Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Protein ve Şişkinlik

0 456

Proteinler vücudun işlev görmesi için gereklidir. Proteinler, gen ekspresyonunun fonksiyonel sonucudur ve yaşamın önemli bileşenleri olan hücreler, antikorlar, enzimler ve hormonlardır. Proteinler temel kimyasal reaksiyonları modüle etmektedir, haberci proteinler vücut boyunca sinyal iletmektedir. Bunun yanında proteinler hücrelerin şeklini oluşturmak için yapısal yapı taşları olarak işlev görmekte ve vücut etrafında molekülleri taşıyan taşıma ve depolama kapları olarak, vücudun sayısız hayati fonksiyonu için gereklidirler. Diyet enerjinin yaklaşık % 10 ila 15’i protein tarafından sağlanmaktadır ve vücutta bulunan en bol ikinci maddedir. Çoğunlukla protein kasta, ancak cilt ve kanda da yüksek seviyelerde bulunmaktadır.

Yüksek Proteinli Diyetlerin Faydaları

Yüksek proteinli diyetler algılanan sağlık yararları nedeniyle daha popüler hale gelmektedir. Yüksek proteinli diyet, kilo vermeye çalışırken daha büyük bir tokluk hissi sağlayabilmekte ve eğitim sırasında kas oluşturmak için kullanılabilmektedir. Bazı çalışmalar, vücudun travmadan sonra yanıklar gibi iyileşmesine yardımcı olmak için yüksek proteinli diyetler önermektedir. Bu nedenle, kişilerin diyetlerinde önemli miktarda proteine ihtiyaç duymasının birçok nedeni vardır, ancak yüksek proteinli diyetlerin birçok çalışması ve kişisel deneyimleri, yüksek protein seviyeleri ve şişkinlik arasında bir bağlantı olduğuna dikkat çekmektedir.

Yüksek Proteinli Diyetlerin Yan Etkisi Olarak Şişkinlik

Protein ve ŞişkinlikBir kişinin 1 kg başına protein 1 g etrafında tahmin edilmektedir ve vücut ağırlığı sağlığını korumak için her gün tüketilmelidir. Son zamanlarda yapılan bir araştırma, 1 kg vücut ağırlığı başına 1 g protein önerisinin, minimum aktivite seviyelerine sahip olanlar için minimum gereksinim olduğunu ortaya koymuştur. Orta derecede aktif insanlar için, her 1 kg vücut ağırlığı için 1,3 g ve yoğun aktivite seviyelerine sahip kişiler tarafından 1 kg başına toplam 1,6 g yenilmelidir. Özel durumlarda, daha da fazla, vücut ağırlığını 1 kg vücut ağırlığı başına 3,5 g proteine ihtiyaç duyan elit sporcular gibi, vücudu sürdürmek için protein gerekebilmektedir.
Sağlığı korumak için yeterli miktarda protein tüketmek şartken ekstra tüketmek şişkinliğe neden olabilmektedir. Sallar, çubuklar ve kepekli gıdalar gibi birçok yüksek protein ürünü, yüksek miktarda şeker ve şişkinliğe neden olan lif bulunmaktadır. Hindiba kökü genellikle yüksek seviyelerde lif içeren protein çubuklarında bulunmaktadır ve bu bunlarda genellikle şişkinliğe neden olabilecek yutkunma havasına yol açmaktadır. Ayrıca laktoz proteine bağlı şişkinliğine sebep olabilmektedir. Araştırmalar, ABD’de 30 ila 50 milyon kişinin laktoz intoleransına sahip olduğunu ve bu kişilerin büyük bir kısmının hoşgörüsüzlüklerinden habersiz oldukları göstermektedir.
Peynir altı suyu protein tozu genellikle laktoz içermektedir, bazıları maddeye karşı toleranssızlık sonucu şişkinlik yaşayabilmektedirler. Son olarak, çok sayıda vejetaryen ve vegan protein kaynağı; soya, fasulye ve mercimek şişkinliğe yol açabilmektedir çünkü sindirimi zor şekerler olan oligosakkaritler içermektedirler, bunlar kalın bağırsakta oligosakkaritlerin fermantasyonu yoluyla gaz üreten bakteriler tarafından parçalanmaktadır.

Proteine Bağlı Şişkinlikten Nasıl Kaçınılır?

Genel olarak, proteinin kendisinin şişkinliğe neden olması olası değildir, yüksek proteinli gıdalardaki diğer maddeler, bazı kişilerde hazımsızlık sorunlarına neden olan lif, şeker, oligosakkaritler ve hatta laktoz gibi şişkinlik ile ilgilidir. Yüksek proteinli bir diyetin bu yan etkisinden kaçınmak için, balık, tavuk, yumurta ve kırmızı et gibi gıda ürünleri birincil protein kaynağı olmalıdır. Aşırı tüketim olumsuz sağlık etkileri ile ilişkili olduğundan, artan kırmızı et tüketimi dikkatle düşünülmelidir.

Proteinin Vücuttaki 9 Önemli Fonksiyonu

Protein, sağlık açısından çok önemlidir. Aslında, adı Yunanca proteos kelimesinden gelmektedir. Proteinler, uzun zincirler oluşturmak için bir araya gelen amino asitlerden oluşmaktadır. Bir proteini, her boncuğun bir amino asit olduğu bir boncuk dizisi olarak düşünülmelidir. Vücuttaki binlerce farklı proteini oluşturmaya yardımcı olan 20 amino asit vardır. Proteinler işlerinin çoğunu hücrede ve çeşitli işler yapmaktadır. Vücutta proteinin 9 önemli işlevi bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:

Büyüme

Vücuttaki dokuların büyümesi ve bakımı için proteine ihtiyacı vardır ve yine de, vücudun proteinleri sürekli bir değişim halindedir. Normal koşullar altında, vücudun dokuları inşa etmek ve onarmak için kullandığı aynı miktarda proteini parçalamaktadır. Diğer zamanlarda, oluşturabileceğinden daha fazla proteini parçalayarak vücudunun ihtiyaçlarını artırmaktadır. Bu genellikle hastalık dönemlerinde, hamilelik sırasında ve emzirme döneminde olmaktadır. Bir yaralanma veya ameliyat sonrası iyileşen kişiler, yaşlı yetişkinler ve sporcular da daha fazla proteine ihtiyaç duymaktadırlar.

Biyokimyasal Reaksiyonlar

Protein ve ŞişkinlikEnzimler, hücrelerin içinde ve dışında meydana gelen binlerce biyo kimyasal reaksiyona yardımcı olmakta olan proteinlerdir. Enzimlerin yapısı, hücre içinde metabolizma için gerekli olan reaksiyonları katalize eden substratlar adı verilen diğer moleküllerle birleşmelerine izin vermektedir. Enzimler, şekeri sindirmeye yardımcı olan laktaz ve sükraz gibi sindirim enzimleri gibi hücre dışında da işlev görebilmektedir. Bazı enzimler, bir reaksiyonun gerçekleşmesi için vitaminler veya mineraller gibi başka moleküllere ihtiyaç duymaktadırlar. Enzimlere bağlı bedensel işlevler arasında sindirim, enerji üretimi, kanın pıhtılaşması ve kas kasılması bulunmaktadır. Bu enzimlerin eksikliği veya yanlış işlevi hastalığa neden olabilmektedir.

Kimyasal Haberci

Bazı proteinler hormondurlar, dokuların, hücrelerin ve organların arasındaki iletişime sağlamada kimyasal habercilerdir. Endokrin dokular veya bezler tarafından yapılmakta, salgılanmakta ve ardından kanda, hücre yüzeyindeki protein reseptörlerine bağlandıkları hedef dokularına veya organlarına taşınmaktadırlar. Hormonlar üç ana kategoriye ayrılabilmektedir ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Protein ve peptitler: Birkaç ila birkaç yüz arasında değişmekte olan amino asit zincirlerinden yapılmışlardır.
• Steroidler: Bunlar yağ kolesterolden yapılmaktadır. Cinsiyet hormonları, östrojen steroid ve testosteron bazlıdırlar.
• Aminler: Bunlar uyku ve metabolizma ile ilgili hormonların yapılmasına yardımcı olan triptofan veya tirozin amino asitlerinden yapılmaktadır.
Protein ve polipeptitler vücudun hormonlarının çoğunu oluşturmaktadır ve bazı örnekler aşağıdaki gibidir:
• İnsülin: Hücreye glikoz veya şeker alımını göstermektedir.
• Glukagon: Karaciğerde depolanan glikozun parçalanmasına işaret etmektedir.
• hGH (insan büyüme hormonu): Kemik dâhil çeşitli dokuların büyümesini uyarmaktadır.
• ADH (antidiüretik hormon): Böbreklerin suyu yeniden emmesi için sinyal vermektedir.
• ACTH (adrenokortikotropik hormon): Metabolizmada önemli bir faktör olan kortizol salınımını uyarmaktadır.
Çeşitli uzunluklarda amino asit zincirleri, vücudun birkaç hormonunu oluşturan ve hücrelerin, dokuların ve organların arasında bilgi ileten protein ve peptitleri oluşturmaktadır.

Yapı Özelliği

Bazı proteinler liflidir, ayrıca hücrelere ve dokulara sertlik sağlamaktadır. Bu proteinler arasında keratin, kolajen, vücuttaki belirli yapıların bağ çerçevesini oluşturmaya yardımcı olan ve elastini içermektedir. Keratin, ciltte, saçta ve tırnaklarda bulunan yapısal bir proteindir. Kolajen vücutta en bol bulunan proteindir ve kemiklerin, tendonların, bağlarını ve cildin yapısal proteinidir. Elastin ise, kolajenden birkaç yüz kat daha esnektir. Yüksek elastikiyeti, vücuttaki rahim, akciğerler ve atardamarlar gibi gerildikten veya büzüldükten sonra birçok dokunun orijinal şekline dönmesini sağlamaktadır.

Uygun pH

Protein, kandaki ve diğer vücut sıvılarındaki asit ve baz konsantrasyonlarının düzenlenmesinde hayati bir rol oynamaktadır. Asitler ve bazlar arasındaki denge, pH ölçeği kullanılarak ölçülmektedir. 0 en asidik, 7 nötr ve 14 en alkalin olmak üzere 0 ile 14 arasında değişmektedir. Yaygın maddelerin pH değeri örnekleri bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• pH 2: Mide asidi
• pH 4: Domates suyu
• pH 5: Sade kahve
• pH 7.4: İnsan kanı
• pH 10: Magnezya sütü
• pH 12: Sabunlu su
Farklı tamponlama sistemleri, vücudun pH aralıklarının normalinin korumasını sağlamaktadır. PH’daki küçük bir değişiklik bile zararlı veya potansiyel olarak ölümcül olabileceğinden, sabit bir pH gereklidir. Vücudun pH’ı dengesini kurmasının bir yolu proteinlerdir (hemoglobin). Hemoglobin, az miktarda asidi bağlayarak kanın normal pH değerini korumaya yardımcı olmaktadır. Vücuttaki diğer tampon sistemleri arasında fosfat ve bikarbonat bulunmaktadır.

Sıvı Dengesi

Proteinler, sıvı dengesini korumak için vücut süreçlerini düzenlemektedir. Albümin ve globulin, kandaki suyu çekerek ve tutarak vücudun sıvı dengesini korumaya yardımcı olan proteinlerdir. Yeterince protein tüketilmediğinde, albümin ve globulin seviyeleri sonunda düşmektedir. Sonuç olarak, bu proteinler artık kan damarlarında kan tutamaz ve sıvı, hücreleri arasındaki boşluklara zorlanmaktadır. Sıvı, hücreleri arasındaki boşluklarda birikmeye devam ettikçe, özellikle mide bölgesinde şişlik veya ödem meydana gelmektedir. Bu, bir kişi yeterli kadar kalori alıp, yeterli protein almadığında gelişen kwashiorkor adı verilen protein yetersizliğidir. Kwashiorkor, dünyanın gelişmiş bölgelerinde nadirdir ve daha çok açlık bölgelerinde görülmektedir.

Bağışıklık Sağlığı

Proteinler, enfeksiyonla savaşmak için immünoglobülinler veya antikorlar oluşturmaya yardımcı olmaktadır. Antikorlar, kanda bulunan ve vücudu bakteri ve virüs gibi zararlı istilacılardan korumaya yardımcı olan proteinlerdir. Bu yabancı istilacılar hücrelere girdiğinde, vücudun onları yok etmek için etiketleyen antikorlar üretmektedir. Bu antikorlar olmadan, bakteriler ve virüsler vücudu neden oldukları hastalıkla çoğaltmakta ve bunaltmakta özgür olacaklardır. Vücudun belirli bir bakteri veya virüse karşı antikor ürettiğinde, hücrelerin onları nasıl yapacaklarını asla unutmamaktadır. Bu, belirli bir hastalık ajanı vücudu bir dahaki sefere işgal ettiğinde antikorların hızlı bir şekilde yanıt vermesini sağlamaktadır. Sonuç olarak vücudun maruz kaldığı hastalıklara karşı bağışıklık geliştirmektedir.

Besin Maddelerinin Taşınması ve Depolanması

Protein ve ŞişkinlikTaşıma proteinleri maddeleri kan dolaşımı boyunca hücrelere, hücrelerin dışına veya hücrelerin içine taşımaktadır. Bu proteinler tarafından taşınan maddeler arasında vitaminler veya mineraller gibi besinler, kan şekeri, kolesterol ve oksijen bulunmaktadır. Örneğin, hemoglobin, akciğerlerden dokulara oksijen taşımakta olan bir proteindir. Glikoz taşıyıcıları (GLUT) glikozu hücrelerine taşımakta, lipoproteinler kandaki diğer yağları ve kolesterolü taşımaktadırlar. Protein taşıyıcıları spesifiktir, yani sadece belirli maddelere bağlanacaklardır. Başka bir deyişle, glikozu hareket ettiren bir protein taşıyıcı kolesterolü hareket ettirmemektedir. Proteinlerin de depolama rolleri vardır ve Ferritin, demiri depolayan bir depolama proteinidir. Diğer bir depolama proteini kazein, sütte bebeklerin büyümesine yardımcı olan ana proteindir.

Enerji Sağlama

Proteinler vücuda enerji sağlayabilmektedir. Protein gram başına dört kalori içermektedir, karbonhidratların sağladığı aynı miktarda enerjidir ve yağlar en fazla enerjiyi gram başına dokuz kalori ile sağlamaktadır. Bununla birlikte, vücudun enerji olarak harcamak istediği son şey proteindir çünkü protein çok değerlidir ve birçok yerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Vücudun yakıt olarak kullanmak için rezerv tuttuğundan, karbonhidratlar ve yağlar enerji sağlamak için çok daha uygundur. Dahası, proteine kıyasla daha verimli metabolize edilmektedirler. Aslında protein vücuda normal şartlar altında enerji ihtiyacının çok azını sağlamaktadır. Bununla birlikte, oruçluyken (18-48 saat yiyecek almadığında), vücudun iskelet kasını parçalayarak amino asitler enerji vermektedirler. Karbonhidrat depolaması düşük olduğunda, amino asitleri de kullanmaktadır. Bu, kapsamlı egzersizden sonra veya genel olarak yeterli kalori tüketilmezse meydana gelebilmektedir.
Proteinin vücutta birçok rolü vardır. Vücudun dokularını onarmaya ve inşa etmeye yardımcı olmaktadır, metabolik reaksiyonların gerçekleşmesini sağlamaktadır ve vücut fonksiyonlarını koordine etmektedir. Proteinler vücuda yapısal bir çerçeve sağlamanın yanı sıra uygun pH ve sıvı dengesini de korumaktadır. Son olarak, bağışıklık sistemini güçlü tutmaktadır, besinleri taşımaktadır, depolamaktadır ve gerekirse bir enerji kaynağı görevi görebilmektedirler. Toplu olarak, bu işlevler proteini sağlık için en önemli besinlerden biri yapmaktadır.

Kaynakça:
hsph.harvard.edu/nutritionsource/what-should-you-eat/protein/
detourbar.com/pages/the-importance-of-protein-in-your-diet
everydayhealth.com/diet-nutrition/protein-how-much-you-need-benefits-sources-more/
ghr.nlm.nih.gov/primer/howgeneswork/protein

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku