Özellikle son günlerde gündeme gelmiş olan ”kayyum” sözcüğünün anlamları nelerdir? Görev ve yetkileri nelerdir?
Kayyum Nedir?
Kayyum kelimesinin hukuki karşılığı, ”Belli bir malın yönetilmesi veya belli bir işin yapılması hususunda görevlendirilmiş olan kimse”dir. Kayyum genel olarak, usulsüzlük yapılmış olduğu tespit edilen şirketlerde veya özel kurumlarda, devletin el koyması sonrasında atamış olduğu yöneticidir.
Kayyum, vasiye benzetilmekte olan vesayet organlarından birisidir. Fakat vasi, vesayet altında olan kişilerin hem kendisini gözetler hem de mal varlıklarını yönetmek gibi hukuki işlemlerde, onu temsil etme yetkisine sahiptir. Kayyum ise; yalnızca belirli işlerde mal varlığının yönetilmesi veya belirli işlerin görülmesi konusunda görevlendirilmiştir.
Kayyum Kelimesinin Hukuk Dışındaki Anlamları
Kayyum kelimesinin Arapça’daki karşılığı; yeri, göğü ve her şeyi tutandır. Her şeyin, varlık sahibi olabilmesi hususunda gerekenleri verendir. Ayrıca Allah’ın isimlerindendir.
Kayyum kelimesinin anlamlarından biriside, ”Cami hademesi”dir.
Kayyumun Görev ve Yetkileri Nelerdir?
Kayyum olarak atanmış olan kişinin görev ve yetkileri, mahkeme tarafınca belirlenmektedir. Kayyumun görevinin geçici olması sebebiyle; yetkileri, görev süresi ve ücreti konuları açıkça belirlenmektedir. Kayyum hususunda dikkat çeken noktalardan birisi de; kayyumun yetkisinin, atanmasına sebep olan durumlarla sınırlı olduğudur.
Şayet kayyumun atanması hususunda belli bir işin görülmesi konusunda görevlendirme yapılmışsa; kayyumun görevi, yetkileri ve süresi bu işe göre belirlenmektedir. Eğer organ olmaması sebebiyle atanması gerçekleştirilirse; kayyumun görevi, mutlak surette bu organın seçimini sağlamak olmalıdır. Aksi taktirde kayyum, söz konusu organın yerini alacak şekilde atanamaz.
Yukarıda bahsedilmekte olan hususu örneklendirmek gerekirse; örneğin, özel bir kurumun yönetim kurulu, genel kurulun toplantıya çağrılamaması sebebiyle seçilemiyorsa; bu durumda kayyum, genel kurulu toplamak ve yönetim kurulu seçimini gerçekleştirmek amacıyla yetkilendirilir. Aksi durumda kayyum, yönetim kurulunun yerine geçemez. Şayet kayyum olarak görevlendirilmiş kişi, kurumdaki genel kurulun toplanmasını sağlayamazsa; ki bu durumda zaten TTK’nın 435. maddesi çerçevesince bir fesih nedeni kabul edilmektedir ve kayyum olarak atanmış olan kişinin görevi de bu çerçevede belirlenir.
Kayyum olarak atanmış olan kişinin görevi, şirket veya kuruluşu yönetmenin yanı sıra suç unsuru olarak kabul edilenin, mahkeme kararı ile sabitleşinceye kadar ya da suçlamalarla ilgili olan şirket/kuruluş aklanana dek bu yeri idare etmektir. Bu kapsamda yer almakta olan her türlü kararı almak, uygulamak, yeni bir yönetim belirlemek ve suçlamalara konu edilmiş olan bir faaliyet varsa bunları sonlandırmak görevleri arasındadır.
Kayyum Atamaları
Kayyum ataması, 3 farklı şekilde gerçekleştirilebilmektedir.
1) Temsil Kayyımlığı
Temsil kayyımlığı, ilgili olan kişinin isteği üzerine ya da resen kayyım atanması durumudur. Bu durum, vesayet makamının birtakım sebeplerinden ya da kanunda belirtilmekte olan durumlardan ötürü gerçekleşmektedir.
2) Yönetim Kayyımlığı
Vesayet makamı, yönetiminin kimseye ait olmadığı kurumlar için gerekli olan önlemleri alır ve birtakım hallerde bu kayyumu atar.
3) İstek Üzerine Kayyımlık
İstek üzerine kayyımlıkta; isteğe bağlı olan kısıtlama nedenlerinden birisinin oluşması halinde, ergin olan kişinin isteği üzerine kayyum ataması gerçekleştirilir.
Yazar:Ensar Türkoğlu