Demiryolu lojistik taşımacılığı ve yük taşımacılığı olarak adlandırılan alanlarında, taşınan ögelerin güvenle taşınmasını sağlanan sisteme, konteyner denilir. Konteyner nedir konusunda, büyük hacimli ambalaj sistemleri olduğundan bahsedebiliriz.
Taşınacak eşya ya da malların, hasara uğramadan güvenilir şekilde taşınmalarını sağlayan ve vagon yerine yerleştiren taşıma sistemleridir. Kolay, rahat ve ekonomik şekilde taşınmasını sağlayan konteyner, uluslararası taşımacılık sistemlerinde özellikle kullanılmaktadır. Bütünsel ve sistematik şekilde taşınmanın sağlanması, hızlı ve rahat şekilde organize edilmesi için kullanılan metal paketleme sistemleridir.
Lojistik hizmetleri dahilinde kullanılan konteyner çeşitleri, demiryolu taşımacılığı, deniz yolu ve karayolu taşımacılıklarında kullanılır. Konteyner hacimleri metreküp cinsinden belirlenir. Demiryolu yük taşımacılığında kullanılan konteynerler genellikle 45’ HC ebatlarındadır.
Demiryolu Taşımacılığında Konteyner
Tekli veya grup vagon taşımacılıklarında, blok tren taşımacılıklarında kullanılabilen konteyner vagonlar, iklim şartlarından etkilenmeden kolay taşımacılık avantajı sağlar. Transit yol izninde avantaj sağlayan konteyner taşımacılığı, taşınacak yüklerin nitelik ve ebatlarına göre belirlenen konteyner çeşitleriyle yapılır.
Hem yurtiçi hem uluslararası lojistik taşımacılık alanında avantaj sağlayan demiryolu taşımacılığı, konterynerlar ile güvenilir şekilde transfer edilebiliyor. Demiryolu yük taşımacılığında açık veya kapalı formda kullanılabilen vagon sistemleri, farklı modüllerde kullanılan konteyner çeşitleriyle, Avrupa ülkeleri, BDT ülkeleri, Orta Asya ve orta Doğu ülkelerine kolay ve güvenilir taşımacılık olanağı sağlıyor.
Yük Taşımacılığı ve Konteyner Çeşitleri
TCDD Taşımacılık yurtiçi ve yurtdışı yük taşımacılığı hizmetlerinde, farklı konteyner çeşitleriyle konforlu nakliyat sağlıyor. Dünya standartlarında lojistik faaliyetler ile blok tren, grup vagon, özel vagon veya anahat lojistik transferler ile hizmet veriliyor. Demiryolu yük taşımacılığında kullanılan konteyner türleri ise şu şekildedir,
Standart Konteyner
Taşımacılık alanında en yaygın olarak kullanılan konteyner türleridir. Genel ve çok amaçlı kullanım avantajı sağlayan standart konteynerler, tam kapalı formatta imal edilir. Dört tarafı panelli ve ön kısımda kapaklı olarak dizayn edilen konteyner, her türlü eşya ve malın taşınmasına olanak sunar. Genel taşımacılık ürünü olarak pratik şekilde tasarlanmış ve iç hazneye sığabilen tüm nitelikte eşyaların taşınması için kullanılır. Üstelik raylı sistemde yüklenmesi, indirilmesi ve transfer edilmesi oldukça kolaydır.
Üstü Açılabilir Konteyner
Hard Top Container olarak nitelendirilen konteyner modeli, üst kısmı açık formda dizayn edilmiştir. Fonksiyonel kullanımlar için tasarlanan konteyner, uzun veya ağır eşyaların, yüklerin üst kısımdan rahatça yüklenmesi ve transfer edilmesi için tasarlanmıştır. Konteynerın kapı kısmından yüklenmesi zor olan büyük ebatlı gereçlerin kullanımında ve taşınmasında kolaylık sağlar. Tasarımda, üst tavan çelik ve opsiyonel olarak açılabilir şekilde imal edilir. Gerekli durumlarda üstü açık kullanılır ve sonrasında üst tavan kapatılarak, standart konteyner biçiminde kullanılabilir.
Üstü Açık Konteyner
Open Top Container olarak imal edilen konteyner çeşidi, 5 panelli tasarlanır. Dört yan kapalı ve zemini bulunan modelde, üst kısım tamamen açık formattadır. Yüksek ve uzun yüklerin rahatlıkla taşınabilmesi için geliştirilen konteyner çeşididir. Taşınan ürünlerin niteliğine göre branda ile üst kısım kapatılarak kullanılabilir.
Açık Konteyner
Sadece zemin formunda tasarlanan konteyner modellerinde, yan paneller yani konteyner duvarları kullanılmamıştır. Üst tavan kısmı olmayan ürünler, kapsamlı eşyaların taşınması için kullanılır. Hem yükseklik ve uzunluk bakımından hem genişlik ve kapladığı alan bakımından büyük hacimli eşyalar, açık konteynerler ile taşınabilir. Flattrack olarak adlandırılan bu modeller ile, ağır araçlar, iş makineleri, askeri araçlar, beton bloklar gibi ağır ve yüksek materyaller taşınabilir.
Platform Sistemi
Platform konteyner modelleri, ağır tonaja sahip yüklerin taşınmasında kullanılır. Denizyolu taşımacılığında doğrudan yüklenme olanağı olmayan taşıt, makine veya yüklerin taşınması içindir. Yükseklik ve ağırlık bakımından ağır ürünler, sağlam platform özelliği kullanılarak, rahat taşıma avantajı sağlar. Tekneler, büyük araçlar gibi yan ve üst kısımlarda geniş olan yüklerin taşınabilmesi için dizayn edilen konteyner çeşitleridir. Demiryolu veya tren- feri taşımacılıklarında kullanılan konteyner sistemlerinden biridir.
Soğutmalı Konteyner
Refrigerated konteyner olarak nitelendirilen ve soğutucu sistemde dizayn edilen modeller, frost konteyner veya vagon olarak tanımlanabilir. Meyve ve sebzelerden, deniz mamullerine, taze çiçeklerden dondurulmuş yiyeceklere dek pek çok ürünün taşınması için kullanılır.
Soğutma sistemleriyle geliştirilen bu TCDD Taşımacılık konteyner çeşitleri, belirli ısıda ve konforda taşınması gereken gıda ve benzer ürünlerin nakliyesi için kullanılır. Konteynerin dış kısmında bulunan enerji bağlantı mekanizması ve derecesi ile taşınan ürünlerin konforlu şekilde nakliye edilmesi sağlanır.
Tank Konteyner
Tanker ya da tank olarak bilinen ve tüm taşımacılık sistemlerinden kullanılan silindir konteynerler, sıvı ya da gaz niteliğindeki yüklerin güvenli şekilde taşınması için tasarlanmıştır. Taşınan maddenin sarsılmadan taşınması için silindir düzlem, dikdörtgen konstrüksüyon içine yerleştirilir. Taşınan ürünün cinsine göre ve belirlenen mevzuatlara göre kullanılması gereken konteyner çeşitleridir. Tanklar %85’den az %95’ten çok doldurulmamak kaydıyla kullanılır.
Dökme Konteynerler
Tarım ürünlerinin ve özellikle tahılların taşınması için kullanılan konteyner modelleridir. Sıvı ya da gaz olmayan dökme yükler için kolay ve rahat taşımacılık sağlayan konteyner modelleridir.
Türkiye’de Konteyner Taşımacılığı
TCDD Taşımacılık demiryolu sistemlerinin gelişmişliği ve uluslararası faaliyetler ile pek çok ülkeye lojistik hizmetler sağlanıyor. Altı farklı sınır bağlantısından; Avrupa ülkeleri, Orta Doğu ülkeleri, BDT ve Orta Asya ülkelerine konteyner taşımacılığı hizmetleri sunuluyor.
Demiryolu taşımacılığında en çok kullanılan konteyner çeşitleri, TCDD Taşımacılık bünyesinde tam kapasite sistemlerde ekonomik ve güvenli taşımacılık sağlıyor. En çok kullanılan konteynerlerden biri tank çeşitleridir. ISO standartlarında geliştirilen ve 20 ayak ile çelik çerçeveye sabitlenen tank konteynerler, Avrupa ülkeleri yük taşımacılığında sıklıkla kullanılır. Özellikler kimyasal taşımalar için kullanılan modellerdir.
IBC olarak bilinen intermediate bulk container modelleri, sıvı kimyasallar için kullanılıyor. İki farklı türde tasarlanan konteyner çeşitleri, plastik ya da çelik hammaddeden imal edilmektedir. Palet ölçülerine uygun boyutları ile 1 ton üzerinde taşıma kapasitesi sağlar. Ayrıca istifleme modülünde kullanım avantajı ile alan tasarrufuna katkı sağlar.
Avrupa ülkeleri transferlerinde yaygın olarak kullanılan ve Avrupa standartlarına uygun nitelikte dizayn edilen demiryolu konteyneri, 45 HC olarak bilinir. 26 tona kadar taşıma kapasitesi sağlayan konteyner, çok amaçlı taşımacılık için kullanılır.
Demiryolu Yük Taşımacılığında Tren Sistemi
Konteyner vagon veya blok tren türlerinde yapılan lojistik taşımalar, madde ve ürünlerin türlerine göre belirlenir. Her konteynerin türüne göre oluşturulan vagon sistemlerinin yanı sıra özel taşımacılık hizmetleri ve farklı tren türlerine göre taşıma opsiyonları sunulur.
Lojistik alanda kullanılan tren çeşitleri şu şekildedir;
- Blok Tren: Full Train veya Block Train olarak nitelendirilen, demiryolu taşımacılığında until trail olarak adlandırılan sistem, herhangi bir vagonun beklenmesine gerek olmadan seyahatin başlanmasını sağlar.
Transfer edilecek vagonların dolması halinde, başlangıç noktasından hareketi sağlanan blok trenler, 600 ton ile 950 ton arasında taşıma sağlar. Blok trenlerde dizi uzunluğu 520 metreye kadar yapılabilir. Ancak Almanya ve Avusturya hatlarında olan trenlerin 1200 ila 1300 brüt tona kadar kapasite sağlayabilirler.
- Konvansiyonel Vagon: Demiryolu taşımacılık sistemlerinde kullanılan ve fakat konteyner kullanılmadan transfer sağlayan vagon türleridir. Dökme yükler veya paletli yüklerin rahatlıkla taşınması için kullanılan ve taşınan yüklerin niteliğine göre farklı formlarda kullanılabilen vagonlardır.
Açık vagon, kapalı vagon veya özel vagon türleriyle taşımacılık sağlanır. Özel vagonlarda; sıvı yükler, araçlar veya sektörel maddeler taşınabilir.
- Münferit Vagon: Çeşitli trenlerde bir ya da birkaç vagonla yapılan taşımacılık türüdür. Blok tren oluşturmayacak kapsamdaki yüklerin taşınması için uygulanan vagon sistemidir.
TCDD Taşımacılık münferit vagonlarda 200 ton üzeri taşımalar için ekonomik fiyat seçenekleri sunar. Ancak münferit vagonların özel hatlarda talep edilmesi halinde, 100 tona kadar %100 ekstra fiyat tarifesi uygulanır. 200 tona kadar olan münferit yükler içinse normal yük taşımacılık ücretlerinin %50 oranında fiyat farklılığı ile hizmet verilir.
- Sarnıçlı Vagon: Tank vagon olarak adlandırılan ve sıvı taşınmasına uygun olan vagon türleridir. Ancak tank konteyner kullanılmadan direkt olarak sarnıç vagon kullanılarak taşıma sağlanır.
TCDD Taşımacılık bünyesinde 500 vagon kapasiteli sarnıç vagon bulunuyor. Uluslararası kimyevi madde taşımaya uygun, sıvı ve gaz taşımasına uygun niteliklerde vagon türleriyle geniş kapsamlı taşımacılık faaliyetleri sunuluyor.
- Akslı Vagon: Havaleli yüklerin taşımacılığında kullanılan akslı vagonlar, 28 tona kadar taşıma kapasitesi sağlar. Taşınacak yüklerin cinsine göre üst kısımları açık veya kapalı modelleri bulunmaktadır.
Axle vagon olarak tanımlanan vagonlar, 13- 15 m arasında değişen boyutlarda tasarlanır. Çift dingilli olarak imal edilen vagonların, iki yanında çiftli tekerlekler bulunur.
TCDD Taşımacılık tarafından uluslararası olarak gerçekleştirilmekte olan seyahatler ile birlikte yük taşımacılık işlemleri de gerçekleştirilmektedir. Bakü Tiflis Kars hattı konteyner çeşitleri ile ülkeler arası taşımacılık işlemlerini kolaylaştırıyor.
