Orman Yangınları ve COVID-19

Orman yangını ile bağlantılı çevre kirliliği son derece zehirlidir ve bölgesel çevreye, hava şartlarına önemli ölçüde geniş çapta zarar verebilir. Bu şekilde mikroorganizma ve hastalıkların bulaşmasını kolaylaştırabilir. Orman yangını sırasında oluşan dumanlar akciğerleri tahriş edebilir, iltihaplanmaya neden olabilir, bağışıklık sistemini etkileyebilir. Ayrıca COVID-19’a neden olan SARS-CoV-2 virüsü dâhil diğer virüsler akciğer enfeksiyonlarına daha yatkın hale getirebilir. COVID-19 salgını nedeniyle, orman yangınlarına karşı hazırlanmak biraz daha farklı olabilir. Bu yazıda orman yangını dumanının COVID-19 salgını sırasında nasıl etkileyebileceği ve korunmak için neler yapabileceği hakkında bilgiler yer almaktadır.

Orman Yangınlarına Hazırlanma

Orman yangınına hazırlanmak için normalden daha fazla zaman ayrılmalıdır. Eve teslim, afet malzemeleri satın almak için en güvenli seçimdir; ancak bu herkes için bir seçenek olmayabilir. Yüz yüze alışveriş yapmak tek seçenekse, temel işleri yaparken kişi kendisi ve başkalarının sağlığını korumak için adımlar atmalıdır. İlk olarak orman yangını dumanına karşı nasıl korunacağını öğrenmek önemlidir. Daha sonrasında rutin olarak alınan ilaçlar stoklanmalıdır ve 7 ila 10 günlük reçeteli ilaçlar, tahliye olunması durumunda yanında taşımak için su geçirmez, çocukların açamayacağı bir kapta saklanmalıdır.
Bez maskeler solunum damlacıkları bloke ederek COVID-19 yayılmasını yavaşlatmak için kullanılır fakat orman yangını dumanına karşı az koruma sağlar. Bununla birlikte sağlığa zarar verebilecek küçük, zararlı partikülleri dumanda tutmazlar. N95 solunum maskeleri, orman yangını dumanından koruma sağlasa da, pandemi sırasında ön saflardaki sağlık çalışanları tarafından kullanıldığı için yetersiz tedarik edilebilirler.
COVID-19 salgını sırasında orman yangını dumana maruz kalındığında korunmak için harekete geçilmelidir. Orman yangını dumanının potansiyel olarak zararlı etkilerine karşı korunmanın en iyi yolu, örneğin daha temiz hava barınakları ve daha temiz hava alanları bulmaktır. Bu nedenle orman yangını dumanına maruz kalmayı azaltır. Dışarıda duman olduğunda açık hava egzersizini sınırlanmalı veya dumana maruz kalmayı azaltmak için daha düşük yoğunluklu aktiviteler seçilmelidir. COVID-19 salgını döneminde sosyal mesafe kurallarına uymaya devam ederken unutulmaması gereken bir şey vardır. Buda kütüphaneler, toplum merkezleri ve alışveriş merkezleri gibi kamu tesisleri ya kapalı ya da kapasitesi sınırlıdır ve bu yüzden kapalı alanlarda daha temiz hava bulmak zordur. COVID-19 salgını sırasında orman yangını dumanından korumak için evde daha temiz bir hava alanı oluşturulmalıdır. Bunun için yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir:
• Bir veya daha fazla odada taşınabilir bir hava temizleyici kullanılmalıdır.
• Filtrasyon ünitesini asla gözetimsiz bırakılmamalıdır.
• Aşırı sıcak dönemlerde sıcaklık tahminlerine dikkat edilmelidir
• Daha temiz hava alanını sıcak günlerde rahatça serin tutmak için mümkün olduğunca klimalar, ısı pompaları, fanlar ve pencere perdeleri kullanılmalıdır
• Evde cebri hava sistemi varsa, farklı filtreler ve ayarlar hakkında kalifiye bir ısıtma, havalandırma ve klima uzmanıyla konuşulması gerekebilir
Bununla birlikte yiyecekleri kızartmak, süpürmek, vakumlamak ve gazla çalışan cihazları kullanmak gibi daha fazla iç ve dış hava kirliliği yaratan faaliyetlerden kaçınılmalıdır.

Dumana Maruz Kalma ve COVID-19 Semptomları Arasındaki Farklar

Kuru öksürük, boğaz ağrısı ve nefes almada zorluk gibi bazı semptomlar hem orman yangını dumanına maruz kalma hem de COVID-19’dan kaynaklanabilir. COVID-19 semptomları hakkında daha fazla bilgi edinmek yararlı olabilir. Ateş, titreme, kas veya vücut ağrıları ve ishal gibi semptomlar dumana maruz kalma ile ilgili değildir. Bu belirtilerden herhangi birine sahip kişiler, COVID-19 için daha fazla değerlendirmeye veya teste ihtiyacı olup olmadığını belirlemesine yardımcı olabilir. Nefes almada güçlük veya göğüs ağrısı gibi şiddetli semptomlar varsa, derhal 112 aranmalı veya en yakın acil servise gidilmelidir. Bununla birlikte COVID-19’lu kişiler, pandemi sırasında orman yangını dumanından daha yüksek risk altındadır. Günümüzde COVID-19’a sahip olan veya iyileşmekte olan kişiler, COVID-19 ile ilgili riskli kalp veya akciğer fonksiyonu nedeniyle orman yangını dumanına maruz kalmanın sağlık etkileri açısından artmış risk altında olabilir. Salgın sırasında orman yangını dumanı riski altında olup olmadığının bilinmesi önemlidir. Bazı kişiler, diğerlerine göre orman yangını dumanından kaynaklanan zararlı sağlık etkileri riski altındadır. En çok risk altında olanlar aşağıdaki gibidir:
• 18 yaşından küçük çocuklar
• 65 yaş ve üstü yetişkinler
• Hamile kadınlar
• Kalp veya akciğer hastalığı, astım ve diyabet gibi kronik sağlık sorunları olan kişiler
• Açık hava çalışanları
• Evsiz yaşayan kişiler veya tıbbi bakıma sınırlı erişimi olanlar dâhil olmak üzere sosyoekonomik statüsü daha düşük olan kişiler
• Bağışıklığı zayıflamış veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alan kişiler
Bulunan bölge de herhangi bir orman yangınına maruz kalındığında ve tahliye edilmesi gerekildiğinde ne yapılması gerektiği konusunda bilgi sahibi olunmalıdır. Tahliye anında yapılması gerekenler aşağıdaki gibidir:
• Evcil hayvanlar için potansiyel barınaklar da dâhil olmak üzere, tahliye ve barınaklar için güncellenmiş planlar hakkında yerel rehberliğe dikkat edilmelidir.
• İster alan tahliye etmeye karar verilsin, ister ülke veya yerel makamlar tarafından tahliye edilmesi istenmiş olsun, güvenli bir şekilde alan tahliye edilmelidir.
• Tahliye etmeden önce komşular ve arkadaşlar kontrol edildiğinde, kişi kendini ve başkalarını korumak için sosyal mesafe tavsiyelerini (diğerlerinden en az 6 fit uzak durarak) ve diğer sağlık bakanlığı tarafından bildirilen tavsiyeler uygun bir şekilde takip edildiğinden emin olunmalıdır.
• Bir afet sığınağına gidilmesi gerekiyorsa, COVID-19 salgını sırasında bir kamu afet sığınağında güvende ve sağlıklı kalmak için öneriler dikkatlice izlenmelidir.

COVID-19’un Zorluklarını Aşmak

COVID-19 salgınında Dünya’daki bütün ülkeler çok zorlu ve stresli bir dönemden geçmektedir. Birkaç ülkede görülen bir salgın, şimdi herkesin hayatını her yönünü etkileyen bir salgına dönüştü. Sosyal mesafeye duyulan ihtiyaç, birçok insanın bu kısıtlamalar göz önüne alındığında kurumların orman yangınlarına nasıl tepki vereceğini merak etmesine neden oldu. Herhangi bir olay müdahalesi gibi, yangınla mücadele, genellikle yaşam alanını paylaştıkları bir ana kamptan ortak bir hedefe doğru çalışan büyük grupların olmasını gerektirir. Çoğu insanın evde kal uyarısı altında yaşadığı bir zamanda bir olay komuta merkezi kurmak benzersiz zorluklar ortaya çıkarır. Bununla birlikte içişleri bakanlığı ve ortakları bu zorlukları aşmaya hazırdır.
Ülke genelinde kurumlar arası ekipler, tüm coğrafi alanlar için belirli COVID-19 orman yangını müdahale planları geliştirmek için ülke, yerel ve özel kurumlarla birlikte çalışmaktadır. Bu planlama çabası, çevrenin yakınında bir yangın çıkması durumunda arazi yöneticilerinin verimli ve güvenli bir şekilde tepki vermesini sağlar. Kurulan kurumlar arası ekipler, olay yönetimim ekipleri için bulaşıcı hastalıklar klavuzu güncellemeleri yapılmalıdır. Böylece yöneticiler ve itfaiyeciler, kampta yangın ortaya çıkarsa salgınları planlayabilir, tanıyabilir ve bunlara yanıt verebilir. Böyle bir salgında orman yangını için hazırlık yapmak farklı görünebilir. Bunun yanında üç temel adımı uygulayarak ilk müdahale ekiplerini desteklemek mümkündür. Bu üç temel adım aşağıdaki gibidir:
• Sağlıklı kal: Hastalığın yayılmasını azaltmak için yerel yetkililerin ve coronavirus salgını için bildirilen tavsiyelere uyulmalıdır.
• Yangın çıkarmamak: İnsanlar orman yangınlarının çoğuna neden olur. İstemsizce çıkan organ yangıları için nasıl önleyebileceği hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Böylelikle erken müdahele ile büyümesi önlenebilir.
• Evi orman yangına hazırlamak: Oluklar ve ölü yapraklar temizlenmeli, ağaçlar düzenli bakılmalı ve kolay yanacak her şey evin etrafından uzaklaştırılmalıdır.
Tabi ki orman yangını riskini ortadan kaldırmak mümkün değildir, fakat bazı önlemler alarak hafifletilebilir. Yaban doğada yangın söndürme topluluğu için yangınla mücadeleyi daha güvenli hale getiren büyük adımlar atılmıştır. Bununla birlikte COVID-19 salgınının yayılmasıyla yüzleşirken tüm toplum tarafından aynı kararlılık gösterilmeye devam edilmelidir.

Kaynakça:
uhs.berkeley.edu/sites/default/files/smokecovid19factsheet.pdf
theconversation.com/smoke-from-wildfires-can-worsen-covid-19-risk-putting-firefighters-in-even-more-danger-145998

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu