Kripto para hakkında bilmeniz gerekenler
Kripto paralar son zamanlarda bütün dünya genelinde gündemin en popüler maddelerinden birisi haline gelmeyi başardı. Hayatımıza girmeleri 2010 yılına kadar dayanıyor olsa da son zamanlarda büyük şirketlerin yatırımlarıyla dikkat çekmeyi başardı. İnternet dünyasına uzak olan bireylerin bile artık ismine aşina oldukları Bitcoin önderliğinde başarılı bir yükseliş yakalayan kripto paralar, son aylarda yaşadığı değer kaybından dolayı yatırımcılar tarafından güvensiz olarak işaretlendi. Bu yazıda krip paranın önemli noktalarını başlıklar halinde incelemektedir. Kripto paraların ne olduğuna ve nasıl çalıştığına cevap vermektedir. Son kullanıcıların akıllarında ki soru işaretlerini ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır..
Kriptoloji Nedir?
Kripto paraları anlayabilmek için öncelikle kriptonun ne demek olduğunu anlamak gerekir. Kriptonun Türkçe karşılığı şifredir ve Kriptoloji de şifrelerimi bilimidir. Bu bilim dalı 3 aşamadan oluşmaktadır. İlk aşama verilerin bilirli bir sistematiğe göre şifrelenmesidir, birçok kripto algoritması olmasının altında yatan temel sebep budur. Her algoritmanın farklı bir şifreleme yöntemi vardır. İkinci aşama şifrelenmiş olan verinin alıcıya güvenli bir şekilde ulaştırılmasıdır. Günümüzde hackerlar kişisel verileri çalmak için en çok bu aşamada devreye girmektedirler. Veriyi gönderen ile alan arasına sızarak bilgiyi elde etmektedirler. Üçüncü ve son aşamada ise şifrelenen veri kullanıcı tarafından çözülerek kullanılabilir hale gelmektedir.
Simetrik ve asimetrik olmak üzere iki farklı şifreleme türü vardır. Simetrik şifrelemede verilinin şifrelenmesi ve çözümlenmesi aynı anahtar ile gerçekleştirilir. Asimetrik şifrelemede ise bir tane bir açık ve bir de gizli anahtar vardır. Verilerin şifrelenmesi açık anahtar ile yapılır, herkes bu anahtara erişmeye yetkilidir. Fakat şifrelerin çözümlenmesi için gizli anahtara ihtiyaç duyulmaktadır ve her kullanıcının gizli anahtarı farklıdır.
Asitmetrik şifreleme çok uzun zaman aldığından dolayı hızlı ve etkin şifreleme; verinin önce simetrik olarak şifrelenmesi daha sonra ortaya çıkan kodun da asimetrik olarak şifrelenmesidir.
Kripto para nedir?
Kripto paralar güvenliğin sağlanabilmesi için kriptoloji biliminin kullanır. Matematik temelli olarak şifrelenen sanal ve dijital paralardır. Aslında özellikle internet alışverişlerinde bu teknolojinin temelleri uzun yıllardır kullanılıyordu. Yapılan bir alışverişte banka kasasından herhangi bir para çıkmıyor, sadece sizin hesabınızda ki dijital rakamlar azalıyor. Buda en temel seviyede kripto para olarak düşünülebilir. Hayatımıza giren sanal paralar da bir nevi bu mantıkla çalışmaktadır. Kısa sürede bu kadar güven kazanmış olmasının arkasında yatan sebep ise bağımsız olmasıydı. Yani bu para biriminin arkasında herhangi bir hükümet veya bir otorite bulunmamasıydı. Son kullanıcılar bu para türünü bu sebepten dolayı daha fazla benimsemiş durumda.
Kripto paranın tarihi.
Günümüzde kullanılan finans siteminin temelleri Lidyalılar zamanında atıldı. Peki kripto paraların temeline kimler attı? Kripto paralara karşı duyulan güvenin en büyük sebeplerinden bir tanesi de budur. Kripto paraları kimin veya kimlerin ürettiği henüz bir açıklığa kavuşamadı. Bu para türünün en büyük öncülerinden olan Bitcoin için aynı soruyu sorduğumuz zaman karşımıza “Satoshi Nakamoto” çıkıyor. Ama bu ismin neyi işaret ettiği bilinmiyor. Bir kişiyi, bir grubu, bir şirketi veya bir otoriteyi işaret ediyor olabilir. Bitcoin bu isim aracılığı ile üretilen açık kaynak kodlu bir kripto paradır. Birçok kaynakta çok farklı tanımlamalar olsa da hiçbirisi netlik arz etmiyor. Bazı kaynaklar bu takma adın Elan Musk’a ait olduğu bazı kaynaklarda ise ancak Steve Jobs gibi ismin böyle bir icat yapabileceğini yazılıyor. Fakat Elan Musk daha önce bu işle bir alakası olmadığını belirtmişti.
Bu paralar nasıl üretilir?
Bu paraların bağımsız olduklarını ifade etmiştik. Aynı şekilde varlıkları da kullanıcı temellidir. Algoritmalarının doğası gereği bu paralar belirli sayıda üretilmektedir. Bu durumda onların değerlerinin gittikçe artmasına sebep olmaktadır. Örnek olarak Bitcoin’i ele alırsak, algoritmasının bir sonucu olarak 21 milyon adet üretilebilmektedir. Yani bunun tam olarak anlamı 21 milyonuncu Bitcoin üretildiğinde Bitcoin madenciliği son bulmuş olacak. Şuana kadar yaklaşık 17 milyon Bitcoin üretilmiştir. Her gün 2 bin civarında üretilmeye devam edilmektedir. 2022 yılına kadar üretime devam edileceği tahmin edilmektedir. Bir yılda üretilebilecek olan Bitcoin sayısı ilk üretiminde tanımlanmıştır ve yılda bu rakamdan daha fazla Bitcoin üretilememektedir. Yani ne kadar büyük madencilik tesisleri kurulursa Bitcoin üretme zorluğu da o kadar artacaktır. Örnek vermek gerekirse 4 CPU’su olan bir bilgisayarla yılda bir Bitcoin üretiyorsanız 2 tane 4 CPU bilgisayar aldığınız zaman yılda 2 Bitcoin üretmeyi beklersiniz. Ama algoritma buna müsaade etmiyor, sizin üretme zorluğunuz arttığı için bu rakama erişemiyorsunuz.
Üretim aşamasını tekrar ele alırsak tam anlamıyla bir madencilik olduğunu söyleyebiliriz. Altın madenleri iş makineleri aracılığıyla kazılır ve altına ulaşılır, Kripto para madenleri olan algoritması da bilgisayar yazılımları aracılığıyla çözülür ve kripto paraya erişilir. Herkese açık olan bir sistem olduğu içinde daha fazla çalışan daha fazla Bitcoin üretmektedir. Çok rağbet edilmesinin diğer bir sebebi de budur. Siz evinizde gerçek Dolar basamazsanız, dolayısıyla bir şey var edemezsiniz. Ama Bitcoin üretebilirsiniz. Gerekli teknolojik cihazları tedarik ettiğiniz zaman internetiniz ve elektriğiniz varsa sizde Bitcoin madenciliği yapabilirsiniz. Ürettiğiniz bu Bitcoin’i sanal piyasada satarak da ciddi paralar elde edebilirsiniz. Ama bu süreç oldukça zorludur. Yukarıda bahsettiğimiz rakamlar da sadece bir örnektir ve gerçeği yansıtmamaktadır.
Kripto para güvenli mi?
Güvenilirliği konusunda ise net bir şey söylemek çok kolay değildir. Birçok insan arkasında bir otorite olmadığı için güvenilir gözle bakmaktadır. Birçok insanda aynı sebepten dolayı güvenilmek olarak değerlendirmektedir.
Karşılaşılacak olan güvenlik problemlerinden birisi, kişisel bilgisayarınızda ki kripto paralarınızı sanal bir cüzdana da koymamışsanız ve bilgisayarınız da çökerse kripto paralarınızda gitmiş demektir. Diğer bir güvenlik problemi de hacklenmektir. İşlem hacmi günden güne artan kripto paralar hackerların da dikkatini çekmiştir ve çok fazla sayıda saldırıya maruz kalmıştır. Bubu gündelik sayıtınızda gaspa uğramak olarak değerlendirebilirsiniz. Güvenilirliğinin temelinde “blockchain” ismi verilen bir teknoloji bulunmaktadır.
Blockchain nedir?
Blockchain kelimenin Türkçe karşılığı olan blok zinciri tam anlamıyla karşılamaktadır. Bu teknolojide veriler şifrelenerek dağıtık bir veri tabanında depolanır. Veriler zincirleme bir model kullanılarak inşa edilir. Bu zincirin halkaları takip edilebilir fakat kırılamaz. Bu teknoloji sayesinde bir merkeze bağlı olmadan dağıtık mimaride kullanıcılar işlemlerini yapabilmektedir. Bu sayede de kripto parayı alacak olan ile satacak olan arasında herhangi bir merkeze uğramadan alış veriş tamamlanır. Artık bir çok e-ticaret sistemi de bu teknolojiyi kullanmayı hedeflemektedir. Bu teknoloji verilen kriptolanıp saklanması gereken her noktada kullanılabilir. Bu teknoloji sayesinde sizden çıkan kriptolanmış veri karşı tarafa güvenli bir şekilde ulaşıp, alıcı tarafından kriptosu çözülüp ortaya çıkana kadar herhangi birisi tarafından açılamaz veya yönlendirilemez.
Bitcoin ile blockchain teknolojisinin bağlantısı ise şu şekilde, bahsedilen blocklar üzerinde para transferinin bilgileri yer alıyor. Bu bilgilerin doğruluğu da medenci ismi verilen kişiler aracılığı ile kontrol ediliyor. Madenciler yaptıkları bu işlemler karşılığında da Bitcoin kazanıyor.
Devletler neden kripto paraya karşı?
Kripto paraların hükümetler tarafından bir tehdit olarak değerlendirilmesinin sebebi ise bu paraların vergi kaçırma ve kara para aklama gibi yasal olmayan işler için kullanılabilecek olmasıdır.Bu paralar bilgisayarlarda veya sanal cüzdanlarda bulunmaktadırlar. Üstelik milyonlarca parçaya bölünmüş halde diğer kullanıcıların bilgisayarlarında da bulunmaktadır. Bu durumda merkezi bir otorite tarafından takip edilemediği ve edilemeyeceği anlamına gelmektedir. Böyle bir durumda hükümetlerin kripto paralara mesafeli yaklaşmalarına sebep oluyor. Bankalarda hükümetleri kripto para konusunda sıkıştırmaya devam ediyor.
Kaynakça:
https://webrazzi.com/2017/07/31/henuz-bilmeyenler-icin-kripto-para-hakkinda-7-temel-bilgi/
Yazar: Osman Yüksel