Leonardo da Vinci 1452 yılında doğmuş, seçkin bir filozof, çok büyük bir mucit ve bilim adamıdır. Bilim adamlığı; filozof ve ressamlığı kadar iyi değildir. Bu döneme kadar bilim adamlığı unutulmuş ya da kendisinin farklı düşüncesinden dolayı pek bilinmemektedir.
Leonardo’nun annesi, köylü hizmetçi kızın evlilik dışı çocuğu, babası ise hukukçudur. Leonardo doğduktan hemen sonra dedesinin evine gönderildi. Annesini hiç göremeyen Leonardo, ilk yıllardan beri eğitim görevini babası üstlendi. Küçük yaştan beri matematiği çok sevmiş, matematik problemlerini çözmede beceri göstermesinin yanı sıra, yaptığı resimlerle de büyük beğeni topladı. Henüz on altı yaşındayken o dönemin tanınmış ismi, Andrea del Verrochio’nun yanına çırak olarak aldı. Çok hevesli olarak işe başlayan Leonardo mermer, kil, metal, ağaç işlemede ustanın gözüne girer. Andrea del Verrochio, Leonardo’nun bu kadar becerikli olmasına sevinir, Latin ve Grek klasikleriyle felsefe, anatomi, matematik üzerine öğreniminde yardımcı olur.
Bu öğrenimler, Verrochio’ya göre gerçek bir sanatçının olmazsa olmazıdır. Leonardo çıraklık dönemini 26 yaşından tamamladıktan sonra başvuru da bulunduğu Artistler Loncası’na kabul edilir. Bu adım onun için özgürlüğünün bir parçasıydı. Artık eşsiz bir resim yapıyor; yontuların yanı sıra mühendislik projeleriyle, Dük’lerin ilgisini çekmeyi başarmıştır. Bu yeteneği ona Francois, Milano, Roma saraylarına sırasıyla yaşamını sürdürme fırsatı olur. Fransa’da son üç yılını Kral Francois’in koruyuculuğunda geçerdi.
Leonardo, çok etkinliklerde bulunuyor ancak birçok çalışmasını, çekici gelen başka bir işe yönlendirmesine sebep olurdu. Böylece çoğu projeleri yarı da kalıyordu. Sanat dışı çalışmalarına, sanata verdiği düzenliliği göstermezdi. Projeler arasında uçak, paraşüt, helikopter türü araçları deneysel olarak gerçekleştirmeye çalışırdı. Aynı zamanda anatomiye önem vermiş 750’ye yakın çizimlerini hayvan ve insan cesetleri üzerinde çizim yapmıştır.
Rönesans’ın simgesi Leonardo Da Vinci, Mona Lisa ve Son Yemek adlı tablolarını sanat dünyasına paylaştı. Leonardo15-16 yy. arasında yaşamış eşsiz ressam ve filozoftur. Genelde bilimsel çalışmalarının yayımlamaktan hiç hoşlanmaz, çalışma notlarını kendi okuyabileceği şekilde yazardı. Yazıları 400 yıl kadar uzun zamanda mahzende kalmış ve yaklaşık 5000 sayfalık kitap sağdan sola doğru yazmıştır. Bu Leonardo’nun zor yazımını ancak ayna yardımı ile okunabildi.
Leonardo; anatomi, fizyoloji, coğrafya, jeoloji alanlarda incelemeler de bulundu. Sonuç olarak su ve kanalizasyon projelerini, şehir planlama, savaş teknolojisine, mimarlık gibi önemli icat ve buluşlarını kimseyle paylaşmadı. Bu buluşlar filozofluğa ve ressamlığa verdiği önemi bilim adamlığa da önem verdiğini gösteriyor. Aynı zamanda bu buluş ve icatlar sonraki yüzyıllarda ortaya çıkan birçoğunun öncü niteliğindedir.
Leonardo fizyolojinin gelişmesine yaptığı çalışmalar arasında en önemlisi olarak kanın işlevi diyebiliriz. Organizmadaki kanı doğadaki devinimine benzetir. ” Yağmurun yağmasıyla deniz ve göllerde toplanır daha sonra suyun buharlaşmasıyla yeniden yağmur olarak düşmesi için su bulutlara geri döner. Bu buluş yüzyıl sonra Harvey tarafında doğrulanmış ”kan dolaşımı” denmiştir. Leonardo bu çalışmalarıyla yetinmemiş astronomiye de önem vermiştir. Hatta bu alan Kopernik teorisi öncülüğünde yer aldığı söylenebilir.
Yerkürenin güneş çevresinde bir gezegen olduğunu belirtti, kilisenin o dönemde düşüncelere katı kurallar koymamasından yararlanarak bu düşüncesini rahatlıkla dile getirdi. Ama dünyamız evrenin merkezinde sabitti. Leonardo, çok farklı araştırmalarda bulundu. Gelileo ve Newton’u mekanik ve fizikte bazı sonuçlarda önceliği bilinir.
Leonardo ”Canlılar dışında algıladığımız hiç bir nesne kendiliğinden devinime geçmez” ve “her nesnenin devindiği yönde ağırlığı olduğunu, serbest düşen bir cismin düşmede geçen zamanla orantılı olarak ivme kazandığını” dile getirdi. Hatta o kadar ileri gitti ki, Aristoteles’in kuvvet devinimin değil, hızın veya yönünü değiştirmesinin nedeni olarak gösterdi.
Leonardo, Arşimet’e yakınlığıyla bilinir ve Aristoteles’in öğretilerinden uzak dururdu. O dönemde Arşimet’in el yazması kitaplarını okunacak düzeyde iyi olmamasından dolayı Leonardo kapı kapı dolaşıp yazıları okuyabilecek birilerini aradı. Bunu yapmasındaki amaç ”Arşimet”in bu eşsiz ”kaldıraç ve hidrostatik” buluşlarını ortaya çıkarmak ve tanıtmak istemesidir. Leonardo’ya göre bilim adamı işe gözlemle başlamış ise ulaştığı sonucu deney veya gözlemle doğrulaması gerekmektedir. Eğer teori anlamsız ve dayanağı yoksa ”kısır” denir. Bir çocuğun kafası boşken her şeyi kucaklamayı öğütlüyordu.
Evrensel bir deha olan Leonardo, son günlerini şöyle ”Nasıl yaşamam gerektiğini anlamaya başladığımda nasıl ölmekte olduğumu gördüm” dile getirdi. Leonardo 67 yaşına geldiğinde bedensel olarak tükenmiş, güçlü beynin durmadan yaratma ve bulma çabasında olması da bir hayli yormuştu. Bunu daha fazla kaldıramayan Da Vinci 2 Mayıs 1519 yılında dünyaya gözlerini yumdu.
Yazar:Ismet Göksel Berber