Akdeniz ve Ege’de yaşayanlar, ilkbahar aylarında sarı çiçekleri ile park ve bahçeleri süsleyen bu ağaçla çok sık karşılaşırlar. Latince adı “Acacia cyanophylla” (Syn. Acacia saligna) olan Kıbrıs Akasyası Leguminosea (Baklagiller) familyasının bir üyesidir.
Kıbrıs Akasyası’nın her dem yeşil olması ona ayrı bir güzellik katmaktadır. Ağaççık veya çalı formundaki bitkilerdir. Birden çok gövdeye sahip olan türleri çalı formuna örnektir. Avustralya kökenlidir. Ancak dünyanın yarı-kurak tropik ve subtropik birçok bölgesinde yayılarak doğallaşmıştır. Yuvarlak, dağınık ve çok dallı taç yapar. Dalları kalın, simpodial (serbest dallanma) büyüme gösteren ince dokulu bir türdür.
Genelde 2-5 m yüksekliğinde taç yapar, tek gövde üzerinde büyütüldüğünde boyu 8 m’ye gövde çapı 30 cm’ye çıkabilir. Tepe çapı 4 m. dir. Hızlı büyüyen bir akasya türüdür. Buna karşın ömrü kısadır ve ağır topraklarda 5 yıl, kumsal topraklarda ise ortalama 15 yıl yaşamaktadır.
Bu türün gerçek tüysü yaprakları körelmiştir. Yaprak olarak algılanan organlar değişime uğramış yaprak saplarıdır (phyllod). Gerçek yapraklar çimlenmeden sonra, genç fidan evresinde görülür. Bu organlar sürgün üzerinde çok sıralı sarmal biçimde dizilmiş ve her noda tek yapraksı sap (phyllod) bulunmaktadır. Değişime uğramış yaprak sapları, uzun (8-25 cm), koyu yeşil, orta damar belirginleşmiş mızraksı (lanceolat) yapıda, kenarlar düz ve tüysüz’dür.
Genç sürgünler, yassı ve tüysüz, olgunlaşmış sürgünler daha yuvarlaktır. Tomurcuklar, normal durumlu pullu ve genelde her boğumda biri daha iri olmak iki adet bulunur. Tomurcuk dizilişi yaprakların koltuğunda çok sıralı sarmaldır. Ağaçların genç evresinde gövde kabuk rengi açık gri-kahve renginde ve düzdür. İleri yaşlarda gövde rengi koyulaşır ve farklı şekillerde çatlaklar oluşur.
Parlak, sarı çiçekleriyle dikkat çeken “Acacia cyanophylla” Akdeniz Bölgesinde Mart ortası Nisan ortası arasında açar. İlkbaharda yoğun çiçeklenmesi gösterişli bir görüntü oluşturmaktadır. Çiçekleri hermafrodittir.
Acacia cyanophylla, ışığı seven, kireçli ve fakir kumlu topraklarda iyi gelişme gösteren ve toprak tuzluluğuna toleranslı bir türdür. Nötr toprakları sever. Çok kuvvetli kazık kök sistemi oluşturarak yarı kurak koşullara iyi uyum sağlar. Bu nedenle, dünyanın bir çok bölgesinde kumul alanların stabilizasyonunda ve ağaçlandırılmasında, ayrıca erozyon kontrolünde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Türkiye’nin özellikle Akdeniz kıyı kuşağında bitkisel peyzaj tasarımları ve uygulamalarında yoğun bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Hızlı büyüyen bir türdür. Hızlı büyümesinin hem avantajı hem de dez avantajı bulunmaktadır. Hızlı büyüyen bir bitki olması nedeniyle, fakir toprakları iyileştirmede kullanılabilir. Hızlı büyümesinin dez avantajı ise plantasyon alanında diğer bitkilerin yaşama şansını azaltmasıdır. Öbür taraftan çok sayıda kök sürgünü vermesi, dökülen çok sayıda tohumun çimlenerek yeni bir bitki oluşturması yoğun bakım isteyen alanlarda sıkıntı yaratmaktadır. Bu tür temelde sorunlu kumul alanların stabilizasyonu, kıyısal alanlarda rüzgar etkisini azaltarak rüzgar perdesi olarak kullanılır. Özellikle Antalya civarında kumul stabilizasyonunda şıkça kullanılır. Maden sahaları gibi sorunlu alanların rehabilitasyonunda da kullanılmaktadır.
Türkiye için önemli bir hastalık veya zararlı kaydı bulunmamaktadır. Ancak yaşlı ağaçlarının bazı ur (gall) fungus ve böceklerine duyarlı olduğu ve tropik bölgelerde termitlerin yapraklarına önemli zararlar verdiği bildirilmektedir.
Acacia cyanophylla tohumla çoğaltılan bir türdür. Tohumlarında sınırlı su geçirmez tohum kabuğu dormansisi (Tohumlarda ve diğer bazı bitki kısımlarında beliren büyüme ve benzeri faaliyetlerin durduğu, gerilediği, dinlendiği dönem) vardır. Bu nedenle, ekimden önce tohum kabuklarının kesilmesi, sülfürik asit veya sıcak su uygulaması gibi dormansi kırıcı yöntemlerin uygulanması çimlenme süresini kısaltmakta ve çimlenme oranını artırmaktadır. Dormansiyi kırmak için yapılacak sıcak su uygulamasında, tohumlar önce 5 dakika kaynar suda bırakılır, daha sonra 24 saat soğutulur.
Tohumlar 0,5 cm derinliğe ekilmeli ve fidanların kazık kök oluşturması nedeniyle fidanlıklarda bitkiler 10-12 haftadan uzun süre tutulmamalıdır.
Kaynakça:
http://bostancik.blogspot.com/2009/07/kibris-akasyasi-acacia.html
http://www.yenimakale.com/kibris-akasyasi.html
http://www.bitkivecicek.com/mimoza-agaci
Botanica Book. 2002.
http://en.wikipedia.org/wiki/Acacia_saligna
http://tr.scribd.com/doc/12729870/Acacia-saligna
Yazar:Sezen Taşcıoğlu