Uzmanlar yüzyıllardır kadınlara, erkekleri rahatsız eden herhangi bir davranış veya semptomu ortadan kaldıran bir akıl sağlığı sorunu olduğu iddia edilen histeri teşhisi koymuşlardır. Bu teşhislerde aşırı heves, travma sonrası stres bozukluğu, depresyon semptomları ve hatta kısırlık hakkında araştırmalar yapılmış, bu sağlık koşulları kadın histerisi tanımlamasının içine sokulmuştur. 18. ve 19. yüzyıllar boyunca, kadın histerisi en yaygın teşhis edilen bozukluklardan biri olmuştur. Fakat kadınların bir şekilde zihinsel ve davranışsal koşullara yatkın olduğu yanlış düşüncesi bundan çok daha eskidir. Aslında, histeri terimi Antik Yunan’da ortaya çıkmıştır. Hipokrat ve Platon, kadınlarda oluşan bir dizi fiziksel ve zihinsel duruma neden olduğunu söyledikleri rahim ile ilgili koşulları işaret ederek histeriden söz etmişlerdir. Bu makalede kadın histeri nedir, semptomları, tarihte nasıl tedavi ediliyordu ve tıbbi bir durum olarak nasıl teşhis edildiği hakkında bilgiler yer almaktadır?
18. Yüzyılda Kadın Histerisi
Kadın histerisi üzerine tanımlama ve kavramlar, tıp ve felsefe tarihine kadar uzanırken, teşhisi 18. yüzyılda popüler olmuştur. 1748 yılında Fransız doktor Joseph Raulin, büyük kentsel alanlarda hava kirliliği yoluyla yayılan bir hastalık olan buharlı bir hastalık olarak tanımlamıştır ve bu Fransızca’da sevgi buharlaşması anlamına gelmektedir. Raulin, hem erkeklerin hem de kadınların histeriye yakalanabileceğini belirtirken, ona göre kadınlar, huzursuz doğaları nedeniyle bu rahatsızlığa daha yatkın oldukları görüşündedir. 1770-1773 yıllarında Fransız hekim olan François Boissier de Sauvages de Lacroix tarafından yayınlanmış olan bir inceleme raporunda, histeri duygusal istikrarsızlık olarak tanımlanmış ve ruh halinin büyük duyarlılık göstermesi ile yaşanan ani değişiklikler olarak tanımlamıştır. Adını verdiği histeri semptomları bulunmaktadır ve bunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Karın şişliği
• Boğucu anjin (göğüs ağrısı) veya nefes darlığı
• Yutma güçlüğü
• Soğuk ekstremiteler
• Ağlama veya gülme
• Kararsızlık
• Pandikülasyon (esneme veya gerinme)
• Deliryum
• Sık ve hızlı nabız
• Sık idrara çıkma
De Sauvages selefleriyle, bu durumun öncelikle kadınları etkilediği ve erkeklerin yalnızca nadiren histerik olduğu konusunda hemfikirdir. De Sauvages göre cinsel yoksunluk genellikle kadın histerisinin sebebidir. Bunu açıklamak için, histeriden etkilenen bir rahibenin vaka çalışmasını sunmuştur, ancak iyi bir berber rahibeyi memnun etmek için görevlendirdiğinde rahibe iyileşmiştir. Histeri vakalarını tedavi etmenin bir başka yolu da, 18. yüzyıl Avrupa’sında aktif bir Alman doktor olan Franz Anton Mesmer tarafından popüler hale getirilen sözde bir psikosomatik terapi olan mesmerizm yoluyla olmuştur. Mesmer, canlıların, hayvanlardan ve insanlardan geçen dengesizlikleri veya dalgalanmaları sağlıkta bozulmalara neden olabilecek görünmez bir akım olan manyetizmadan etkilendiğine inanmaktadır. Bu manyetik düşük akıma karşı harekete geçebileceğini ve insanları histeri de dahil olmak üzere çeşitli hastalıklardan iyileştirebileceğini iddia etmiştir.
19. Yüzyılda Histeri
19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyılın başlarında, belki de kadın histerisi ve potansiyel nedenleri hakkında daha fazla araştırma yapılmıştır. 1850’li yıllarda, histeriye özel ilgi duyan Amerikalı doktor Silas Weir Mitchell, bu rahatsızlığın bir tedavisi olarak dinlenme tedavisini tanıtmaya başlamıştır. Dinlenme tedavisi, bol miktarda yatak istirahati, tüm fiziksel ve entelektüel aktivitelerden kesinlikle kaçınılmasını içermektedir. Mitchell, bu tedaviyi tercihen histeri olduğunu düşündüğü kadınlara reçete etmiştir. Aksine histeri olan erkeklere, çok sayıda açık hava egzersizi yapmalarını tavsiye etmiştir. Mitchell, doktoru tarafından zorlanan bir kadının yavaş psikolojik bozulmasının haritasını çıkaran psikolojik bir korku hikayesi olan The Yellow Wallpaper’ı yazacak kadar üzücü bulan Amerikalı yazar Charlotte Perkins Gilman’a meşhur bir şekilde dinlenme tedavisini önermiştir.
Fransa’da, 1880 ile 1900’lü yılları arasında en aktif olan nöropsikiyatrist Pierre Janet, histerinin bir kişinin kendi çarpık fiziksel hastalık algısından kaynaklandığını savunmuştur. Histerinin, genellikle uyurgezerlik, çift kişiliklerin ortaya çıkışı ve istemsiz konvülsiyonlar gibi belirtilerle karakterize edilen bilinç dağılmasının meydana geldiği sinir hastalığı olduğunu yazmıştır.
Psikanalizin kurucusu Sigmund Freud da histeriye ilgi duymuş, ancak bunun nedenleri konusundaki görüşleri kariyeri boyunca işaret etmiştir. Histerinin, psikolojik sorunların genellikle erotik bir bastırma unsuru ile fiziksel semptomlara dönüşmesi olduğunu savunmuştur. Önceleri, histerinin semptomlarının travmatik durumlardan kaynaklandığını öne sürmüş, fakat daha sonra histerinin gelişmesi için önceden bir travma yaşamaya gerek olmadığı söylemiştir.
Histeri İçin Vibratörler
2011 yılında yayınlanan bir romantik komedinin hikayesi, vibratörlerin kadın hastalarda histeriyi iyileştirmek için kullanılan araçlar olduğu görüşünü popüler hale getirmiştir. Bu, ilk olarak 1999 yılında yayınlanan Rachel Maines’in etkili bir tıp tarihi kitabından kaynaklanmıştır. Maines, 19. yüzyılın sonlarında, doktorların genellikle kadın hastaların histeri semptomlarını cinsel organlarını manuel olarak uyararak tedavi edeceğini savunmuştur. Ona göre, vibratör sonunda doktorların hastalarını tedavi ederken biraz çaba harcamasını sağlayacak bir cihaz olarak ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, daha yakın zamanda, bilim adamları Maines’in bakış açısının yanlış olduğunu ve teorisini destekleyecek hiçbir kanıt olmadığını iddia etmişlerdir.
Maines’in ileri sürdüğü fikir ile çelişen çalışmanın makalesi, İngilizce kaynaklarından hiçbiri masajla veya uzaktan orgazmı düşündüren başka herhangi bir şeyle paroksizm (orgazm için bir örtmece) üretiminden bahsedilmemiştir. Yine de bu tür makaleler ve hipotezler tam da 19. yüzyıl tıbbi incelemelerinin kadın cinselliği ile histeri arasındaki bağlantıyı vurgulaması nedeniyle ortaya çıkmıştır. Bazı 19. yüzyıl doktorları, cinsel organdaki sorunların kadınlarda histeri de dahil olmak üzere psikolojik sorunlara neden olabileceğini kötü bir şekilde savunmuşlardır. Örneğin, o dönemde çok aktif çalışmalar yapan Kanadalı psikiyatrist olan Richard Maurice Bucke 19. yüzyılın sonlarında, kadın hastalarda olan akıl hastalıklarını iyileştirmek için, rahmi çıkarma operasyonu olan histerektomi gibi invaziv cerrahi yapmayı seçmiştir. Bu nedenle, uzun bir süre histeri, çok sayıda ve çok farklı semptomları içeren, cinsiyet ve cinsiyetle ilgili zararlı stereotipleri güçlendiren bir koruyucu terim olarak kalmıştır. Bu durum 20. yüzyılda artık tanınmazken ve modası geçmeye başlarken, aslında bu uzun ve istikrarsız bir süreç olmuştur.
Amerikan Psikiyatri Birliği’nin (APA) 1952 yılında yayınlanan ilk Ruhsal Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabı (DSM-I) histeriyi bir akıl sağlığı durumu olarak listelememiştir. Yine de, APA bunu 1980 yılında DSM-III’te tekrar düşürmeden önce, 1968 yılında DSM-II’de yeniden ortaya çıkmıştır. Tıp tarihi boyunca araştırmacılar, histerinin erkeklerin kadınlarda gizemli veya yönetemediği noktaları tanımlamak ve patolojikleştirmek için kullandığı yollardan daha fazlası olduğunu savunmuşlardır. Ve her ne kadar son birkaç yüzyılda tıbbi uygulamalar konusunda yaşanan gelişmeler eskiye nazaran ileri düzeyde olsa da bu tıbbi çalışmalarda elde edilen kadınlarla ilgili veriler genellikle azdır. Buna karşılık, bu, doğru teşhis ve tedavileri alıp almadıklarını etkilemeye devam etmektedir. Bu da toplumun ve tıbbi araştırmaların, tüm demografilerin uygun sağlık hizmetlerinde en iyi şansı elde etmesini sağlamak için gidecek uzun bir yolu olduğunu göstermektedir.
Kaynakça:
https://www.huffpost.com/entry/female-hysteria_n_4298060
https://embryo.asu.edu/pages/medical-vibrators-treatment-female-hysteria
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu