Perimenopoz ve menopoz, sıcak basması gibi bir dizi rahatsız edici semptomlara neden olabilir. Bu semptomları azaltmaya yardımcı olabilecek bir dizi iyi uygulama ve yaşam tarzı değişikliği olsa da, herkes için bu çözümler işe yaramayabilir. Bunun yanında Perimenopoz semptomları, dönemler bitmeden yıllar önce ortaya çıkabilir. Bir kadın 12 ay süresince adet görmediğinde menopoza girmiş kabul edilir ve belirtiler erken dönem başlasa da, çoğu kadın zamanla bu belirtilerin azaldığını bildirmektedir. Bu belirtileri azaltmak için bazı bitkisel çözüm yolları vardır ve Çuha çiçeği yağı, menopoz sırasında ağrı ve rahatsızlığı hafifletmek için alternatif bir tedavi yöntemi olarak gösterilmektedir.
Peki, gerçekten öyle midir, yani Çuha çiçeği yağı menopoz şikayetlerini azaltmak için yardımcı olabilir mi? Bu yazıda Çuha çiçeği yağının menopoz şikâyetlerini azaltmada nasıl etkili olduğuna dair bilgiler bulunmaktadır.
Çuha Çiçeği Nedir?
Çuha çiçeği, Kuzey Amerika’ya özgü bir çiçektir, ancak aynı zamanda Avrupa’da ve Güney yarım kürenin bazı kısımlarında da bulunur. Çuha çiçeği, akşamları çiçek açan sarıçiçeklere sahiptir. Geçmişte, Yerli Amerikalılar şifa amacıyla çuha çiçeği kullanmışlar, bu tedavilerde yaprakları küçük yaralar ve boğaz ağrıları için kullanılırken, bitkinin tamamını morluklar için şifa kaynağı olarak görmüşlerdir. Modern tıp, egzama, göğüs ağrısı ve menopoz semptomlarını tedavi etmek için akşam çuha çiçeği tohumlarından elde edilen yağ özünü takviyelerde kullanmaktadır. Çünkü çuha çiçeği yağı (EPO) belirli yağ asitleri bakımından yüksek bir bitkidir.
Çuha Çiçeği Yağının Menopoz Tedavisinde Kullanılması
Çuha çiçeği yağının adet öncesi veya menopoz semptomlarını nasıl tedavi edebileceği net değildir. Premenstrüel sendromlu kadınların normal GLA seviyelerinden daha düşük olduğuna dair bazı ön kanıtlar vardır. Epidemiyolojik çalışmalar diyetteki düşük GLA seviyeleri ile bir dizi hastalık arasında bir bağlantı olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, çuha çiçeği yağı için kesin bir etki mekanizması bilinmemektedir.
Çuha Çiçeği Yağının Menepoz Şikâyetlerine Olan Etkisi Üzerine Yapılan Klinik Çalışmalar
İnsanlarda belirli koşullar için çuha çiçeği yağı kullanılmasına dair çok az sayıda yüksek kaliteli çalışma yapılmıştır. Menopoz semptomlarını tedavi etmek için sadece bir kontrollü çuha çiçeği yağı çalışması bulunmaktadır. Bu 1994 araştırması, çuha çiçeği yağının sıcak basmaları ve gece terlemeleri üzerindeki etkisini incelemiştir. Menopoz semptomları olan elli altı kadın, altı ay boyunca çuha çiçeği yağı (4 g/gün artı 80 mg/gün vitamin E) veya plasebo kapsülleri almak üzere randomize edilmişlerdir. Çalışmayı sadece 35 kadın tamamlamış, tüm kadınlar bazı gelişmeler göstermesine rağmen, araştırmacılar çuha çiçeği yağının plaseboya göre hiçbir faydası olmadığı sonucuna varmışlardır. Menopoz semptomları için kullanılan ve 2005 yılının sonunda yayınlanan bitkisel ilaçların kapsamlı bir incelemesi, çuha çiçeği yağının sonraki denemelerini ortaya çıkarmada başarısız olmuştur.
Çuha çiçeği yağı, PMS için en popüler doğal tedavilerden biri olmuştur. Az sayıda açık çalışma, çuha çiçeği yağından bazı faydalar bulmuştur. Bununla birlikte, randomize kontrollü çalışmalarda incelendiğinde, çuha çiçeği yağının plasebodan daha faydalı olmadığı bulunmuştur. Örneğin, PMS’li 38 kadın, 4 g/gün çuha çiçeği yağı veya plasebo almak üzere rastgele atanmıştır. Kadınlar, kapsülleri üç adet döngüsü için almış ve ardından üç döngü daha yapmak için alternatif gruba geçilmiş, on adet PMS ve menstrüel semptom ölçülmüştür. Her iki gruptaki tüm denekler, 10 semptomun tamamında ve genel PMS skorunda iyileşme göstermiştir, ancak iki grup arasında önemli bir fark bulunmamıştır. Bir başka randomize kontrollü çalışmada PMS’li 38 kadın kullanılmış, ancak günde 6 g çuha çiçeği yağı uygulanmıştır. Yine, iki grup arasında önemli bir fark bulunmamıştır.
PMS için çuha çiçeği yağı üzerine yapılan araştırmanın iki sistematik incelemesi yapılmıştır. 1996’da biri, çalışma tasarımlarındaki farklılıklar nedeniyle bir meta-analiz gerçekleştirememiştir. Araştırma yazarları, bu iki çalışmanın, yukarıda tarif edilen şekilde yapıldığını, sadece yüksek kalitede çalışmalar olduğu bildirilmiştir. 2001 tarihli bir gözden geçirme, bu iki denemeyi ve ayrıca çuha çiçeği yağının plasebodan daha iyi olmadığını bulan diğer iki plasebo kontrollü çalışmayı tartışmaya açmışlardır. PMS, deneklerin% 80’e kadarının plasebolara iyi yanıt verdiği, plasebolara oldukça duyarlı olduğu bulunan bir durumdur.
Anekdot raporları, çuha çiçeği yağının, PMS ile ilişkili olanlar da dahil olmak üzere, meme ağrısını (mastalji) azaltmada özellikle etkili olduğunu iddia etmektedir. Mastalji üzerine yapılan en büyük çalışmalardan biri bu iddiayı araştırmış, dört gruptan birine toplam 555 kadın randomize edilmiştir. Her kadın, tek başına çuha çiçeği yağı, çuha çiçeği yağı artı multivitaminler, tek başına multivitaminler veya plasebo içeren 4 g/gün kapsül almışlardır. Dört aylık kör tedaviden sonra, tüm gruplar meme ağrısında ortalama % 35 azalma göstermişler ve dört grup arasında istatistiksel olarak önemli bir farklılık bulunmamıştır. Deneme, multivitaminli veya multivitaminsiz çuha çiçeği yağı alan tüm deneklerle altı ay daha devam etmiştir. Bu aşama, meme ağrısının % 50 oranında azaldığı, ancak iki grup arasında hiçbir fark olmadığı açık bir denemedir. Araştırmacılar, çuha çiçeği yağının mastalji tedavisinde plasebodan üstün olmadığı sonucuna varmışlardır.
Çuha Çiçeği Yağının Yan Etkileri
Çuha çiçeği yağının klinik çalışmalarda en sık bildirilen yan etkileri gastrointestinal sistemdir. Bunlar genellikle hafif ila orta şiddettedir ve en yaygın olanı bulantıdır. Uzun süreli kullanımın etkileri incelenmemiştir. İngiltere’deki çuha çiçeği yağının tıbbi ruhsatının geri çekilmesinin güvenlik endişelerinden değil, etkinlik kanıtının bulunmamasından kaynaklandığına dikkat edilmelidir. Çuha çiçeği yağı hamilelik komplikasyonları ile ilişkili olabilir ve bu nedenle hamile kadınlar tarafından kullanılmamalıdır. Bununla birlikte, çocuklarda ve emziren kadınlarda güvenli kabul edilmektedir. Bununla birlikte, bu yağ takviyesini uzun süre alınması önerilmemektedir çünkü aşağıdakiler dahil bazı olumsuz yan etkilere neden olabilir:
• Mide bulantısı
• Karın ağrısı
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• İshal
• Alerjik reaksiyon
• Kanama
• Nöbetler
Doktorlar ayrıca bu eki diğer ilaçlarla kombinasyon halinde almak yerine tek başına almayı önermektedir. Çünkü diğer kullanılan ilaçlarla etkileşime girerek nöbet riskini artırabilir, kanamaya sebep olabilir ya da reçeteli zorunlu kullanılması gereken ilaçların etkisini düşürebilir. Bu yağı topikal olarak kullanmanın çok daha az yan etkisi vardır. Bununla birlikte, alerjik bir reaksiyon hala mümkündür.
Dozaj
Çoğu çalışmada günde iki kez alınan dört adet 500 mg kapsül kullanılmıştır (toplam 4 g/gün çuha çiçeği yağı). Öneriler 2-6 g/gün arasında değişmektedir. Nispeten az sayıda çalışma, çuha çiçeği yağının PMS ve menopoz semptomlarının tedavisinde etkinliğini incelemiştir. Kontrollü çalışmalar, plasebo ile tutarlı bir benzer etkinlik modeli ortaya koymaktadır. Bu tür semptomların plasebo etkilerine iyi yanıt verdiği bilinmektedir, bu da çuha çiçeği yağının neden etkinlik için bir ün kazandığını açıklayabilir. Bu tür bulgular, PMS ve menopoz semptomlarını bütünsel olarak ele almanın önemine işaret etmektedir.
Kullanım ile İlgili Öneriler
Popülerliğine rağmen, çuha çiçeği yağı, menopoz veya PMS semptomlarının tedavisinde plasebodan daha faydalı görünmemektedir. Bazı kadınların diyetlerinde çok düşük GLA seviyeleri olabilir veya vücutlarında yeterli miktarda üretmeyebilir. Diyetlerini çuha çiçeği yağı ile takviye ederek bazı genel sağlık yararlarından faydalanmak mümkündür. Bununla birlikte, PMS veya menopoz ile ilişkili herhangi bir özel durumun tedavisinde yararlılığı klinik araştırmalarla desteklenmemektedir.
Çuha çiçeği yağını etkili bir menopoz tedavisi olarak kullanan bazı başarı vakalar olsa da, geleneksel tedavi seçenekleri ve yaşam tarzı değişiklikleri göz ardı edilmemelidir. Kalsiyum yönünden zengin bir diyet uygulamalı ve düzenli egzersiz yapılmaya çalışmalıdır. Menopoz semptomlarını yönetmek için ek doğal seçenekler alma düşünülüyorsa öncelikle uzman bir doktorla görüşülmelidir.
Kaynakça:
https://www.healthline.com/health/evening-primrose-oil-menopause
https://www.webmd.com/menopause/qa/can-evening-primrose-oil-help-menopause-symptoms
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu