Mudskipper: Karada ve Suda Yaşayan Balık

 Sıradışı Balık

Mudskipper balıkları, karada suda olduğundan daha fazla zaman harcarlar. Göç yüzgeçlerini kullanarak kendilerini öne çekerek veya atlama yaparak karada hareket edebilirler.
Mudskipper balıkları, Afrika, Asya, Avustralya, Samoa ve Tonga adalarında yaşarlar. Genellikle tropik veya subtropikal habitatlarda bulunurlar, ancak birkaç tür ılıman bölgelerde de bulunur. Balıklar, gelgit bölgelerinde, gelgit eylemine maruz kalan bataklıklarda veya nehirlerde bulunurlar. Genellikle çamurda görülürler. Düşük gelgit sırasında karada beslenirler. Bazı türler diğerlerine göre su kenarından daha uzaklara gider. Bazıları ise sadece en yüksek gelgitlerde suyla kaplı bir alanda yaşar. Bu balıklar gerektiğinde girmek için ıslak bir yuvaya sahip olur.

Mudskipper Balığının Vücut Özellikleri

Mudskipper balıkları, torpido şekilli uzun gövdeye sahiptir. Sırtlarında iki sırt yüzgeci ve her iki tarafında da bir  yüzgeci vardır. Göğüs yüzgeçleri diğer balıkların aksine kaslıdır. Balıklar, karada olduğu zaman yüzgeçleri bacak gibi hareket eder. Ağızları, başın alt yüzünde bulunur. Bu pozisyon balıkların çamurda bulunan hayvanlar ve algler üzerinde beslenmesini sağlar.
Balığın kafasının üstündeki büyük, şişkin gözler, bir balıktan ziyade bir kurbağa gözüne benzemektedir. Gözler hareketli ve geri çekilebilir. Her göz diğerinden bağımsız olarak hareket edebilir ve geniş bir görüş alanına sahiptir. Mudskipper balıkları, etraflarını neredeyse 360 derece görebilir. Havada mükemmel görüşe sahiplerdir, ancak sudaki görüşleri pek iyi değildir.
Balıkların gözleri altında suyla dolu bir kese vardır. Karadayken balık gözlerini periyodik olarak bu kese ile nemlendirir. Bu eylemi gerçekleştirirken göz kırpıyor gibi görünürler.

Arazide Nefes Alma

Diğer balıklar gibi, mudskipper balıkları da solungaçlarını solunum için kullanırlar. Solungaçlar kurumuşsa, birbirine yapışır ve artık oksijeni ememezler. Balıklar toprağa indiğinde, odacıklarının içine su ve havanın hapsedilmesiyle solungaç bölmelerini kapatırlar. Solungaçlar bu şekilde çalışmaya devam edebilirler. Solungaç bölmeleri, maksimum oksijen emilimi için genişler, bu da balıkların şişirilmiş yanaklara benzemesi anlamına gelir.
Mudskipper balıkları, solungaçlarını kullanmanın yanı sıra karada nefes almanın başka yollarına da sahiplerdir. Kurbağalar gibi, balıklar deri solunumu kullanırlar. Bunun için cildinin nemli olması gerekmektedir. Mudskipper balıkları, karada hayatta kalmak için nemli bir ortama ihtiyaç duyarlar. Periyodik olarak suya dönerler ya da kendilerini nemlendirmek için çamurda yuvarlanmak zorunda kalırlar. Cilt ve ağız astarları, verimli gaz değişimi yapmak için zengin bir şekilde kılcallarla beslenir.

Hareket

Mudskipper balıkları, arazi üzerinde çok iyi hareket edebilir. Bu balıkların çeşitli hareket şekilleri vardır. İki göğüs yüzgeciyle kendilerini çekebilirler. Aynı zamanda, bacaklarımızın yaptığı gibi dönüşümlü olarak hareket ederler. Hareket, “koltuk değneği” olarak bilinir çünkü hareket etmek için koltuk değneklerini kullanan bir insanı andırırlar.
Mudskipper balıkları mükemmel kaptanlar, jumperlar ve dağcılardır. Kuyruklarını ve bedenlerini bir atlama hareketiyle, kendilerini yere doğru itmek için yanlara doğru çevirirler. Bazı türlerin pelvik yüzgeçleri, balıkların tırmanmasına yardımcı olmak üzere birleşirler.

Bir Mudskipper Balığının Günlük Hayatı

Birçok mudskipper balığı çamurda yuva oluşturur. Yuvaya giriş, gelgit sırasında açığa çıkar. Bu süre zarfında balıklar karada bulunurlar, ancak yırtıcılardan korunmak, kurumasını önlemek, yumurtalarını bırakmak ve bakım yapmak için yuvaya girerler. Yüksek gelgit sırasında, mudskipper balıkları genellikle yuvaya çekilirler.

Su çekildikten sonra, balıklar barınaklarından çıkarlar veya levreklerinden aşağıya inerler ve çamura doğru yürürler. Birçok mudskipper balığı, etoburdur ve böcekler, solucanlar, kabuklular gibi çok çeşitli avları yerler.
Mudskipper balığının davranış şekli, intertidal bölgede yaşayan birçok organizmada görülenlere göre zıttır. Birçok intertidal organizma, suyla kaplandığında, yüksek gelgitle beslenir ve düşük gelgit sırasında saklanır veya inaktif hale gelir. Mudskipper balıkları tersini yaparlar.

Çiftleşme

Balıkların çiftleşmesi ve yumurtlanması için balıkların çok özel gereksinimleri vardır. Onları esaret altında doğurtmak oldukça zordur.
Erkekler çiftleşme mevsiminde renk değiştirebilir. Bazı erkekler, rakiplerine gösterdikleri parlak renkli bir boğaz geliştirir. Erkekler, rakipler yaklaştığında üreme mevsiminde sırt yüzgeçlerini yükseltir ve alçaltırlar. Ayrıca başlarını sallarlar ve ağızlarını açarlar.
Bir dişinin dikkatini çekmek için, erkekler vücutlarını sallarlar ve zıplarlar. Yüzgeçlerini yayarlar.  Bir erkeğin bir dişiyi çekmesiyle, çiftleşmek için yuvaya girerler.

Üreme

İncelenen türlerde çiftleşme, erkek yuvasında gerçekleşir. Yumurtalar döküldüğünde, bir yumurta hücresi yuvaların duvarlarına veya tavanına tutturulur. Erkek daha sonra dişiyi yuvadan kovup yumurtalarını kendi başına halledebilir.
Yetişkin mudskipper balığı, dikkatli bir şekilde yumurta hücresini havalandırır ve yumurtaların gelişmesine izin vermek için oda içinde biriktirir. Yumurtalar, bir hafta boyunca yüksek bir gelgit sırasında yumurtadan çıkar. Larvaların yumurta hücresinden nasıl çıkacağı ve okyanusa doğru çıkış yollarını nasıl bulabilecekleri bilinmiyor. Yolculuğu başarılı yapanlar planktonun bir parçası olurlar. Eğer hayatta kalırlarsa, sonunda yetişkin bir mudskipper balığı şeklini alırlar.
Plankton, okyanustaki küçük organizmaların toplandığı isimdir. Planktondaki organizmalar ya akımlara direnemeyecek kadar zayıflardır ya da yüzemezler. Plankton, bazı deniz hayvanları için önemli bir besin kaynağıdır.

Evcil Hayvanlar Olarak Mudskipper Balıkları

Bazı mudskipper balık türleri ev akvaryumlarında tutulur. İnsanlar bu balıkları ilginç hayvanlar olarak isimlendirmektedirler. Balıklar, çevrelerinde neler olup bittiğini merak ediyor ve yiyecekle yaklaşan insanları tanıyorlar. Bir kişinin elinden beslenirler, hatta yiyecek almak için bir elin üstüne bile çıkarlar.
Evcil hayvan olarak mudskipper balığı doğru sıcaklıkta tutulmalı ve aynı zamanda sudan uzak durabilecekleri yerlere (tercihen kademeli eğimli) sahip olmalıdır. Mudskipper balıkları bölgesel olduğundan, diğer balıklardan uzak durmaları için kaplarında yeterli yer olması gerekir. Balıkların tırmanacağı dallar olmalı, ancak balıklar bulundukları kaptan çıkamamalıdır.

Kaynakça:
https://owlcation.com/stem/Mudskippers-Fish-That-Can-Live-on-Land

Yazar: Katibe Melis Dinçer