Protein; beslenme, diyet ve fitness dünyasında çok fazla fikir ayrılığına sebep olan bir kavramdır. Bazı uzmanlar yeterli protein alınmadığında, güzel bir fiziğe ulaşmanın imkânsız olduğunu, bazıları da yüksek dozlarda proteinin tüketmenin son derece sağlıksız olduğunu belirtmektedirler. Hatta fazla protein almanın hastalıklara ve çok daha fazlası olumuz koşullara neden olduğunu iddia etmektedirler. Belki de çok fazla proteine karşı olanların katı vejetaryen hatta vegan diyet disiplinlerine büyük ölçüde bağlı oldukları söylemek mümkündür. Bu, vejeteryanların ve veganların yaşam seçimlerinde yanlış olduğu anlamına gelmemektedir. Farklı diyetler farklı kişiler için çalışmaktadır ve bu yaşam tarzına birçok sağlık faydası bulunmaktadır. Ancak, bu çok hararetli olarak tartışılan bir konu olduğu için, doğru bilgilerle bilinçlenilmesi gereken bir durumdur.
Peki aşırı protein almak gerçekten sağlık için zararlı mıdır?
Bu sorunun cevabını öncelikle düz mantıkla vermek gerekir ve bilindiği gibi her şeyin fazlası zarardır. Yaşamın her alanında ılımlılık ve denge oldukça önemlidir. Sağlıklı düzeylerde protein tüketmek için öncelikle proteinin vücut için gerçekte ne işlev gördüğünü bilmek gerekir. Beslenme söz konusu olduğunda, vücudun temelde ihtiyaç duyduğu üç şey vardır. Bunlar elektro kimyasal düzenleme için yakıt, ham madde ve vitamin kompleksleridir. İkincisi çeşitli kaynaklardan ve gıda gruplarından gelirken, bunlar genellikle daha spesifik kaynaklardan gelmektedir. Yakıt karbonhidratlar ve şekerler şeklinde gelmektedir ve yaşamak için bunlara ihtiyaç duyulmaktadır. Herhangi bir karbonhidrat veya glukozamin bileşiğine sahip olmaya gerek olmadığını söyleyen herhangi bir diyet muhtemelen doğru bir fikir değildir. 
Aşırı şekerler ve karbonhidratlarla ilgili sorun, vücudun kısa sürede yanmadığı, rezerv – yağ olarak saklanmasıdır. Bu yüzden bu kaloriler yakılmadığı takdirde tatlılar ve nişastalar kilo problemlerine neden olabilmektedir. Protein, bazen sınırlı bir yakıt olarak yakılmaktadır ve bu yağ-enerji depolama sisteminde bileşikler olarak kullanılan lipitler öncelikle bir yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır. Diğer tüm makineler gibi parçalar yıpranır ve bu parçalar değiştirilmelidir. Temelde vücudun kendisini onarması ve daha fazla kas yapmak için protein alınması gerekiyor.
Protein Kaynakları
Protein kaynaklarının bazı potansiyel sağlık riskleri olduğu bilinmektedir. Yağlı kırmızı etler veya yumurta sarısı, sağladıkları protein nedeniyle değil, onlarla birlikte gelen yağ asitleri ve lipit kompleksleri nedeniyle kötüdür. Bunlar, aşırı karbonhidrat alımını depolayan ve kolesterol gibi şeylere neden olan aynı sistem tarafından saklanabilmektedir.
Yumurta akı, deniz ürünleri, daha az yağlı süt ve yağsız kümes hayvanları gibi yağsız proteinlerin, mevcut ağır koşulları olmayan kişiler için çok az sağlık riski bulunmaktadır. Yine de, bazen pastırma veya kalın sulu bir biftek yemenin kişiyi öldürmeyeceğini bilmek önemlidir. Aslında, kırmızı et demirini (birçok fasulye yerine koyabilir) veya domuz eti gibi bir şeyin yağ bileşiklerini ortadan kaldıramak mümkün değildir, çünkü vücudun bunların bazı seviyelerine ihtiyacı bulunmaktadır.
Protein Üzerine Söylenen Mitler
Protein hakkındaki en büyük efsanelerden biri, fazlalığın osteoporoza neden olabilmesidir. İddiaya göre, vücutta ki birçok proteinden gelen asit yükü, kemiklerin kalsiyum çürümesine neden olmasıdır. Bazı çalışmalar, bu semptomların düşük düzeyde, kısa süreli olarak ortaya çıkabileceğini, ancak osteoporoz gibi iskelet sorunlarına yol açabilecek sürekli, semptomatik düzeyde olmadığını göstermiştir. Protein ve beraberinde gelen lipit bileşiklerinin bazıları kemik, diş, saç ve tırnak sağlığı için iyi miktarda kalsiyum alımının yanı sıra kritiktir.
Diğer büyük mit, proteinin böbreklerde zorlanmaya neden olabileceğidir. Buradaki endişe, böbrekler üzerinde artan bir iş yüküne neden olmasıdır. Küçük bir artışa neden olabilmektedir, ancak mevcut böbrek hastalığı olmayan kişilerde endişe yaratacak kadar artışa neden olmaz. Böbrekler zaten vücuttaki en zor çalışan organdır ve kanın % 20’sine kadar herhangi bir zamanda doşalıma girer. Proteinin böbrek problemlerine neden olabileceği iddialarını destekleyen hiçbir bilgi yoktur. Yüksek tansiyon, yeterli su alımının olmaması, alkol ve farmasötik suistimal gibi şeyler tipik olarak gerçek suçlulardır.
Herkeste Durum Farklıdır
Bu, kişinin protein takviyesi almasının her zaman iyi bir fikir olduğu anlamına gelmez. Birincisi, farklı kişiler olayları farklı şekilde işlemektedirler. Birçok etnik köken ve kültür, enerjilerinin ve ihtiyaç duyulan yağ alımının çoğunu et ve diğer esas olarak protein kaynaklarından ziyade karbonhidratlardan ve süt ürünlerinden almaktadır. Genetiğe bağlı olarak bazıları, diğer kişilere göre daha yüksek protein alımından daha fazla yararlanmaktadır. Bu kişinin bu spektrumda nereye düşeceğini belirlemek için bir doktora ve bir beslenme uzmanına gidilmesi gerektiği anlamına gelmektedir. Bunu sadece etnik kökene göre yargılanmamalıdır, çünkü bireysel düzeyde de oldukça değişkendir. İhtiyaç olandan daha fazla protein tüketmeyle karşılaşılabilek sorun, vücudun onu yakmaya çalışacağıdır. Karbonhidratlar ve diğer kullanımı kolay yakıtlar bol miktarda olduğunda genellikle yakılan bir şey değildir, ancak yapılabilmektedir. Vücudun protein yakmak için çok çalışmak zorundadır. Esas olarak laktik asit gibi şeyler üreten anaerobik bir süreç olduğu için biraz ağrı ve yorgunluğa neden olabilmektedir. 
Ayrıca bu süreç vücudun bu fazla proteinden kurtulana kadar daha iyi yakıt depolamasına neden olabilmektedir. Bu, eğer iyi nişasta ve şeker alımı varsa kilo almaya neden olabilmektedir. Günün sonunda, ideal kilonun ne olduğunu bulmak için bir uzmana gidilmelidir, metabolizma ve kendi benzersiz biyokimyası vb. hakkında bilgi edinilmelidir. Sonra, vücudun egzersiz rejimi için ne kadar proteine ihtiyaç duyduğunu bilmek, aktif yaşam tarzı düzeyi ve fitness gibi aktivitelere hedeflemek gerekir. Dikkate alınması gereken birçok değişken bulunmaktadır. Sağlık veya kişisel tercih için vejetaryen, pescatarian veya diğer özel diyetlere ilgi duyuluyorsa, alınan protein kaynaklarının miktarını etkilemediğinden emin olunmalıdır.
Fındık ve baklagiller gibi vejetaryen kaynaklar, kümes hayvanları veya deniz ürünleri gibi şprotein kaynaklarından daha az verimli ve etkilidir. Elbette, protein takviyeleri, yumurta ikameleri ve alınabilecek en temiz proteinin bir kısmını sağlayan diğer modern çözümler gibi başka alternatifler de bulunmaktadır. Yanlışlıkla aşırı tüketilirse, vücudun herhangi bir doğal protein kaynağında bulunan karmaşık amino asitlerden daha hızlı yanması çok daha kolay olan proteindir. Yine, her şey benzersiz fizyolojiye ve sahip olunabilecek sağlık hususlarına bağlıdır. Diyette önemli değişiklikler yapmadan önce bir doktora ve beslenme uzmanına danışılmalıdır çünkü güvenli davranmak her zaman en akıllıca olan yoldur.
Kaynakça:
https://www.health.harvard.edu/nutrition/when-it-comes-to-protein-how-much-is-too-much
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu