Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Cinsiyet Disforisi Nedir?

0 849

Cinsiyet disfori terimi, kişinin biyolojik cinsiyeti ile dışa vurduğu yani yaşadığı cinsiyette uyuşmazlık olduğu durumudur ve bozukluk olarak tanımlanır. Erkek genital organları ve fiziksel özellikleri ile doğan biri cinsiyet disforik bozukluğu yaşaması durumunda kendini kadın gibi hissedebilirken, kadın cinsel organları ve fiziksel özellikleri ile doğanlarında, erkek gibi hissedebilmeleridir. Disfori, derin bir rahatsızlık veya memnuniyetsizlik durumu olarak tanımlanır. Bu yazıda cinsiyet disforisi hakkında bilgiler bulunmaktadır.

Cinsiyet Disforisi

Cinsiyet Disforisi Nedir?Cinsiyet disforisi, kişinin gerçek cinsiyetinin doğumda atanan biyolojik cinsiyetten farklı olduğuna dair güçlü bir duygudur. Çocuklar, ergenler ve yetişkinler cinsiyette disfori yaşayabilirler. Cinsiyet disforisi akıl hastalığı değildir ve cinsiyet disforisinin bir kişinin cinsel tercihine etkisi yoktur. 2013 yılına kadar cinsiyet disforisine “cinsiyet kimliği bozukluğu” adı verilmiştir. Cinsiyet normlaından farklılıkları nedeniyle, disforik bozukluk yaşayan kişiler eşitlik ve sosyal açıdan kabul görmede büyük zorluklarla karşılaşmaktadırlar. Yapılan araştırmalara göre günümüzde bu durum toplumsal açıdan daha fazla kabul edildiği tespit edilmiştir.
Cinsiyet disforisine eskiden “cinsiyet kimliği bozukluğu” deniyordu. Bununla birlikte, bu cinsiyet karmaşasının olmadığı bir akıl hastalığı olduğunu düşündürmüştür. 2013 yılında , Amerikan Psikiyatri Birliği’nin (APA) “ Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı ”, cinsiyet karmaşasının yalnızca kişinin sağlığını veya refahını gerçekten etkilemesi durumunda tıbbi bir duruma dönüştüğünü ve adını cinsiyet disforisi olarak yeniden adlandırmıştır. Cinsiyet disforisinin tanınmış bir tıbbi durum olmasına rağmen, bunun ruhsal bir hastalık olmadığını anlamak önemlidir.

Cinsiyet Disfori Örnekleri

Çocuklar, ergenler ve yetişkinler cinsiyette disfori yaşayabilirler. Örneğin, genç biyolojik Cinsiyet Disforisi Nedir?kızlar erkek giyimi giymeyi, erkek aktivitelerine katılmayı, erkek çocukları gibi davranmayı ve erkek olarak yaşama arzusunu ifade etmeyi tercih edebilirler. Benzer şekilde, genç biyolojik erkek çocukları da kız olmalarını istediklerini söyleyebilir ya da kadın olacaklarını söyleyebilirler. Toplumun kendilerinde tanımladığı cinsiyet kavramına uymak için(doğuştan gelen) tedavi görmeyi kabul etmeyerek kendilerine en yakın gördükleri cinsiyeti seçerek o cinsiyetin davranış, kıyafet ve normlarını benimseyebilirler.

Cinsiyet Kimliğinin Dili

Cinsiyet disfori spektrumunun gerçek anlamını ve aralığını anlamak, sıklıkla karıştırılan bazı terimlerin bilinmesini gerektirmektedir. Mevcut (2013) APA yönergelerine göre, geçerli olan ve bilinmesi gereken bazı tanımlar aşağıdaki gibidir:
Cinsiyet terimi kişinin biyolojik olarak doğuştan sahip olduğu cinsiyet organları ile (iç ve dış) kromozomlarına bağlı olarak kadınlarla erkekler arasındaki biyolojik farklıları tanımlamaktadır. Bir kişinin genel kabul görmüş kültürel veya toplumsal erkeklik veya kadınlık algılarına göre erkek, kadın, her ikisinin bir karışımı ya da hiçbirinin içsel olma duygularını ifade etmektedir. Bu kişisel erkeklik veya kadınlık duyguları kişinin “cinsiyet kimliğini” oluşturmaktadır.
Transseksüel, cinsiyet kimliği duygusu doğumda atanan cinsiyetlerine uymayan kişileri ifade etmektedir. Örneğin, biyolojik cinsiyeti erkek olan (penisi olan) ancak kadın gibi hisseden biri bir transtır. Trans insanlar genellikle yanlış bedende doğduklarını düşünürler. Transseksüellerin, karşı cinsten kimlik duyguları o kadar güçlü ki, karşı cinsten kişilerin özelliklerini ve cinsiyete dayalı rollerini üstlenmeye yönelik adımlar atmış olan cinsiyet disforik kişileri ifade etmektedir. Transseksüel kişiler, fiziksel görünümlerini veya cinsiyetlerini etkili bir şekilde değiştirmek için hormon replasman tedavisi veya cinsiyet değiştirme operasyonu gibi tıbbi yardım isteyebilirler.
Toplumsal cinsiyet toplumsal cinsiyet kimliği ve bazen cinsel yönelimi yaşamları boyunca değişen bireyleri ifade etmektedir. Değişken cinsiyet ise farklı zamanlarda farklı cinsiyet kimlikleri olan kişiler için geçerlidir. Cinsiyetsiz kelimesi hiç cinsiyet tanımlaması olmayan bireyleri tanımlayan insanlar için geçerlidir. Cisgender ise , cinsiyet kimliği veya cinsel ifadesi doğumda kendilerine atanan cinsiyetle aynı hizada olan kişileri tanımlamaktadır.

Toplumsal Cinsiyet Disforisi ve Cinsellik

Cinsiyet Disforisi Nedir?Birçok insan, tüm trans bireylerin eşcinsel olduğunu varsayarak, cinsiyet disforisini aynı cinsel cazibe ile yanlış ilişkilendirirler. Bu tehlikeli ve potansiyel olarak zararlı bir yanlış anlamadır. Cinsiyet disforisi olan insanlar, tıpkı toplumsal cinsiyet kimlikleri biyolojik cinsiyetleriyle hizalananlar gibi, normal, eşcinsel veya biseksüel olarak yaşamaktadırlar. Temel olarak, cinsiyet disforisinin bir kişinin cinsiyeti üzerinde hiçbir etkisi yoktur.

Cinsiyet Disforisinin Kısa Tarihi

Cinsiyet disforisinin kişinin anatomik cinsiyetinden rahatsızlık duygusunun tanımları ilk olarak 19. yüzyılın ortalarında tıp literatüründe ortaya çıkmıştır. 1950’lere kadar toplumsal cinsiyet uyumsuzluğu ve aynı cinsiyetten ilişkiler neredeyse evrensel olarak sosyal açıdan sakıncalı bir sapkınlık biçimi olarak kabul edilmiştir. Bu olumsuz algı, 1952’nin sonlarında Christine Jørgensen’in cinsiyet değiştirme ataması yapan ilk Amerikalı olduğu zaman değişmeye başlamıştır. Gizli ameliyatı tanındıktan sonra, trans bireylerin hakları için en eski savunuculardan biri olmuştur.
1957’de seksolog John William Money, cinsiyet kavramını cinsiyetten ayrı bir varlık olarak tanımamış ve savunmuştur. Money’in yaprığı araştırmaya göre, 1980 yılında anatomik cinsiyet ve cinsiyet kimliği arasındaki karışıklık hissi, Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından 1980 yılında “cinsiyet kimliği bozukluğu” ismi ile tanımlanan bir zihinsel hastalık olarak sınıflandırılmıştır. Bu terminoloji damgalanma ve ayrımcılığa katkıda bulunmuştur. Günümüzde transseksüel ve toplumsal cinsiyet akıcı bireyler tarafından hala deneyimlenmektedir.
Son olarak, 2013 yılında APA cinsiyet uyumsuzluğunun kendi başına bir zihinsel bozukluk olmadığını fark etmiş ve cinsiyet kimlik bozukluğunu “cinsiyet disfori” olarak yeniden sınıflandırmıştır. Bu, yalnızca gerçek zihinsel veya fiziksel zararla sonuçlandığında tıbbi bir durum haline gelmiştir. Tıp topluluğunun anlaşılmasındaki bu dönüm noktasına rağmen, trans bireyler eşitlik ve sosyal kabul görmede önemli zorluklarla karşılaşmaya devam etmektedir.

Modern Toplumda Toplumsal Cinsiyet Disforisi

Bugün toplum her zaman olduğu gibi toplumsal cinsiyet normlarına, (cinsiyet ve cinsellik ifade etmenin) sosyal olarak kabul edilebilir yollarına büyük önem vermektedir. Cinsiyet normları ebeveynler, öğretmenler, arkadaşlar, manevi liderler, medya ve diğer sosyal kurumlar tarafından nesilden nesile aktarılmaktadır. Yasal olarak gerekli transseksüel kamu banyoları ve toplumsal cinsiyetten bağımsız üniversite yurtları gibi son zamanlarda daha iyi kabul belirtilerine rağmen, birçok cinsiyet disforik insanı duyguları nedeniyle acı çekmeye devam etmektedir. APA’ya göre, doktorlar tipik olarak hormon tedavisi veya cinsiyet değiştirme operasyonu isteyen transseksüel veya trans bireylerin önce bir akıl sağlığı sağlayıcısı tarafından incelenmesini ve sevk edilmesini şart koşmaktadır.
2012 yılında Kaliforniya Üniversitesi tarafından yürütülen araştırma, transseksüel ve transseksüel insanların yaşadığı düz topluluğun reddetmesinin, lezbiyen, gey ve biseksüel (LGB) insanların deneyimlediklerinden önemli ölçüde daha sert olduğunu tespit etmiştir. Buna ek olarak, 2009 yılında Gay, Lezbiyen ve Düz Eğitim Ağı tarafından yapılan bir araştırma, transseksüel ve transseksüel öğrencilerin LGB öğrencilerine göre kampüste taciz ve şiddetin çok daha yüksek seviyelerinde olduğunu bulmuştur.
Yapılan araştırmalar içerisinde belki de en önemlisi olan, Tıp Enstitüsünün yürüttüğü 2011 tarihli bir araştırmada, toplumsal cinsiyet disforiklerinin toplum tarafından marjinalleştirilmesi durumunun zihinsel ve fiziksel sağlık üzerinde olumsuz bir etki yarattığı olduğu sonucuna varılmıştır. Örneğin, çalışma transseksüel ve transseksüel kişilerde madde bağımlılığı, intihar ve HIV enfeksiyonu girişimi ve diğer tıbbi problemlerin genel popülasyonda görülenden çok daha yüksek olduğunu bulmuştur.
Bugün, toplumsal cinsiyet disforik insanlar için daha umutlu bir anlayış ve kabul çağının mevcut olduğuna dair önemli işaretler vardır. ABD Eşit İstihdam Fırsatı Komisyonu (EEOC), cinsel yönelim yada transseksüel statüsü olan bireylerin cinsiyet kimlikleri sebebiyle işyerlerinde uygulanan her şekilde taciz ve ayrımcılığı yasaklanmıştır. Buna ek olarak, ABD Savunma Bakanlığı artık transseksüellerin yanı sıra eşcinsel ve lezbiyen bireylerin ordunun tüm kollarında açıkça hizmet vermesine izin verilmiştir.

Kaynakça:
https://www.psychiatry.org/patients-families/gender-dysphoria/what-is-gender-dysphoria
https://www.nhs.uk/conditions/gender-dysphoria/

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku