Vücudunda normale göre daha kolay morarma oluşan kişiler, kanamayı durdurmaya yardımcı olan trombositler veya disk şeklindeki hücre parçaları ile ilgili bir sorun yaşayabilirler. Ortalama trombosit hacmi (MPV) testi trombosit boyutunu ve aktiviteleri belirlemeye yardımcı olabilir. Daha yüksek veya daha düşük MPV, kanama bozukluklarının veya kemik iliği hastalığının bir işareti olabilir. Bu yazıda MPV kan testi nedir yüksek ve düşük seviyeleri ne ifade eder, bunlarla ilgili bilgiler bulunmaktadır.
MPV Nedir?
Trombositler düzgün çalışmadığında, kanama ve morarma riski artabilir. Neler olduğunu bulmak için, kişinin kanındaki trombosit sayısını kontrol eden standart bir trombosit testine ek olarak, doktor ortalama trombosit boyutunu (trombositler) ölçen ortalama bir trombosit hacmi (MPV) testi de isteyebilir. Vücutta daha fazla trombosit üretiliyorsa, ortalama boyutları da genellikle artacaktır. Bu test, kişinin genel trombosit fonksiyonu ve aktivitesi hakkında fikir verebilir.
Trombositler, kemik iliğinde megakaryositler olarak adlandırılan çok büyük hücrelerin tomurcuklanmasından oluşan küçük hücre parçalarıdır. Trombositler kan dolaşımına girdikten sonra yaklaşık 8 ila 10 gün yaşarlar ve daha sonra yok edilirler. Tüm trombositlerin yaklaşık üçte biri dalakta depolanmaktadır. Trombositlerin ana işlevi, kişi yaralandığında aşırı kanamayı önlemektir. Örneğin, kişi yanlışlıkla bir yerini kestiğinde, trombositler yaralanma bölgesini tıkamak için birbirine yapışır. Daha sonra, daha fazla kanamayı önlemek için olay yerine başka pıhtılaşma faktörleri alınır.
Ancak trombositler sadece dolaşım sisteminin bir nevi yara bandı değildir. Son çalışmalar inflamasyona katkıda bulunduklarını, mikroplara karşı savunduklarını, yara iyileşmesine yardımcı olmak için büyüme faktörlerini serbest bıraktıklarını ve yeni kan damarları oluşturmaya yardımcı olduklarını göstermektedir. Trombositler farklı şekil ve boyutlarda olabilir. Yeni üretilen trombositler genellikle daha büyükken, eski trombositler daha küçüktür. Ayrıca trombositler aktive edildiğinde, disk şeklindeki bir hücreden küresel şekilli bir hücreye dönüşürler.
MPV Kan Testi
Vücut daha fazla üretirken trombositler büyüdüğünden ve bunun tersi olduğundan, kemik iliğinde trombosit üretimi veya trombosit yıkımı ile ilgili sorunları kontrol etmek için bir MPV testi kullanılabilir. Bir MPV testi genellikle, kanın ve kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler dahil olmak üzere tek tek bileşenlerinin genel bileşimini değerlendiren tam bir kan sayımı (CBC) testinin bir parçası olarak dahil edilir. Bununla birlikte, bir MPV testi kendi başına bir şey teşhis etmek için kullanılamaz. Ancak uzman bir doktor testi kişinin tıbbi geçmişi ve diğer test sonuçlarıyla birlikte yorumlamaktadır.
MPV Normal Aralık
Normal MPV aralığı yaklaşık 7-12 fL’dir (fL = bir femtoliter, çok küçük bir kan birimi). Kullanılan ekipman, teknik ve kimyasallardaki farklılıklar nedeniyle aralıklarda laboratuvardan laboratuara değişkenlik vardır.
Düşük MPV
Düşük MPV trombositlerin ortalamadan daha küçük olduğu anlamına gelir. Çoğunlukla, daha yaşlı olan trombositler daha küçük olma eğilimindedir, bu nedenle düşük MPV, kemik iliğinin yeterince yeni trombosit üretmediği anlamına gelebilir. Bununla birlikte, düşük bir MPV tek başına yeterince bilgilendirici değildir ve trombositle ilişkili durumları teşhis etmek için diğer testlerle birlikte incelenmelidir.
