Kimya bilim dalında, kimya şişeleri birçok şekil, boyut ve ölçüm doğruluğu gerektiren çok önemli araçlardır. Her şişenin belirli bir amacı vardır, bu nedenle her temel laboratuvar şişesi tipini bilmek önemlidir. Çoğu kimya şişesi, ısıtıldığında içinde depolanan çözeltideki mineraller veya kimyasalları sızdırmayan özel camdan yapılmıştır.
Beher Kimyası ve Şişesi
Çoğu şişe ve beher camdan yapılır, ancak özel kullanımlar bazen başka malzemeler kullanılmasını da önerir. Borosilikat cam kimyasallardan ve ısıdan zarar görmez. Plastikler, çoğu kimyasal maddeye veya ısıya dayanıklı olmasa da, özellikle çok sayıda şişe gerektiğinde cam eşyalara daha ucuz bir atılabilir seçenek sunar. Bazı deneylere rağmen birkaç kimyasal maddeye karşı dirençli bir polimer malzemesi olan teflon gerekli olabilir.
Beher Çeşitleri
Beherler kimyada kullanılan standart kaplardır. 5 mililitre (ml) şişe ve birçok litrelik (L) şişe de dahil olmak üzere tüm boyutlarda üretilebilmektedirler. Bir fincan veya kupa gibi, bunlarda sıvı tutmak için düz bir tabana sahiplerdir ve genellikle camdan bir silindirden oluşurlar. Beherlerde, genellikle ağız kısmında içindeki sıvının kolay dökülmesi için oluk bulunmaktadır ama olmayabilir de. Ayrıca içerdikleri yaklaşık hacmini etiketleyen tarafta işaretler olabilir veya olmayabilir. Ölçümlerinde çok hassas değillerdir ve kimyasallar veya reaksiyonlar içerecek şekilde imal edilirler. Bir beherin ısıtılması gerekiyorsa, bir sıcak plaka idealdir, ancak bir Bunsen ocağı ve beher tutucusu da işe yarayacaktır. Çoğu beher türü camdan yapılsa da, plastik beher de mevcuttur.
Erlenmeyer Şişeler
Erlenmeyer şişeleri, şişelere benzeyen düz tabanlı şişelerdir, ancak kenarları yukarı çıktıkça incelir ve dar bir dikey boyun oluşturur. Aynı zamanda tipik olarak ölçüm işaretlerine sahiptir ve ağızlarından içindeki sıvıyı boşaltmaya müsait yapıları vardır. Tipik olarak kimyasalların ısıtılması gerektiğinde kullanılırlar çünkü konik tarafları, buharlaşan malzemelerin taşınmasında ısının bir kısmını tutmaya yardımcı olur. Bunsen beki veya sıcak plaka üzerinde ısıtılabilirler.
Yuvarlak Tabanlı Şişeler
Yuvarlak tabanlı kendi başlarına kalkmaz ve daima bir kelepçe ile tutulmalıdır. Tipik olarak işaretleri yoktur (maksimum hacme yaklaşan bir işaret dışında) veya sıvı dökülmesine uygun oluklu ağızları yoktur. Bunsen brülörü veya yuvarlak tabana uyması için özel bir tür sıcak plaka ile ısıtılabilirler.
Hacimsel Şişeler
Volumetrik şişeler, çok hassas bir şekilde yapılmış bilim şişeleridir. Son derece hassas sıvı miktarlarını ölçmek için yapılırlar. Tipik olarak yassı olabilen veya olmayabilen hacimli bir tabana ve çok uzun, çok dar bir boyuna sahiptirler. Ölçüm için boyunda bir işaret vardır. Şişedeki sıvının yüksekliği bu işaret ile aynı seviyeye geldiğinde, kesin bir hacim ölçülmüştür. Şişe ayrıca ölçüm için hata payı düşüklüğü ile anılmaktadır. Bu şişeler, yüksek ısıya maruz kaldıklarında hacmi değiştirebilir, bu nedenle havada kurutulmalı ve ısıtılmamalıdır.
Filtreleme Şişeleri
Filtreleme şişeleri, erlenmeyer şişesine benzemektedir ve kısa kenarlı tüpler mevcuttur. Bu şişeler bir Buchner hunisi (seramik huni) ve bir vakum pompası sistemi ile kullanılır. Vakum pompası şişedeki yan tüpe bağlanmıştır. Filtre kağıdı Buchner hunisine yerleştirilir ve filtre edilecek malzeme huniye eklenir. Vakum pompası şişede düşük basınçlı bir sistem oluşturduğundan, filtre kağıdı içinden şişeye sıvı çekilir.
Damıtma Şişeleri
Fraksiyonel damıtma veya fraksiyonlama şişeleri olarak da adlandırılan damıtma şişeleri, uzun yanlı bir kol veya şişenin boynundan çıkıntı yapan tüp ile yuvarlak tabanlı şişelere benzer. Bu şişeler, kaynama ve yoğuşma sıcaklıklarına bağlı olarak sıvıları ayırmak için kullanılır.
Kaynakça:
UC Irvine: Volumetrik Şişeler ve Pipetler
UC Irvine: Filtrasyon Teknikleri
Smithsonian Ulusal Amerikan Tarihi Müzesi: Distilasyon Şişesi
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu