Kulak çınlamasına, tinnitus denir.Ses dalgaları, kulak kepçesi ile toplanarak dış kulak yoluna iletilir. Dış kulak yolu, gelen titreşimleri orta kulağa gönderir. Orta kulak, aynı zamanda iç kulağı yüksek seslerden korur. Ses dalgalarının meydana getirdiği basınç değişimleriyle kulak zarı titreşerek çekiç, örs, üzengi adı verilen kemikçikleri hareketlendirir. İç kulakta denge sistemi ve ses titreşimlerinin sinir uyaranlarına dönüştürüldüğü sistem vardır. Burada, kulak salyangozu denen kısımda yer alan sıvının titreşimi ile sinir uyaranlar oluşmaktadır. İç kulak, tüylü hücrelerden meydana gelir. İç kulak, seslere çok duyarlıdır. Ses, sinir uyaranlar aracılığı ile beyne iletilmektedir.İç kulakta bulunan tüylü hücrelerdeki harabiyet sonucu kulak çınlaması oluşur. Genelde tüylü hücrelerden kaynaklanan çınlamalara işitme kaybı eşlik eder. Sürekli yüksek sese maruziyet ve yaşlanma tüylü hücrelerde hasara neden olmaktadır.
Kulak kiri, kulak iltihabı, kulak zarında delinme, işitme kaybı, orta kulak kemikçiklerinde kireçlenme tinnitusa neden olur. Kulak dışı nedenlerden baş ve boyun damarlarında balonlaşma, işitme siniri kanserleri, alerji, tansiyon yükselmesi, tansiyon düşüldüğü, kan şekeri yüksekliği, kan şekeri düşüldüğü, guatr, kan yağları yüksekliği, sakinleştirici ilaçlar, streptomisin ile kulak çınlaması ortaya çıkar. Psikolojik hastalıklar esnasında da görülebilir.
BULGU, BELİRTİ VE YAKINMALAR
Genellikle sadece hasta tarafından duyulur. Çok nadir olarak diğer insanlar tarafından duyulabilir. Tek veya çift taraflı olabilir. Uğultu, rüzgar sesi, zil sesi şeklinde duyulabilir. İnce ve tiz olabilir.Uçak yolculuğunda basınç farkından dolayı östaki borusunun etkilenmesine bağlı ses duyulabilir.Kan şekeri ve tansiyon mutlaka ölçülür. Tiroit bezi hastalıkları için hormon testleri yapılır.Odiometri ile işitme ve iç kulak fonksiyonları hakkında bilgi edinilir. Denge testleri, röntgen gerekebilir. Tümör, damarsal problemler gibi ciddi hastalıkları ayırt etmek için MR veya BT istenebilir.Çoğu zaman tinnitusun nedeni bulunmaz.
TIBBİ TEDAVİ
Tinnitusa neden olan hastalık tedavi edilir.İşitme kaybı varsa işitme cihazları ile çınlama azaltılabilir.Betahistin dihidroklorür iç kulak kan dolaşımını düzenleyip basıncı azaltarak çınlama üzerine etkisi olan bir ilaçtır. En az 3 ay kullanmak gereklidir.
DİYET DEĞİŞİKLİKLERİ
Çınlama ve baş dönmesi (vertigo) yakınmalarına neden olan Meniere hastalığı kanda şeker, kolesterol ve/veya trigliserid yüksekliği gibi metabolik bozukluklarla ilişkilidir. Meniere hastalığı olanların basit ve işlenmiş karbonhidrat yerine liften zengin ve kompleks karbonhidrattan zengin gıdalar tüketmesi ile çınlama ve baş dönmesinde azalma sağlanabilmektedir.
Kafeinli içecekler (kahve, çay, kola, çikolata, enerji içecekleri) kan dolaşımını azaltıp çınlamayı artırabilir, daha az tüketilebilir.
Alkollü içecekler yakınmaları artırabilir, tüketilmemelidir.
