Dünya’nın ortalama sıcaklık ölçümünün yapılması, yüzey sıcaklığında meydana gelen değişimlerin belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Kara ve deniz sıcaklık verilerinin birleştirilmesi ile küresel ortalama sıcaklık hesaplamaları yapılmaktadır. Ancak bu tür araştırmalarda elde edilen sonuçlar mutlak sıcaklık değeri şeklinde bizlere sunulmamakta, sıcaklık anormallikleri ya da anomalisi olarak bizlere sunulmaktadır. Sıcaklık anomalisi olarak bahsedilen değer; ortalama değerin altında ve üstünde meydana gelen sıcaklık farkı şeklinde tanımlanabilir. Dünya üstünde ortalama küresel sıcaklık ölçümü yapan üç merkez bulunmaktadır. Bu merkezler farklı değer analiz yöntemleri kullanmaktadır. Bu merkezler; Doğu Anglia Üniversitesi ve İngiltere Ulusal Meteoroloji Merkezi tarafından elde edilmiş olan verilerin analiz edildiği HadCRUT, NASA Goddard Uzay Araştırmaları Merkezi tarafından oluşturulan verilerin analiz edildiği NASA GLISS, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Kurumunca elde edilen verilerin analiz edildiği NOAA NCDC adlı analiz yöntemleridir.
Havanın sıcaklığı (kara yüzeyinden) ölçülerek karaların sıcaklık değerleri elde edilmektedir ve ölçümler çoğunlukla meteoroloji genel merkezleri tarafından yapılmaktadır. Denizlerin yüzey sıcaklığının ölçümlerinde ise sıklıkla şamandıralar ve gemilerden yardım alınmaktadır. Bazen de uydulardan elde edilen analiz sonuçları ve değerler hesaplamalara dahil edilebilmektedir.
Dünya yüzeyi, Dünya’nın ortalama sıcaklık hesaplamaları yapılırken kareler biçiminde bölümlere (bu bölgelerin boyutları HadCRUT ve NOAA NCDC analiz yöntemlerinde 5 derece enlem-5 derece boylam, NASA GLISS analiz yönteminde ise 2 derece enlem 2 derece boylam ölçülerinde olan) ayrılmaktadır. Bu alanların sıcaklık değerleri üzerlerinde bulunan istasyonlardan elde edilen bir takım verilerin ortalaması alınarak belirlenmektedir. Küresel ortalama sıcaklık hesaplamaları ile alakalı en büyük sıkıntı veri ve ölçüm istasyonlarının az olduğu yerlerdir (Kutup bölgeleri ve çöller). HadCRUT analiz yönteminde veri alınamayan bölgeler hesaplamaların dışında tutuluyor. NASA GISS ve NOAA NCDC metotlarında ise bu veri boşlukları bir takım istatistiksel hesaplamalar yardımı ile doldurulmaktadır. Yapılan hesaplamaların doğruluğu ile ilgili diğer bir sorun ise şehirleşmiş bölgelerin git gide yaygınlaşmasıdır. Kentleşmenin çok yoğun olarak hissedildiği bölgelerde yer alan sıcaklık istasyonlarından elde edilen verilerin, bu bölgelere yakın konumlanan kırsal alanlardaki verilerden daha yüksek olması durumu, şehirleşmiş bölgelerde meydana gelen kısa dönemli sıcaklık değişimleri sonuçların doğruluk düzeyini etkilemektedir. Uydular aracılığı ile sunulan değerler sayesinde kentleşme olan bölgelerde bulunan istasyonlar belirlenip, bu verilere göre yapılan bir takım düzeltmeler sonuçlara yansıtılmaktadır.
Kaynakça:
Tübitak
Yazar: Taner Tunç