Ses dalgaları, kulak kepçesi ile toplanarak dış kulak yoluna iletilir. Dış kulak yolu, gelen titreşimleri orta kulağa gönderir. Orta kulak aynı zamanda iç kulağı yüksek seslerden korur. Ses dalgalarının meydana getirdiği basınç değişimleriyle kulak zarı titreşerek çekiç, örs, üzengi adı verilen kemikçikleri hareketlendirir. Bu üç küçük kemikteki titreşim iç kulağa ulaştırılır. İç kulakta denge sistemi ve ses titreşimlerinin sinir uyaranlarına dönüştürüldüğü tüylü hücrelerden oluşan sistem vardır. Burada kulak salyangozu denen kısımda yer alan sıvının titreşimi ile sinir uyarıları oluşmaktadır. Ses, sinirler aracılığı ile beyne iletilmektedir.
İşitme kaybı, kulağın bölümlerinden herhangi birinde hasar olması sonucu meydana gelir. İç kulaktaki tüy hücrelerinin zarar görmesi ile oluşan işitme kaybına sensörinöral işitme kaybı denir. Sesin iç kulağa iletiminde bir sorun varsa, iletim tipi işitme kaybı vardır. Her ikisinin birlikte olduğu kayıplar, mikst tip işitme kaybı olarak isimlendirilir. Ses uyaranlarını beyne ileten sinirde sorun varsa, sinirsel işitme kaybından bahsedilir.
İşitme kaybı her yaşta görülebilir. Doğuştan kalıcı işitme kaybı (sağırlık) olabilir. Kalıcı işitme kayıpları ailesel olabildiği gibi sonradan da kazanılabilir. İleri yaşta damarsal ve sinirsel zayıflama nedeniyle sık rastlanır.Sesin şiddeti desibel ile ölçülür. 80 desibel şiddetinden daha yüksek seslere sürekli maruz kalmak yıllar içinde işitme kaybına, 120 desibel üzerinde sesler ani işitme kaybına neden olur. fısıltı 30 desibel, 60 desibel normal konuşma, 80 desibel yoğun şehir trafiği, 90 desibel motosiklet, 110 desibel rock konseri, 120 desibel ambulans sireni, 140 desibel kalkışta jet motorunun sesi, 165 desibel av tüfeğinin patlaması, 180 desibel roket fırlatma gürültüsüdür. İş yerlerinde ve hava alanında makine ve motorların gürültüsü çoğunlukla 80 desibel ve üzerindedir. İş güvenliğinde 24 saatlik süre içinde 90 desibel sese maksimum 8 saat, 95 desibel sese 5 saat, 100 desibel sese 2 saat, 115 desibel sese ise 15 dakikadan daha az maruziyete izin verilmektedir.
En çok, yaşlanmaya bağlı işitme kaybı gelişir.Genetik olarak bazı insanlarda yaşlanmadan bağımsız olarak genç yaşlarda başlayan işitme kaybı gelişebilir. Kabakulak, kızamık, kızamıkçık, grip gibi virüslerle olan iltihaplar, kulağı besleyen kan damarlarında tıkanıklık, iç kulak iltihapları, kulak tümörleri, bazı ilaçlar (streptomisin, siklofosfamid, sisplatin, yüksek doz aspirin, furosemid gibi), şeker hastalığı, iç kulak zarında yırtılma gibi durumlar işitme kaybına neden olur. Ani olarak işitme kaybı da görülebilir. Yüksek şiddetli ses, patlamalar, ani basınç değişiklikleri, bir cisim veya enfeksiyon ile kulan zarının yırtılması ani işitme kaybına neden olabilir. Kulak kiri ve kulak kemiklerindeki kireçlenme de işitme kaynı nedenidir. İşitme kaybı tek kulakta da olabilir.
BULGU, BELİRTİ VE YAKINMALAR
Normal konuşma sesinin duyulmasında zorluk vardır. Bu insanlar televizyon sesini yüksek açarlar. Karşısındaki insanın konuşmasını tekrarlatırlar. Kendileri de yüksek sesle konuşur. Toplum içinde bulunmak istemezler. Depresyon gelişebilir. Ani işitme kayıplarında baş dönmesi görülebilir. İltihaba bağlı işitme kayıplarında baş dönmesi görülebilir. İltihaba bağlı işitme kayıplarında kulak çınlaması ve ağrı bulunur. Tam işitme kaybı varsa, ses hiç duyulmayabilir ya da uğultu, çınlama şeklinde sesler duyabilir.
Kulak muayenesi yapılarak kulak değerlendirilir. Kulak kiri varsa muayenede görülür. Odiyometrik ölçümle işitme kaybı derecesi belirlenir. Orta kulak basıncı timpanometri ile ölçülür.
Kan şekeri, kan tahlili yapılarak altta yatan hastalık varlığı araştırılır. Gerekirse MR gibi görüntüleme tetkikleri istenir.
TIBBİ TEDAVİ
Kulak kiri, geriye dönüşü olan işitme kaybına neden olur. Kulak kiri yağ ile yumuşatılır ve emme veya cihaz ile çekme yoluyla temizlenir. Kulak zarında yırtılma varsa veya sık olarak iltihap gelişiyorsa kulağa küçük tüplerin yerleştirildiği cerrahi müdahale yapılır. İç kulaktaki hasarlarda işitme cihazları kullanılır. İç kulaktaki salyangozda sorun varsa işitme cihazı veya koklear implant tedavi seçeneği olabilir. Altta yatan başka hastalık varlığına göre tedavi düzenlenir. Örneğin şeker hastalığı varsa kan şekeri kontrolü sağlanır.
DİYET DEĞİŞİKLİKLERİ
Eşlik eden hastalık varsa ona göre sağlıklı ve dengeli beslenme yapılmalıdır.
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Yavaş ve yüksek sesle konuşulması, konuşulan kişi ile yüz yüze bakılması duymayı ve anlamayı kolaylaştırır.
Televizyon gibi çevresel gürültü yapan cihazlar, konuşma esnasında işitmeyi kolaylaştırmak için kapatılmalıdır.
Konuşma net olmalı, kişi, işitme sorunu olduğunu karşısındakine iletmelidir. Çoğu insan karşısındakine anlayış gösterip konuşma konusunda yardımcı olmaktadır.
Gürültülü ortamlarda konuşulmamalıdır. Restoran veya sosyal alanlarda gürültüden uzak köşeler seçilerek daha rahat konuşulabilir.
Doktorun ve işitme teknisyenlerinin uygun gördüğü işitme cihazı kullanılarak işitme düzeyi artırılır ve yaşam kalitesi iyileştirilebilir. İnternet üzerinden özel telefon hizmeti (VoIP) alınması ile normal telefonda iletilen konuşma sesinden daha yüksek frekansta sesler oluşturularak işitme artırılabilir.
İşitme kaybından korunmak çok önemlidir. İş veya eğlenceye bağlı gürültü maruziyetinin kısıtlanması önemlidir. Kulak tıkaçlarının kullanılması, gürültülü ortamlardan veya sesten kaçınılması işitme kaybı riskini azaltır.
ÖNERİLEN BİTKİSEL İÇERİKLİ TAKVİYELER
Mabet ağacı yaprağı: Ginkgo biloba yapraklarından hazırlanan standardize Ginkgo ekstresinden 30 gün boyunca günde 320 mg verilen hastalarda işitme testlerinde olumlu sonuçlar alınmıştır.
Mercanköşk (Origanum majorana) ve kekik otu (Origanum vulgare): Origanum türleri solunum yolu ve kulak enfeksiyonları, mide rahatsızlıkları, şeker hastalığı, damar kireçlenmesi ile tansiyon yüksekliğinde yararlıdır. Metabolik sendromu olanların sofrasında bulunmalıdırlar. İşitme kaybına neden olan tansiyon, şeker hastalığı ve damar kireçlenmesine karşı yararları nedeni ile tüketilmelidir. Gıdalara baharat olarak eklenebilir veya çay olarak tüketilebilir. 1 tatlı kaşığı kurutulmuş yaprak-çiçeği bir bardak kaynamış suda 10 dakika demlenir ve günde iki defa tüketilir.
Kırmızı soğan: Çeşitli sağlık yararları olan kuersetini en çok içeren besindir. Kuersetin özellikle damar kireçlenmesine karşı yararlıdır. Günde 43 gram soğanın (yaklaşık 51 mg kuersetin içerir) sürekli ve düzenli alınması ile sağlıklı erkeklerde damar duvarı hücrelerinin yemek sonrası fonksiyonları iyileşmektedir. Ayrıca pıhtılaşma azaltılarak dolaşım rahatlatılmaktadır. İşitme kaybının ilerlemesine neden olan kılcal damarlardaki bozuklukları engellenebileceği için tercihen kırmızı soğan veya beyaz soğan tüketilmelidir. Bir litre suya 300 gram ezilmiş kırmızı soğan konarak 12 saat bekletilir ve daha sonra günde 3 bardak tüketilebilir.
Sarımsak: Kolesterol ve şeker düzeylerini, pıhtılaşmayı azaltarak ve tansiyonu dengeleyerek işitme kaybına neden olan hastalıkların kontrolüne yardımcı olabilir. Sarımsak ekstraktı veya yıllanmış sarımsak ekstraktı formunda tüketilebilir. 400 gram şarap içine 100 gram ezilmiş sarımsak katılır ve 6-12 ay bekletildikten sonra günde 1-2 tatlı kaşığı tüketilir. Yarım litre su, yarım litre sirke, bir su bardağı limon suyu ve yarım kilo ezilmiş sarımsak karıştırılarak güneş görmeyen bir yerde 6-12 ay bekletilerek günde 1-2 tatlı kaşığı tüketilir.
Yazar: Fatih Bolelli