Rafine tuz içeren gıdalar tansiyonu ve damar hasarını artırabileceği için çınlamayı kötüleştirebilir. Rafine tuz tüketimi bırakılmalı, kristal kaya tuzu tercih edilmelidir.
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Kulak çınlaması tamamen geçmeyebilir, bu durumda, bunu hayatın bir parçası gibi kabullenmek birinci adım olabilir. Bunun hakkında endişelenip üzülmemek gereklidir. Sürekli olarak bundan bahsedilmesi, endişelenilmesi, sinirlenilmesi fayda sağlamayacağı için bunlardan kaçınılmalıdır.
Sigara, kan damarlarının tıkanmasına neden olduğu için hücrelere oksijen taşınmasını azaltır, çınlamayı artırır. Bırakılmalıdır.
Yoğunluktan uzaklaşılıp daha eğlenceli aktivitelerde bulunulmalıdır.
Gürültülü ortamlarda çınlama artabilir, uzak durulmalıdır. Stres ve uyku bozuklukları çınlamayı artırabilir. Stres ile mücadele yaklaşımları geliştirilmelidir. Refleksoloji ve masaj gibi rahatlatıcı yaklaşımlardan yardım alınabilir.
ÖNERİLEN BESİN TAKVİYELERİ
Çinko: Yaşa bağlı işitme kaybı veya çınlaması olanlarda kullanılmaktadır. Sadece çinko eksikliği olanlarda yarar sağlayabilir. Çinko eksikliği olan kişilere 3-6 ay boyunca günde 90-150 mg çinko takviyesi önerilir. Böyle yüksek dozların doktor takibinde kullanılması gereklidir.
B12 vitamini: Yüksek ses olan ortamda çalışan kişilerde kulak çınlaması ile birlikte B12 vitamini eksikliği de görülmektedir. B12 vitamininin intramüsküler enjeksiyon halinde uygulanması önerilir.
Koenzim Q10 (CoQ10): Hücre mitokondrilerinin enerjisini destekleyen CoQ10 kalp sorunlarını ve inme riskini azaltmada yararlı bir destek olup kulak çınlaması olan kişilerde günlük 200 miligram doza kadar yakınmaları azaltmada yararlı olduğu saptanmıştır. CoQ10 düzeyleri yaşla birlikte azaldığı için ileri yaşlarda desteklenmesi gerekli olabilmektedir.
Melatonin: Çınlama yakınmasında gece 3 mg dozda melatonin verilmesi ile özellikle şiddetli yakınması olanlarda yarar sağlamakta, bir ay sonunda uyku kalitesi düzelmektedir.
ÖNERİLEN BİTKİSEL İÇERİKLİ TAKVİYELER
Çin tıbbında ve ayurvedik tıpta, tinnitus, görmede bulanıklık ve baş dönmesinde susamdan yararlanılmaktadır. Çemen tohumu ve ay çekirdeği ile ıspanak, salatalık ve kuşkonmaz gibi zengin çinko kaynaklarının da gıda olarak tüketilmesi önerilmektedir.
Küçük Cezayir menekşesi (Vinca minor): Vinkamin alkaloidini içermektedir. Vinkamin içeren bitki ekstresi Almanya’da yetersiz kan akımına bağlı gelişen tinnitus tedavisinde kullanılmaktadır. Vinkaminin yarı sentetik türevi olan vinposetin de tedavide yer almaktadır.
Mabet ağacı (Ginkgo biloba): %24 flavon glikoziti ve %6 terpenik lakton bileşikleri içeren standart Ginkgo biloba yaprak ekstresinden (GBE) günde 120 mg alınması ile kulak çınlamaları azalmıştır. Ancak 30 mg ile yapılan bir çalışmada ve 120 mg’dan daha düşük dozlarında yapılan diğer araştırmalarda etkisiz bulunmuştur.
Yazar: Enes Eker