Kronik sağlık sorunları ile mücadele eden biri tam zamanlı bir işte çalışırken zorluklar yaşayabilir. Kişi bu hastalığın vücuduna daha fazla zarar verip vermediği konusunda endişeler yaşarken bir yandan da kendini yorgun, sinirli ve huzursuz hissedebilir. Sağlığıyla daha fazla ilgilenmek için çalıştığı işinden ayrılmayı bile düşünebilir. Çünkü tüm bu duygu durumun ve hastalığın da verdiği fiziki yorgunluktan hem işli hem hastalığı yönetmek zorlaşır. Her zaman herkes için bu sorunun çözümü işten ayrılmak ya da yarı zamanlı bir işe geçmek olmayabilir. Hem işi hem kronik hastalığı aynı anda yönetmede aşağıdaki stratejiler faydalı olabilir:
Kronik Hastalığın Durumunu İşveren veya Meslektaşlarla Paylaşmak
Kişiler yaşadıkları sağlık problemlerini gizli tutmayı tercih edebilirler. Ancak uzmanlar iş ile kronik hatalığı beraber yönetmek için bu sorunun işveren ve mesai arkadaşları ile paylaşmanın kişinin hayatını kolaylaştıracağını söylemektedirler. Mesela prostat problemi olan birinin bu problemini arkadaşları tarafından bilinmesi o kişinin tuvaleti yoğun kullanmasından dolayı işverenin işten kaytarıyor şeklinde bir düşünceye kapılmasının önüne geçebileceği gibi kişinin de böyle bir şey düşünüleceğine dair strese girmesinin önüne geçebilir.
İşyerini Rutin Doktor Kontrolleri konusunda Önceden Bilgilendirmek
Çalışılan kronik hatalığı olan bir kişi kronik hastalığı ile düzenli doktora gitmesi gerekebilir. Bununla ilgili sık sık izin alması ve istirahat etmesi gerekebilir. Bu devamsızlıklarda işyeri politikası gereği cezalandırılmaması için, şirketini bu kronik hastalığı ve rutin kontrolleri konusunda bilgilendirmesi gerekir. İşyeri ile yapacağı karşılıklı anlaşmaya göre çalışmadığı günlerini fazladan çalışarak mı telafi edeceği yoksa, izin olarak maaşında kesileceği konusunda işyeri ile mutabık olması, olası bir ihtilafın doğmasını önlemede faydalı olur. Bu yarar, işin garanti altında olmasını sağlarken, dinlenmek ve iyileşmek için zamana ihtiyaç duyulduğu zamanlarda, işini kaybetme endişeleri azaltmanın önemli bir yolu olabilir.
Kronik Hastalığın Yönetilmesi İçin Konusunda Uzman Bir Doktor Seçmek
Kronik hastalığı olan bir kişinin daha kaliteli bir hayat sürebilmesi hızlı için doktor en önemli faktörlerden biridir. Yoğun hayat tempo ve istikrarlı bir iş temposu yürütebilmek için doktorun sunduğu tavsiyeler altın değerindedir. Kişinin şikayetlerini ve kaygılarına en iyi şekilde çözüm getirecek olan bir doktor kişinin kronik hastalığın seyrinde kişiyi önemli derecede rahatlatır. Kişinin doktoruyla yakın ilişkiler kurması ve rahat bir şekilde şikayetlerini anlatabiliyor olması da ayrıca önemlidir. Şayet kişi doktorunun kendisiyle ilgilenmediğini düşünüyorsa, doktorunu değiştirmekten çekinmemelidir.
Hastalığın Durumunu Aile ve Arkadaşlarla Paylaşmak
Lyme hastalığı veya astım gibi kronik bir hastalığı olan kişilerin yakın çevresindeki kişileri bilgilendirmesi gerekir. Hastalığın seyrinde kişiye en büyük desteği verecek olan bu kişilerin, hastalığın alevlenme zamanlarını, sürekli kullanılan ilaçlarını, ilaçların kullanım periyodunu ve acil durumlarda yapılması gerekenleri bilmeleri gerekir. Herhangi olası bir müdahale anında doğru hareket etmek ve kişinin yeri geldiğinde hayatını güvence altına almak için bu kişilerin bilinçlendirilmesi şarttır. Ayrıca bu kişilerin kronik hastalığa sağlanması gereken ortamın sağlanmasında etkili olurken, yeni tedavi şekilleri gibi haberlerde de bilinçli olarak izleyici olurlar.
Hastalıkla İlgili Her Detayın Kayda Alınması
Bazı kronik hastalıkları olan kişiler için uzun bir gündemi hatırlamak yorgunluk, beyin sisi, ilaçlar veya diğer nedenlerden dolayı neredeyse imkânsız olabilir. Bu gibi durumu olanlar için hastalığı ile ilgili bir günlük tutulması hastalığın yönetilmesinde faydalı bir çalışmadır. Mesela her sabah ya da yatmadan önce hastalıkla ilgili yapılması gereken şeyler, alınması gereken ilaçlar gibi durumların yazılması anlık hafıza kaybı, unutkanlık ya da kronik hastalığın alevlenmesi gibi durumlarda çok etkilidir. Ayrıca bu uzun süreli bir rahatsızlıkta kişiye eşlik edecek bakıcı, arkadaş ya da aileden birinin bu listeden faydalanmasını sağlayarak da yararlı olacaktır.
Hastalık Sınırlara Dikkat Etmek
Hastalığın yönetilmesinde hastalık için kişiye verilen sınırlamalara dikkat ederek sınırları aşmamak sağlıklı bir iş-yaşam dengesi oluşturmak için çok önemlidir. Bazen kişinin kendisine zaman ayırarak dinlenmek için molalar vermesi, hatta bazı dönemlerde basit görevlerini bile yerine getirmekten kaçınması gerekir. Uyumak ve hafta sonları dinlenmek çalışmayı sürdürebilmenin tek yolu olduğu durumlar olabilir. Bunun için dinlenmeyi öğrenmesi ve başka faaliyetlere hayır demeyi öğrenmesi, işini yapma gücüne sahip olmasına yardımcı olur. Uykusuzluk, aşırı yorgunluk, kafein, alkol alımı gibi durumlar kişinin yaşam kalitesini düşürerek kronik hastalığı ile ilgili uzun vadede kötüleştirme yapabileceği unutulmamalıdır.
Zihni, Bedeni ve Ruhu Dinlendirebilecek Aktivetelere Katılmak
Dinlenmek için yürüyüşe çıkmak veya yoga dersine katılmak gibi aktiviteler, ertesi gün kişinin daha enerjik olmasına yardımcı olurken abartılmamasına dikkat edilmelidir. Her şeyin fazlasının zararlı olduğu unutulmamalıdır. Meditasyon, kitap okumak veya farklı bir aktivite bulunmak kişinin yaşam enerjisini şarj ederken hayata daha keyifli bakmayı sağlamaktadır.
Uykuya Öncelik Vermek
2015 web seminerinde, kurul onaylı internist ve tanınmış kronik hastalık uzmanı Jacob Teitelbaum, MD , vücudun enerji rezervlerini yenilemek için gece başına sekiz ila dokuz saat boyunca sağlam bir uyku alınmasını önerir. Geç saatlere kadar televizyon izlemekten veya sosyal medyada takılmak zevkli olsa da bu etkinlikler birçok insan için uyarıcı olabilir. Bunun yerine, uyku bastırmadan önce yatmaya çalışılmalıdır ve bu tercihen saat 23: 00’ten önce olmalıdır. Daha iyi uyku kalitesi, ağrıyı azaltır, bilişi artırır ve enerji seviyelerini yükseltirken kişinin iş hayatında da başarılı olması için etkilidir.
Şüphesiz, kronik bir hastalık ile uğraşırken tam zamanlı bir işi sürdürecek enerjiyi bulmak bir görev haline gelir. Hastalıkla mücadele ederken öğrenebilecek en büyük derslerden biri, bedenin yavaşlamak ve dinlenmek için verdiği sinyallere dikkat etmektir. Bu sürekli olarak öğrenmesi gereken bir derstir. Biraz deneme yanılma ile, bu ipuçları sağlık ve çalışma hayatında kişiyi destekleyecek yeni araçlar sağlanabilir. Zamanla kişi kronik hastalığı ile birlikte iş hayatını yönetme konusunda kendi taktiklerini geliştirir ve yaşam alışkanlıkları haline dönüştürür.
Kaynakça:
my.clevelandclinic.org
nimh.nih.gov
apa.org
doi.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu