınması yeterli görünmektedir.
ÖNERİLEN BİTKİSEL İÇERİKLİ TAKVİYELER
Kırmızı Ginseng: Panax ginseng olarak da bilinmektedir. Enerjiyi artırmak ve ereksiyonun sağlanmasına yardım için günde 1.800-2.700 mg ekstresini içeren preparatların alınması önerilir. Uyarı: Hipertansiyon hastalarına önerilmez. Kan sulandırıcı ilaçlarla etkileşime girer. Şeker düşürücü ilaçlarla birlikte alındığında etkisini artırabilir. Manik depresif bozukluk ve şizofreni tedavisi görenlere önerilmez. Hekim önerisi ve kontrolünde kullanılmalıdır.
Mabet ağacı yaprağı (Ginkgo biloba): Ginkgo biloba yaprak ekstresi penise giden kan akışını artırır. Özellikle antidepresan ilaçları kullananlar ve diyabet gibi vasküler problemleri olan impotens tanısı konmuş hastalar için günde 120-200 mg alması önerilir.
Piknogenol: %65-75’i oranında prosiyanidin ile standardize edilmiş çam kabuğu (pile bank) ekstraktıdır. Nitrik oksit üretimini artırır. Üzüm çekirdeği ekstraktına benzer yapıdadır. Günlük kullanım dozu uzun süreli kullanımlarda 40-60 mg etkili bulunmakla beraber genellikle 100-200 mg dozlarında kullanılmaktadır. 1.7 gram L-arginin ile beraber 40 veya 120 mg dozlarında piknogenol kullanılmasının, L-arginin’in tek başına kullanılmasına göre erektil disfonksiyonda %80 gibi daha fazla düzelme elde edilmiştir.
Tonkgatali: Endonezya, Malezya ve Singapur’da bulunan ağacın köleleri tonik, enerji artırıcı ve afrodizyak olarak kullanılmaktadır. Erektil disfonsiyon yakınmalarını iyileştirmede yararlıdır. Suda çözünür ekstraktından günde 200 mg kullanılması önerilmektedir.
Afrika eriği kabuğu ekstresi: Pygeum africanum bitkisinden hazırlanan ekstre, prostatik salgıları artırıp seminal sıvının kompozisyonunu düzenlen Prostat bezi büyümesi tanısı konulmuş olan veya prostat iltihabı olan kişilerde ereksiyon bozuklukları ve cinsel fonksiyon kayıpları görülmektedir. %14 triterpenler ve %0.5 n-dokosanol ile standardize Pygeum ekstresi, ereksiyon kapasitesini artırmıştır.
Damiana: Turnera diffusa, aphrodisiacadamiana olarak bilinir ve erektil disfonksiyon tanısı konulmuş kişilerde geleneksel tıpta kullanılmaktadır. Özellikle orta Amerika yerlileri tarafından afrodizyak amaçla kullanılan bir bitkidir. İngiliz Bitki Farmakopesi’nde iktidarsızlık ile ilişkili endişe, depresyon, sinirsel hazımsızlık, cinsel birleşme yetersizliği ve kabızlıkta kullanıldığı bildirilmektedir. Klinik araştırma yapılmamıştır.
Damiana çayı: 250 ml su kaynamış su içinde 1 gram kuru yaprak 10-15 dakika demlenip süzülür. Damiana drogunu içeren 380-450 mg’lık kapsüllerden de yararlanılır. Uyarı: Damiana yapraklarının yüksek dozlarında laksatif etki yarattığı bilinmektedir. Hipoglisemi hastalarında kullanılmamalıdır.
Maca (Lepidium meyenii): Turpgillerden olup kökü sebze olarak tüketilir. Cinsel isteği artırmada kullanılmaktadır. Erektil disfonksiyon üzerine etkili olabileceğine dair zayıf kanıtlar vardır. 1.5-3 gram günlük dozunun 12 hafta kullanımında yan etki gözlenmemiştir.
Vanilya meyvesi: 0.2-0.3 gram vanilya meyvesi uyarıcı ve cinsel gücü artırıcı olarak tüketilir.
Pırasa tohumu: Eski kaynaklarda, pırasa tohumlarından hazırlanan macunun geleneksel olarak cinsel gücü artırmak amacıyla tüketildiği kayıtlıdır.
Kutsal fesleğen: Hayvan çalışmalarında erkeklik hormonu testosteron düzeyini artırırken sperm sayısını azaltmaktadır. Bu özelliği ile cinsel isteği artırırken doğum kontrolünün sağlanmasında yararlı olabileceği düşünülmektedir. Fakat istenmeyen gebeliklerin olabileceği nedeni ile dikkatli olunmalıdır. Testosteron düzeyinin artırılması için 75 kg olan kişilerde 5.5 gram, 100 kg olan kişilerde 7.3 gram fesleğen yaprağı ekstraktının kullanımı önerilmektedir. Fakat bu konuda insan çalışması bulunmamaktadır. Çay olarak 1 tatlı kaşığı kurutulmuş fesleğen yaprağı veya 1 çorba kaşığı taze fesleğen yaprağı bir bardak kaynamış suda 10 dakika kadar demlenir ve süzülerek bal ile tatlandırılıp içilir.
AROMATERAPİ UYGULAMALARI
Sandal uçucu yağı: Santalum album uçucu yağı afrodizyak etkilidir. Banyo suyuna birkaç damla ilave edilebilir ya da sabit bir yağ içinde seyreltilerek masaj yağı olarak kullanılır.
Yazar: Fatih Bolelli