Düşük MPV Nedenleri
Aşağıda gösterilen nedenler genellikle düşük MPV ile ilişkilidir. Doğru teşhis için doktorun veya başka bir sağlık uzmanının değerlendirmesi gerekir.
İnflamatuar Hastalıklar
Romatoid artrit, lupus, inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) ve ailesel Akdeniz ateşi gibi bazı enflamatuar hastalıklar düşük MPV ile ilişkilendirilmiştir. MPV genellikle antienflamatuar tedavi ile artmaktadır.
Bozuk Kemik İliği Fonksiyonu
Aplastik anemi gibi kemik iliği fonksiyonunu bozan bazı durumlar düşük MPV ile ilişkilidir. Yeni trombositler kemik iliği tarafından üretilmez, bu nedenle daha yaşlı, daha küçük trombositler kan dolaşımındaki tüm trombositlerin daha büyük bir kısmını oluşturur.
Kemoterapötikler
Kemoterapi ilaçları gibi hücreleri öldüren veya bölünmelerini azaltan ilaçlar trombosit üretimini ve MPV’yi azaltabilir.
Genetik Hastalıklar
Bazı nadir genetik pıhtılaşma bozuklukları düşük MPV ile ilişkilendirilmiştir.
Artan MPV
Düşük bir MPV’ye genellikle altta yatan bir tıbbi durum neden olur. Alternatif olarak, kemoterapi nedeniyle düşük olabilir. Düşük MPV’ye neyin neden olduğunu bulmak ve altta yatan koşulları tedavi etmek için doktorla birlikte çalışın. MPV genellikle altta yatan durum giderildikten sonra normale dönmektedir.
Yüksek MPV
Yüksek MPV, trombositlerin ortalamadan daha büyük olduğu anlamına gelir. Daha büyük trombositler daha reaktiftir. Bu bazen vücudun çok fazla trombosit ürettiğinin bir işaretidir. Bununla birlikte, yüksek bir MPV tek başına yeterince bilgilendirici değildir ve trombositle ilişkili durumları teşhis etmek için diğer testlerle birlikte incelenmelidir.
Yüksek MPV Nedenleri
Aşağıda gösterilen nedenler genellikle yüksek MPV ile ilişkilidir. Doğru teşhis için uzman bir doktor veya başka bir sağlık uzmanına müracaat etmek gerekir.
D Vitamini Eksikliği
434 kişiyle yapılan bir araştırma, düşük D vitamini seviyelerinin yüksek MPV ile ilişkili olduğunu bulmuştur.
Obezite ve Diğer Metabolik Hastalıklar
100 obez ve 100 obez olmayan kişiyle yapılan bir araştırma, obezitenin önemli ölçüde daha yüksek MPV ile ilişkili olabileceğini düşündürmektedir. VKİ ne kadar yüksek olursa, obez grupta MPV o kadar yüksektir. Daha yüksek MPV ile ilişkili diğer metabolik bozukluklar arasında yüksek kolesterol, diyabet ve insülin direnci bulunur.
Tiroid Bozuklukları
Hem az aktif hem de aşırı aktif tiroid (hipo- veya hipertiroidizm) yüksek MPV ile ilişkilendirilmiştir.
İdiyopatik Trombositopenik Purpura
İdiyopatik trombositopenik purpura (ITP), antikorların trombositlere saldırdığı bir otoimmün hastalıktır. Daha yüksek PMV ile ilişkilidir.
Kanser
Yavaş büyüyen kan kanserleri (miyeloproliferatif bozukluklar) ve diğer çeşitli kanserler daha yüksek MPV ile ilişkilendirilmiştir. 18 çalışmanın ve ~ 3,5 bin kişinin meta-analizinde, malign tümörü olanlarda MPV sağlıklı insanlardan anlamlı olarak daha yüksekti ve tedaviden sonra azalmıştır. Kronik miyeloid lösemi (KML), kan hücrelerinin nadir görülen bir kanser türüdür. Bu hastalıkta trombosit üretimi anormaldir ve dev trombositlere neden olur. 58 KML hastasının bir çalışmasında, normal veya daha yüksek trombosit sayısı olan kişilerde MPV daha yüksektir.
Genetik Hastalıklar
Bazı kalıtsal genetik bozukluklar MPV’yi artırabilir. Bu tür en yaygın hastalıklardan biri kalıtsal kırmızı kan hücresi bozukluğu olan talasemi’dir
Sigara İçmek
Birkaç yüz kişiden oluşan birkaç çalışma, sigara içenlerin daha yüksek MPV’ye sahip olduğunu ve sigarayı bırakmanın azalmasına yardımcı olduğunu göstermektedir.
Yüksek İrtifa
Aniden azalmış kalp kan akışı (akut koroner sendrom) olan 401 kişinin yaptığı bir çalışmada, yüksek irtifalarda yaşayan insanlarda ortalama MPV daha yüksektir.
Yüksek MPV’nin Sağlık Sonuçları
Belli koşullar altında trombositler zararlı olabilir ve ihtiyaç duyulmadıkları yerde kan pıhtılarının oluşmasına neden olabilir. Bazen kan damarlarının içinde pıhtılar oluşur ve kanın dokulara akışını kısıtlar. Bu pıhtıların bir kısmı da akciğerlere, kalbe ve beyine yerleştikleri, ciddi hasara ve hatta ölüme neden olan kan dolaşımından geçebilir ve dolaşabilirler. Tehlikeli kan pıhtısı oluşumunda bir faktör trombosit boyutudur. Araştırmalar daha büyük trombositlerin daha aktif olduğunu ve daha fazla kan pıhtısı oluşturduğunu göstermektedir. Birçok çalışma daha yüksek ortalama trombosit hacmini (MPV) derin damarlardaki kalp krizi ve pıhtılarla ilişkilendirmiştir.
Norveç’te yaklaşık 26 bin insan üzerinde yapılan büyük bir çalışma, başlangıçta daha yüksek MPV’ye (> veya = 9,5 fL) sahip olan kişilerin, 10 yıllık takip boyunca kan pıhtısı (venöz tromboembolizm) riskinin, düşük MPV’ye (MPV <8.5 fL) sahiptir. Ek olarak, kalp krizi ve daha yüksek MPV arasında bir ilişkiyi gösteren iki meta-analiz vardır. Bununla birlikte, bu çalışmalar kalp hastalığı olan ve olmayan insanlar arasındaki trombosit büyüklüğünü karşılaştırmıştır. MPV ve kalp krizi arasındaki nedensel bir bağlantı makul olsa da, daha yüksek bir başlangıç MPV’sinin gelecekteki daha yüksek kalp krizi riskine bağlı olup olmadığına karar vermek için büyük ölçekli çalışmalara ihtiyaç vardır.
MPV Seviyeleri Nasıl Düşürülür?
Aşağıda listelenen stratejiler doktor ile görüşülmeli fakat bu stratejilerin hiçbiri, doktorun önerdiği veya reçete ettiği tedavi veya ilaç yerine kullanılmamalıdır.
Temel Koşullar
Yüksek bir MPV genellikle altta yatan bir tıbbi durumdan kaynaklanır. En önemli şey, yüksek MPV’ye neyin neden olduğunu bulmak ve altta yatan koşulları tedavi etmek için uzman bir doktora görünmekten geçmektedir.
Kilo Vermek
Diyabet ve obezite daha yüksek MPV ile ilişkilidir. Kişi fazla kiloloysa kilo vermeye yardımcı olabilecek bir diyet ve egzersiz rejimi uygulamak da MPV seviyelerini azaltmaya yardımcı olabilir.
D Vitamini Seviyelerini Kontrol Etmek
D vitamini seviyeleri kontrol edilmelidir çünkü D vitamini eksikliği MPV’yi artırabilir. D vitamini seviyeleri düşükse şunlar yardımcı olabilir:
• Güneşte açık havada daha fazla zaman geçirmek
• Ton balığı, uskumru ve somon gibi daha yağlı balıklar tüketmek
• Doktor kontrolünde D vitamini takviyeleri almak
Sigarayı Bırakmak
Birkaç yüz kişiden oluşan birkaç çalışma, sigara içenlerin daha yüksek MPV’ye sahip olduğunu ve sigarayı bırakmanın MPV azalmasına yardımcı olduğunu göstermektedir.
Kaynakça:
labtestsonline.org
nhs.uk
kidneyfund.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu