Kelime anlamı ruh bilimi olan psikoloji, insan ve hayvan davranışları ile birlikte zihinsel süreçleri inceleyen bir bilim dalı olarak tanımlanabilir. Davranış ise, canlıların dış dünyaya karşı gösterdikleri eylemlerin tamamıdır. Doğrudan veya dolaylı yollarla gözlemlenebilirler. Bu davranışların ortaya çıkması ise zihnimizdeki bir takım hareketlilikler ile meydana gelir. Gerçekleşen bu hareketlilikler de zihinsel süreçlerdir.
Zihinsel süreçler, duyguların da eşlik ettiği bir durumdur. Şu şekilde örneklendirilebilir. Örnek olarak, ormanda kamp yapan bir kişinin karşısına aniden yabani bir hayvan çıkması ele alınsın. Bu durumun çok yönlü incelemesi ile psikoloji hakkında fikir edinmek daha kolay olacaktır.
1) İlk olarak, zihinsel boyuttaki yabani hayvan düşünseli hemen zihnimizdeki şemalar sayesinde, maruz kaldığımız durumu zihnimizde eşleştirmemize yarayan ayırt edici özelliklerine göre kategorize edilmiş alanlar ile eşleştirilir. Ardından zihnimizdeki tehlikeli canlılar kategorisine dahil edilir.
2) Bu süreçten hemen sonra heyecan, kaygı, stres gibi duygular eşlik eder ve vücudumuzda birçok fizyolojik değişim gerçekleşir.
– Öncelikle adrenalin salgısı salgılanır, adrenalin salgısının kana karışması ile tüm vücut ortak hareket etmeye başlar.
– Sindirim sistemi yavaşlar, tükürük salgısı durur.
– Gözbebekleri büyür.
– Karaciğerde depolanan glikojen kana karışır ve buradan kaslara geçerek kasların çalışması için gerekli olan gücü sağlar.
– Kısaca tüm vücut kişinin kaçması için hazırlığını yapar.
3) Bu hazırlık çok kısa bir süre içinde gerçekleşir, daha sonra ise durumun davranış boyutu olarak kişi koşmaya başlar.
Görüldüğü üzere, Psikoloji bilimi birçok durumun eşlik ettiği, birbiri ardına gelen davranışlar ve fizyolojik etkilerin ortak çalışması ile ortaya çıkan, çok geniş kapsamlı bir alandır.
Psikoloji bilimi araştırma konusu, yöntemi gibi durumlar göz önünde bulundurularak birçok alana ayrılmıştır. Psikoloji bilimindeki duygusal ve zihinsel bozuklukları inceleyen dal Klinik Psikoloji, hayvanlar üzerinde araştırma yaparak insan davranışlarındaki değişimi inceleyen dalı Deneysel Psikoloji, döllenme ile başlayarak yaşam boyu devam eden süreçleri inceleyen dalı Gelişim Psikolojisidir. Ayrıca bireylerin toplum içerisinde birbirleri ile olan ilişkilerinin yanında toplumları, kültürleri, davranışları, ön yargılarını sebepleri ile açıklamaya çalışan Sosyal Psikoloji, Spor Psikolojisi, Endüstri Ve Örgüt Psikolojisi, Adli Psikoloji, Eğitim Psikolojisi alanları başta gelmektedir.
Bu alanlar birçok farklı yöntem ve ölçme tekniği ile araştırılmaktadır. Yapılan bu araştırmalara göre ise birçok farklı kuram oluşturulmaktadır. Psikoloji bilimi ile ilgilenen insanlar, yani psikologlar ve psikiyatristler ise araştırma, kuram oluşturma ve uygulama alanında Psikoloji bilimine öncülük etmektedirler.
Kaynakça:
psikolojik.gen.tr/psikoloji-nedir.html
Yazar:Gökçe Cömert