Miyelini Artırabilecek Beslenme ve Diyet Faktörleri

Miyelin kılıfı, sinir hücrelerinin aksonlarını (çıkıntısını) saran yağlardan ve proteinlerden yapılmış koruyucu bir örtüdür. Nöronları yalıtır, böylece elektrik sinyallerini daha hızlı ve daha verimli gönderebilmektedir. Bu beyin sağlığını ve sinir sistemi fonksiyonunu desteklemektedir. Bu makalede miyelini arttırabilecek beslenme ve diyet faktörleri hakkında bilgiler bulunmaktadır.

1) Balık/DHA (Beyin)

DHA, gebeliğin son üç ayında ve doğumdan sonraki ilk 2 yıl boyunca serebral kortekste hızlandırılmış bir oranda birikmektedir. Bu erken hızlandırılmış DHA birikimi, DHA birikimine ve depolarına duyarlı bir süreç olan miyelinasyonun başlangıcı ile çakışmaktadır. Diyette DHA’nın azaltılması beyindeki DHA konsantrasyonlarını olumsuz etkilemektedir. Hayvan modelleri, diyet DHA eksikliğinin sonuçlarının beyin yağ asidi kompozisyonunda yüksek omega-6: omega-3 oranı, öğrenme ve hafıza eksiklikleri olabileceğini düşündürmektedir. Araştırmacılar bunun kısmen nörit büyümesi ve miyelinasyon üzerindeki olumsuz etkilere bağlı olabileceğini düşünmektedir.

2) D Vitamini

Normal D vitamini seviyelerini korumak kemik sağlığını ve bağışıklığı desteklemektedir. Hayvan çalışmaları, D3 vitamininin fasiyal sinir hasarı sıçan modelinde fonksiyonel iyileşmeyi ve artmış miyelinasyona neden olabileceğini göstermektedir. Bilim adamları D vitamini reseptörünün oligodendrosit üretimini artıp arttıramayacağını araştırmaktadırlar ve insan çalışmaları gerekmektedir.

3) C Vitamini

Hayvan çalışmalarına göre, C vitamini miyelin oluşumuna yardımcı olmaktadır. Askorbat olarak da bilinen C vitamini, çeşitli enzim reaksiyonlarında bir kofaktör olarak önemlidir. Bilim adamları askorbat bağımlı kollajen sentezinin miyelinasyona yardımcı olabileceğinden şüphelenmektedirler. Sıçan Schwann hücrelerine askorbat eklenmiş ve nöronlar miyelin oluşumunu desteklemiştir.

4) İyot

İyot birçok bedensel işlev için gereklidir. Hayvan araştırmaları, iyot eksikliğinin miyelinasyona zarar verebileceğini düşündürmektedir. İyot ile takviye, sinir hücrelerinde miyelin oluşumunun iyileştirilmesine yardımcı olmaktadır, ancak bu bulguyu destekleyen hiçbir klinik veri bulunmamaktadır.

5) Çinko

Bazı araştırmacılar, miyelin proteinlerinin doğru çalışması için çinkonun gerekli olduğuna inanmaktadır. Çinko eksikliği miyelin oluşumu ve kusurlu kılıflarda sorunlara neden olmaktadır.

6) Kolin ve Lesitin

Multipl sklerozun hayvan modellerinde, kolin yolunun miyelin kılıflarının yeniden aydınlatılmasına yardımcı olduğu görülmektedir. Miyelin onarımını arttırmıştır fakat bu yol MS’li kişilerde araştırılmamıştır. CDP-kolin, multipl sklerozun hayvan modellerinde miyelinasyonu iyileştirmiştir. İlaca bağlı demiyelinizasyondan sonra CDP-kolin, miyelin rejenerasyonunu arttırmış ve motor koordinasyon eksikliklerini tersine çevirmiştir. Artan remiyelinasyon, çoğalan oligodendrosit ve oligodendrosit öncü hücre sayısındaki artıştan kaynaklanmıştır. Bununla birlikte Lesitin miyelinin bir bileşenidir. Bu bileşiklerin insanlarda miyelinasyon üzerindeki etkileri henüz araştırılmamıştır.

7) B12 Vitamini

B12 vitamini eksikliği, demiyelinizasyona ve erken beyin gelişimi ile ilgili sorunlara neden olmaktadır. Bu nedenle, yeterli B12 vitamini alımı kılıf oluşumuna yardımcı olmaktadır.

8) Demir

Demir, uygun hücre fonksiyonunda önemli bir rol oynamaktadır. Bazı çalışmalar miyelin oluşumu için normal demir seviyelerine ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Demir eksikliği zayıf miyelinasyonla bağlantılıdır. Bu nedenle demir vücuttaki miyelinasyonu (oligodendrositler) destekleyebilmektedir, ancak daha fazla insan verisine ihtiyaç vardır.

9) K Vitamini

Miyelin membranları özellikle galaktosilseramid (GalCer) ve sülfatlanmış formu sülfatid gibi glikolipidlerle zenginleştirilmiştir. Hayvan bulguları, beyin gelişimi sırasındaki sülfatid konsantrasyonlarının, beyin miyelinasyonundaki artışa paralel olarak arttığını göstermektedir. Miyelin sülfatid içeriğindeki düşüşler veya molekül yapılarındaki değişiklikler miyelin yapısının bozulmasında önemli faktörler olarak gösterilmiş ve müteakiben aksonal bir izolatör olarak miyelin verimliliğinin zayıflaması söz konusudur. Yaşla birlikte miyelin sülfatidlerinin içeriğindeki düşüşler, normal yaşlanma ve yaşa bağlı nörolojik bozukluklarda gözlenen davranış açıklarında rol oynamıştır. Ancak, hiçbir büyük ölçekli insan çalışması bu bağlantıyı doğrulamamıştır. Teorik olarak, yeterli miktarda K vitamini almak miyelinasyonu desteklemektedir. K vitamini artan sülfatidlerde rol oynamaktadır; sülfatidler ve K vitamini arasında bir bağlantı önerilmiştir. Beyinde K vitamini çoğunlukla K2 vitamini veya menaquinone-4 (MK-4) olarak bulunmaktadır.

10) Biyotin

Bazı bilim adamları biyotinin enerji üretimi ve miyelin sentezinde yer alan enzimleri aktive ettiğini düşünmektedir. Küçük bir çalışmada, multipl sklerozlu (MS) insanların yaklaşık % 91,3’ü klinik olarak yüksek dozda biyotin ile iyileşmiştir. Tedavinin başlamasından 2 ila 8 ay sonra iyileşme gerilemiştir. Günümüzde iki çok merkezli çift kör plasebo kontrollü çalışma devam etmektedir. Sonuçlarının MS’de biyotin kullanımını destekleyip desteklemediğini henüz görülmemiştir.

11) Folat/B9 Vitamini (Beyin)

Hamilelik sırasında folat eksikliği, sıçan yavrularında daha düşük miyelinasyona neden olmuştur. Sinir sisteminin oluştuğu ilk üç aylık dönemde yeterli folat almak özellikle önemlidir. Bununla birlikte, miyelinasyon daha sonra bebeğin gelişiminde olmaktadır. Prenatal folat alımından tam olarak nasıl etkileneceği henüz belirlenmemiştir.

12) Pantotenik Asit/B5 Vitamini

Pantotenik asit, yağ asidi sentezini destekleyerek (miyelin lipit bakımından zengindir) dolaylı olarak miyelin oluşumuna yardımcı olmaktadır. Pantotenik asit eksikliği olan tavuklarda cilt tahrişi, tüy anormallikleri ve miyelin kılıfının dejenerasyonu ile ilişkili spinal sinir hasarı gelişmiştir.

13) Bakır

Bakır miyelinasyon (oligodendrositler) için önemlidir, ancak bunu doğrulamak için klinik çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Hayvanlara bakırı bağlayan bir ilaç verildiğinde demiyelinizasyon ortaya çıkmıştır.

14) Fosfatidilserin

Bazı çalışmalar fosfatidilserin arasındaki etkileşimleri, bilişsel aktiviteyi, bilişsel yaşlanmayı ve bilişsel işlevsellik yeteneğini korumayı açıklamıştır. Bununla birlikte, fosfatidilserinin insanlardaki miyelin üzerindeki etkileri hakkında sonuç çıkarmak için yeterli veri bulunmamaktadır. Erken araştırmalar sağlıklı sinir hücresi zarları ve miyelin için fosfatidilserinin gerekli olduğunu göstermektedir. Ayrıca insan beyninin yaşlanması, biyokimyasal değişiklikler ve nörotransmisyonu bozan yapısal bozulma ile ilişkilendirilmiştir. Tamamlayıcı fosfatidilserin (300 ila 800 mg/gün) insanlarda iyi emilir ve muhtemelen kan-beyin bariyerini geçmektedir. Bilim adamları sinir hücrelerinde biyokimyasal değişiklikleri ve yapısal bozulmayı yavaşlatıp durdurmadığını veya tersine çevirip engellemediklerini araştırmaktadır. Bazı bilim adamlarına göre, bu bileşik insan bilişsel işlevini desteklemektedir: kısa süreli bellek oluşumu, uzun süreli bellek konsolidasyonu. Aynı zamanda yeni anılar yaratma, mevcut anıları alma, bilgi öğrenme ve hatırlama, dikkati odaklama, sorunları çözme ve sözlü iletişim kurma yeteneğini etkilediği varsayılmaktadır.

15) Tiamin

Tiamin eksikliği olan sıçanlarda yapılan araştırmaya göre, B1 vitamini miyelin kılıfının gelişmesine yardımcı olmaktadır. Bilim adamları bunun gerek sinir hücreleri gerekse sinir sistemindeki diğer destekleyici hücreler tarafından gerekli olduğunu düşünmektedir. Bu B vitamini, Parkinson, Alzheimer ve Huntington hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklarda araştırılmaktadır.

16) Keto Diyetleri

Keto diyetlerinin miyelinasyon üzerindeki etkisi hala belirsizdir ve uygun klinik çalışmalar bulunmamaktadır. Bazı bilim adamları ketonların (3-hidroksibutirat) lipitler için bir enerji ve yakıt kaynağı olarak miyelin büyümesini desteklemeye yardımcı olabileceğini öne sürmüşlerdir. Ketojenik diyet belli enzim bu enzimin eksikliği insan nöbetler ve kötü gelişimine neden olmaktadır, Oligodentrositlerde yapmak N-asetil yardımcı AGC1 dengeleyerek miyelinasyonunu artırmaktadır. Ketojenik diyetlerin bu nadir genetik bozukluğu olan kişiler için yararlı olup olmadığını görmek için çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

17) Kolesterol

Kolesterol miyelinin önemli bir bileşenidir ve miyelinin kuru kütlesi yaklaşık % 70 ila 85 lipittir. Miyelin membran büyümesi için kolesterol gereklidir. Kılıfın normal çalışması için zarlarda bulunması gerekmektedir. Her ne kadar kolesterol fazla zararlı olsa da, klinik araştırmalar yumurta, sardalya veya yoğurt gibi besleyici gıdalardan yeterli miktarda almanın sağlıklı ve miyelinasyon için iyi olup olmadığını incelemelidir. Ancak yüksek kolesterollü gıdaların alımını arttırmadan önce uzman bir doktora gidilmelidir. Bununla birlikte diyette bol miktarda DHA, B vitamini, demir, çinko ve kolin bulunduğundan emin olmak miyelinasyonun desteklenmesine yardımcı olmaktadır.

Takviyeler

Miyelinasyon için listelenen takviyeleri önermek için kanıt yoktur. Erken hayvan veya hücresel araştırmalar, takviyelerin miyelini artırıp arttırmadığını araştırmıştır. Bu takviyeler aşağıdaki gibidir:
1) Gotu kola: Gotu kola, sıçanların sinir hasarından sonra daha hızlı fonksiyonel iyileşme ve daha fazla sayıda miyelinli akson yapmalarına yardımcı olmuştur.
2) Üridin: Üridin hayvanlarda miyelin kılıfı lezyonlarını azaltmıştır.
3) Ashwagandha: Ashwagandha’nın aktif bir bileşeni withanoside IV’tür. Farelerde IV ile hangosid miyelin düzeylerini arttırmıştır.
4) SAMe ve metilasyon: S-adenosilmetiyonin ( SAMe ) DNA metilasyonunun düzenlenmesine yardımcı olmaktadır. DNA metilasyonu miyelin gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Bilim adamları SAMe’nin nöronlardaki miyelinasyonu artıp arttıramayacağını araştırmaktadırlar. Hamilelik sırasında folat ve B12 eksikliği de sıçan yavrularında daha düşük miyelinasyona neden olmuştur.
5) Myoinositol: Kronik düşük kan sodyum seviyeleri miyelinin yok olmasına neden olmaktadır. Miyoinositol, miyelin kaybını azalttığı ve hayvanlarda kan sodyum seviyelerini normalleştirdiği görülmüştür.
6) Ozon: Ozon sıçanlarda fasiyal sinir sağlığını iyileştirmiş ve daha kalın miyelin kılıfları ile sonuçlanmıştır.
7) Üzüm çekirdeği ekstresi (Gövde): Diyabetik sıçanlarda, üzüm çekirdeği ekstresi demiyelinizasyona karşı korunmuştur.
8) Aslan yelesi: Mantar aslanının yelesi ( Hericium erinaceus özütü) hayvanlarda miyelinasyon sürecini hızlandırmış ve miyelin kılıflarının normal gelişimini desteklemiştir.
9 ) Ginkgo (Vücut): Yaralanmadan sonra Ginkgo hayvanlarda ve Schwann hücrelerinde miyelinasyonu arttırmıştır.
10) Yardımcı lityum: Bazı araştırmacılar, lityumun miyelinin artmasına yardımcı olup olamayacağını araştırmaktadır. Yetişkin farelerinin fasiyal sinir ezilme yaralanmasından sonra lityum ile tedavisi miyelin genlerinin ekspresyonunu uyarmış, miyelin yapısını restore etmiş ve bıyık hareketlerinin iyileşmesini hızlandırmıştır. Ayrıca lityum ezilme sonrası siyatik sinirin yeniden aydınlatılmasını teşvik etmiştir. Düzenli ve düşük doz lityumun insanlardaki miyelinasyon üzerindeki etkileri bilinmemektedir ve klinik araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Diğer

Bilim adamları şu konuları araştırmaktadırlar:
• PQQ Schwann hücrelerinde miyelini arttırma
• Quercetin, yaralanma sonrası miyelin üreten hücreleri (oligodendrositler) arttırma.
• Antioksidan flavonoidler luteolin, quercetin ve fisetin, miyelin makrofajlarının parçalanma miktarını azaltma
Ayrıca bu bileşiklerin miyelinasyon üzerindeki etkisi hayvanlarda veya insanlarda araştırılmamıştır.

Kaynakça:
mayoclinic.org
optimallivingdynamics.com
daveasprey.com
biomedcentral.com

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu