Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Molibden Nedir?

0 512

Kişinin vücudu çok fazla toksik olabilirken az miktarda molibden minerali gerekmektedir. Dünyanın bazı bölgelerinde toprak molibden açısından son derece düşüktür, bu da yiyecek seviyesini düşürür. Kişilerde molibden eksikliği belirtileri ve nedenleri hakkında bilgiler aşağıda yer almaktadır.

Molibden Nedir?

Molibden (Mo), canlıların çoğunun çok az miktarda ihtiyaç duyduğu temel bir mineraldir. Bazı enzimler molibden düzgün çalışmasını gerektirir. Molibden, metiyonin ve sistein gibi kükürt içeren amino asitlerin işlenmesine yardımcı olmaktadır. Ayrıca, ürik asit ve diş minesinin parçasıdır. Çoğu kişi ihtiyaç duyduğu tüm molibdeni yiyecek ve suyoluyla almaktadır. Bazı takviyeler ve reçeteli ilaçlar da bu minerali içermektedir. Önerilen diyet ödeneği, yetişkinlerin her gün yaklaşık 45 mikrogram molibden alması gerektiğini göstermektedir.

Nedenleri

Yiyecekler molibden bakımından zayıf bölgelerde yetişiyorsa, eksiklik riski altındadır. Ancak çoğu kişi diyetlerinden yeterince molibden aldığından bu eksiklikler çok nadirdir. Bir kadın her gün yaklaşık 76 mcg molibden alırken, erkekler her gün ortalama 109 mcg almaktadır. Bu, günde 45 mcg önerilen diyet ödeneğinin oldukça üstündedir. Olağandışı koşullar altında ortaya çıkan belgelenmiş bir molibden eksikliği vakası vardır. Hastane de tedavi olan bir hastada, bulantı, görme sorunları yaşamaya başladığında ve komaya girdiğinde IV ile beslenmiştir. Doktorlar kısa sürede bu semptomların hastanın IV beslenmesindeki molibden eksikliği ile bağlantılı olduğunu fark etmişlerdir. Molibden eksikliği oldukça nadir bir durumdur ve kişilerin büyük çoğunluğu diyetlerinden yeterince molibden almaktadır.

Sağlık Etkileri

Molibden Nedir?Eksiklikler çok nadir olduğu için, yeterli miktarda molibden alınmadığı zaman ne olduğu tam olarak belli değildir. Belgelenen tek molibden eksikliği vakasına dayanarak, kükürt içeren bileşiklerin (metiyonin ve tiyosülfat) kan seviyeleri artarken, ürik asit azalmasıdır. Molibden, kükürt içeren bileşiklerin işlenmesinden ve ürik asit üretilmesinden sorumlu olduğu için anlamlıdır. Molibden’in diş sağlığı ile bağlantılı olduğuna dair bazı kanıtlar da vardır ve eksikliği, dişte boşluk riskini artırmaktadır.

Molibden Artırma Yolları

Kişi ihtiyaç duyduğu neredeyse tüm molibdeni aldığı yiyeceklerden almaktadır. Ancak tüm mineraller söz konusu olduğunda tüm yiyecekler eşit değildir. Bazı molibden içeren iyi kaynaklar vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Seoritae, bir tür siyah soya fasulyesi
• Maş fasulyesi
• Yer fıstığı
• Kırmızı fasulyeler
• Kabak çekirdeği
Ayrıca su bir miktar molibden içerir, ancak kesin miktar suyun kaynağına bağlı olarak büyük ölçüde değişmektedir. Çeşitli formlarda çeşitli molibden takviyeleri mevcuttur ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Sodyum molibdat
• Amonyum molibdat
• Aspartat molibden
• Sitrat molibden
• Glisinat molibden
• Pikolinat molibden
Takviye dozu büyük ölçüde değişebilir, ancak tipik olarak 50 mcg ila 1000 mcg arasındadır. Bazı fasulye ve tohum türleri iyi bir molibden kaynağı olabilir ve molibden içeren takviyeler de mevcuttur. Molibden, vücuttaki enzimlerin aktivitesini destekleyen temel bir mikro besindir. Çoğu kişi diyetle yeterince molibden almaktadır. Maş fasulyesi, barbunya ve kabak çekirdeği alımı artırılmalıdır ya da kişi yeterince almadığını düşünüyorsa takviye olarak almalıdır. Özellikle işyerinde bu metale maruz kalınmışsa ve az miktarda gerekliyse, çok fazla molibden toksik olmaktadır.

Molibden Kan Testi

Ortalama bir kişi muhtemelen hiçbir zaman molibden kan seviyelerini kontrol ettirmemektedir, çünkü bu testler genel popülasyonda nadiren yapılmaktadır. Bunun yerine testler genellikle, mesleki tehlikelerden dolayı büyük miktarda molibdene maruz kalmış kişiler için yapılmaktadır. Molibden kan testi ayrıca tam kan testi olarak da bilinir ve kandaki toplam molibden miktarını ölçmektedir. Molibden serum veya plazma testi benzerdir, ancak yalnızca kanın kırmızı veya beyaz kan hücrelerini içermeyen sıvı bileşenini analiz etmektedir. Ayrıca her iki test de kan örneği gerektirmektedir. Sonuçlar, doğrudan kandaki molibden miktarını yansıtan, mL başına nanogram (ng/mL) veya mL başına mikrogram (mcg/mL) cinsinden rapor edilmektedir.

Normal Seviyeler

Molibden kan testi tam kan testi için, 3,3 ng/mL’nin altındaki herhangi bir değer normal kabul edilmektedir. Serum veya plazma test versiyonu, herhangi bir değer 3,0 ng/ml, normal olarak kabul edilmektedir. Bu referans aralıkları testi gerçekleştiren laboratuvara bağlı olarak biraz değişmektedir. Kişinin seviyeleri normal kabul edilse bile, yine de bazı kötü etkiler yaşayabilir. Molibden toksisiteleri, 0,9 ila 31 ng/mL veya plazma testlerinde 0,8 ila 28 ng/mL arasında tam kan seviyeleri ile ilişkilendirilmiştir. Fakat çoğu kişinin endişelenecek bir şeyleri olmadığı anlaşılmaktadır. Bazı tahminlere göre, sağlıklı erişkinlerde ortalama molibden kan seviyesi 0,58 ng/mL’dir yani 0,28 ila 1,17 ng/mL aralığındadır. 3.3 ng/mL’nin altındaki veya testin serum/plazma versiyonları için 3.0 ng/mL’nin altındaki kan seviyeleri normal kabul edilmektedir.

Molibden Toksisitesi

Vücudun genel sağlığı için az miktarda molibden gerekmektedir, ancak çok fazlası zararlı olmaktadır. Bununla birlikte, molibden toksisitesi oldukça nadir bir durumdur. Gıda ve Beslenme Kuruluna göre, molibden üst alım sınırının günlük 2 mg olduğunu ve bu sınırın aşılması zararlı etkilere neden olabileceği bildirilmiştir. Neyse ki, ortalama bir kişinin molibden alımı bu üst sınıra yaklaşmamaktadır. Kişiler diyetlerinden her gün 109 mcg (0.1 mg) molibden almalıdır. Fransa gibi ülkelerde, ortalama alım günlük 275 mcg’de çok yüksektir. Bu miktar bile, 2 mg üst limitinden (2,000 mcg’ye eşdeğer) yaklaşık 10 kat daha düşüktür. Bunun yerine, toksisiteye genellikle ortamdaki molibden metallerine maruz kalma neden olmaktadır. Molibden toksisitesi çok nadirdir ve genellikle mesleki veya çevresel maruziyetten kaynaklanmaktadır.

Nedenleri

1) Mesleki maruziyet
İşyerinde ağır metallere maruz kalma, yüksek molibden seviyelerinin en yaygın nedenlerinden biridir. Kişiler de sadece bir avuç molibden toksisitesi vakası belgelenmiştir ve çoğu mesleki tehlikelere bağlıdır. Örneğin, bir endüstriyel elektrikçi, molibden metalleriyle yıllarca çalıştıktan sonra gut benzeri semptomlar geliştirmiştir. Kan düzeyleri ölçülmemiştir, ancak saç ve idrar örnekleri oldukça yüksek molibden düzeyine işaret etmiştir. Molibden maruziyetinin kesilmesinden sonra gut semptomları düzelmiştir. Kaynakçılar genellikle molibden de dâhil olmak üzere çeşitli metaller içeren toksik dumanlara maruz kalmaktadır. Yapılan bir çalışmaya göre, çelik kaynakçılarda tam kan molibden seviyelerinin 0,28 ile 5,7 ng/mL arasında değiştiği bulunmuştur. Buna karşılık, kaynakçı olmayanlar sadece 0,19 ila 2,8 ng/mL aralığında olduğu bildirilmiştir. Ayrıca madenlerde ve molibden işleme tesislerinde çalışan kişiler de benzer sonuçlar bulunmuştur. Molibden toksisitesinin en yaygın nedeni, kaynak ve madencilik gibi mesleki maruziyettir.
2) Çevresel maruz kalma
Kişinin yaşadığı yer molibden kan seviyeleri söz konusu olduğunda da büyük bir faktör olmaktadır. Örneğin, Ermenistan’ın bazı bölgelerinde, madencilik faaliyetlerinden dolayı alışılmadık derecede yüksek toprak konsantrasyonlarında molibden bulunmaktadır. Sonuç olarak, bu bölgelerdeki bazı kişiler günde 10 ila 15 mg molibden maruz kalır, bu da gut benzeri semptomlar ve ağrıyan eklemlerin rapor edilmesine yol açmaktadır.
3) Takviyeler
Ciddi zarara neden olan belgelenmiş bir molibden takviyesi vakası bulunmaktadır. Bir erkek 18 gün boyunca her gün 300-800 mikrogram molibden takviyesi alındıktan sonra (toplam 13,5 mg doz için), halüsinasyonlar ve nöbetler geliştirmiştir ve sonunda kalıcı beyin hasarı olduğu gözlemlenmiştir. Molibden takviyeleri birçok farklı biçimde ve dozajda olmaktadır. Kişi Molibden takviyesi alıyorsa, etiketteki talimatları dikkatlice takip etmeli ve doktoruna bunları aldığını bildirmesi önemlidir.
4) Tencere
Tüm pişirme malzemelerinin yaklaşık % 40’ını oluşturan paslanmaz çelik pişirme kabındaki molibden endişeleri ortaya çıkmıştır. Molibden bazı paslanmaz çelik alaşımlarına eklenir, ancak diğer metallerden çok daha küçük miktarlarda bulunmaktadır. Paslanmaz çelik pişirme kaplarının krom ve nikel toksisitesine neden olma olasılığı çok daha yüksektir.
5) Diğer Yüksek Molibden Nedenleri
Molibden Nedir?Diğer birçok faktör kişinin molibden seviyesini yükseltebilir. Bazı nedenler molibden toksisitesi ile ilişkili olmamasına rağmen, yine de yüksek kan seviyelerine katkıda bulunmaktadır. Molibden kan seviyelerini artırabilen faktörler aşağıdaki gibidir:
• Sigara içmek
• Yoğun fiziksel aktivite yapmak
• Bozulmuş karaciğer fonksiyonu
• Bozulmuş böbrek fonksiyonu
• Hemodiyaliz
• Metal kalça implantları

Olumsuz Etkileri

Yüksek molibden seviyeleri sağlık üzerinde olumsuz etkilere ve karakteristik semptomlara neden olmaktadır. En sık görülen toksisite semptomlarından biri ürik asitte bir artış olup şişlik ve eklem ağrısı gibi gut benzeri semptomlara yol açmaktadır. Diğer bildirilen molibden toksisitesi semptomları vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• İshal
• Anemi
• Kilo kaybı
• Cinsel istek kaybı
Uzun süre yüksek miktarda molibden maruziyetine yol açabileceğine dair bazı kanıtlar da vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Düşük sperm sayısı
• Düşük testosteron
• Düşük kemik mineral yoğunluğu
• Yüksek insülin direnci ve diyabet riski
• Daha fazla inme riski
• Çocuklarda öğrenme bozukluğu

Düşük Molibden Yolları

Kişinin molibden seviyesi yüksekse ve toksisite belirtileri yaşıyorsa, hemen doktoruna Molibden Nedir?danışmalıdır. Muhtemelen, iş yerinden, ortamdan veya takviyelerden kaynaklanan her türlü molibden maruziyetini durdurma tavsiye edilmektedir. Sigara içiyorsa, bırakmayı düşünmelidir. Sigaralar molibden de dâhil olmak üzere birçok ağır metal içermektedir. Çok miktarda molibden maruziyeti toksik olabilir ve bu da eklem ağrısı, anemi ve diyare neden olmaktadır. Doktor, kişinin bu metalin yüksek seviyelerine maruz kaldığından şüpheleniyorsa, molibden kan seviyeleri testi yapacaktır.

Kaynakça:
lpi.oregonstate.edu
ods.od.nih.gov
teagasc.ie
jstor.org

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku