Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Şarbon Hakkında 10 Temel Bilgi

0 382

Bir araştırma laboratuvarında ölümcül şarbon bakterileriyle temas etme olasılığı potansiyel olarak doğal ortama göre daha yüksektir. Şarbon, ısı, kuraklık, radyasyon ve kimyasallar gibi aşırı koşullara inanılmaz derecede dirençli küçük sporlar olarak devam etmektedir. 2 Ağustos’ta BBC’nin bildirdiğine göre, Rus şarbon salgını Sibirya’nın Yamalo-Nenets bölgesinde yaşayan binlerce ren geyiğini ve sekiz kişiyi etkilemiş ve bir çocuk ölmüştür. Ciddi insan ve hayvan patojeni olan şarbon, 2015 yılının baharında Amerika Birleşik Devletleri ve yabancı araştırma laboratuvarlarında yaygın bir şekilde dolaşmaktadır. Canlı şarbon örnekleri aslında son 10 yılda yayılmış durumdadır.
21 ABD eyaletinde ve Washington DC’de, ayrıca Japonya, İngiltere, Kore, Avustralya, Kanada, İtalya ve Almanya’da ölümcül bakterileri alan 86 laboratuvar, şarbon açısından izlemeye alınmıştır. Raporda, canlı bakterilerle temas nedeniyle 21 kişinin şarbon hastalığını önlemek için ilaç aldıkları belirtilmiştir. Ayrıca DoD 1-800-831-4408 numaralı şarbon yayınıyla ilgili sorular için 24 saatlik bir yardım hattı kurmuştur. Peki, yanlış giden nedir? DoD’ın laboratuvar yöntemleri, göndermeden önce şarbonu öldürmede etkisiz kalmışlardır. ABD’nin Pentagon’daki savunma sekreteri Frank Kendall tarafından 22 Temmuz 2015 yılında halka yapılan yazılı açıklamaya göre 30 günlük inceleme tamamlanmıştır. Şarbon salgını Utah, Salt Lake City yakınlarındaki Dugway Proving Ground’dan bölgesinde tek bir yerden başlamış ancak bunların etkisi dünyanın her yerine ulaşmıştır. Bu laboratuvarlar materyali bir gama ışını kaynağına maruz bırakan ışınlama kullanmıştır. Bu standart yöntemlerden biridir ve geçmişte sterilizasyon için etkili bir şekilde kullanılmıştır.
Şarbon Hakkında 10 Temel BilgiDevlet laboratuvarı güvenlik prosedürünün işçileri şarbona maruz bırakması ve ağır bir kamu raporuna yol açması ilk değildir. 5 Haziran 2014 yılında, Atlanta’daki Biyoterörizm Hızlı Tepki ve İleri Teknoloji laboratuvarında, plakalar, toksik kimyasallarla öldürmenin canlı bakteri kolonileri içerdiği göründükten sonra inaktif veya ölü şarbon bulunduğu düşünülmüştür. Hatta Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi(CDC) onlarca işçisini şarbona maruz bırakmıştır, ayrıca araştırmacılar tarafından şarbonun inaktive edilmesi için kullanılan iki ana yöntemin (ışınlama ve kimyasal tedavi) hataya açık olduğuna dair kanıtlar ortaya koymuştur. Bu hata büyük olasılıkla şarbonun öldürülmesi çok zor olabilen sporlar şeklinde hayatta kalabilmesinden dolayıdır.
Şarbon üzerindeki bu çalışmaların tümü, 22 Amerikalı’nın medya ve devlet dairelerine gönderilen kontamine postalardan kasıtlı olarak şarbon aldıkları ve daha sonra ABD biyokimya araştırma tesislerinden şarbon izledikleri biyoterörizm korkusuyla desteklenmiştir. Ayrıca bu nedenden dolayı beş kişi enfeksiyondan dolayı ölmüştür. Tartışmalı bir soruşturmada FBI, biyolojik savunma araştırmacısı Steven Hatfill MD’den suçlanmıştır. İkinci bir araştırmacı ordu mikrobiyoloğu Doktor Bruce Ivins, FBI’ın bir tarafından suçlanacağını öğrendikten sonra intihar ederek ölmüştür. Dava daha sonra kapatılmış ve birçok soru cevapsız kalmıştır.

Şarbon Gerçekleri

Şarbon ve sağlığa etkileri hakkında, haberleri perspektif haline getirmeye yardımcı olabilecek 10 temel gerçek aşağıdaki gibidir:
1) Şarbon Amerika Birleşik Devletleri’nde biyoterörizm dışında son derece nadir bir durumdur: CDC kayıtlarına göre her yıl sadece bir veya iki Amerikalı şarbon enfeksiyonu geçirmektedir. Sporadik [şarbon] salgınlar, sığır veya geyik gibi yabani ve evcil otlayan hayvanlarda görülmektedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde, hayvanların geçmişte şarbon geçirdiği bölgelerde yıllık hayvan aşılaması önerilmektedir. Son olarak, Haziran 2015 yılında Kuzey Dakota, Grand Forks County’deki ineklerinde şarbon olgusu, hayvanların koruyucu aşılarla güncel tutulması konusundaki endişelerini yeniden gündeme getirmiştir.
2) Şarbon insandan insana bulaşmamaktadır: İnsanlar genellikle enfekte hayvanlardan veya etten şarbon almaktadırlar. Ayrıca insanlar hayvan postu, kemikleri veya derisi gibi hayvan parçalarından yapılan ürünleri (davul gibi) ele aldıklarında hastalanabilir. CDC’ye göre, post ve davullardan belgelenen şarbon vakalarının nadir olduğunu ve bu kaynaklardan enfeksiyon riskinin çok düşük olduğunu bildirmektedir. Bununla birlikte şarbonun yaygın olduğu ülkelere gelen ziyaretçiler, enfekte hayvan karkaslarıyla temas veya bu hayvanların eti yendiğinde şarbon hastalığına yakalanma olasılıkları yüksektir. Bu alanlar arasında Orta ve Güney Amerika, Sahra altı Afrika, Orta ve Güneybatı Asya, Güney ve Doğu Avrupa ve Karayipler tarım bölgeleri bulunmaktadır.
3) Bacillus anthracis adı verilen bakteriler şarbona neden olmaktadır: Bu çubuk şeklindeki bakteriler toprakta yaşamaktadırlar. Bazen antilop, geyik gibi vahşi hayvanları, sığır, koyun ve keçi de dâhil olmak üzere çiftlik hayvanlarını enfekte etmektedirler. Dinlenme veya uyku aşamasında, şarbon bakterileri inanılmaz derecede esnek ve öldürülmesi zor olan küçük sporlar olarak kalmaktadırlar. Şarbon sporları ısıya, radyasyona ve hatta kuraklığa karşı son derece dayanıklıdır, muhtemelen sıkıca paketlenmiş DNA’larını tutan kristal bir çekirdeğe sahiptirler.
Şarbon Hakkında 10 Temel Bilgi4) Şarbon vücuda girebilmektedir ve dört farklı şekilde hastalığa neden olmaktadır: Bakterilerle kontamine olmuş bir şeye dokunulduğunda ciltten, bakteri sporları (renksiz ve kokusuz) solunduğunda nefesden, kontamine et yendiğinde ağızdan veya şarbon enjekte edildiğinde kan dolaşımından alınabilmektedir. Her türlü şarbon nihayetinde vücuda yayılabilmektedir. Enjeksiyon şarbonu bulaştırmanın en son şeklidir: 2009’dan 2010’a kadar İngiltere ve Almanya da kontamine eroinden 119 şarbon vakası görülmüştür, ayrıca enfekte olanlardan 19’u ölmüştür.
5) Şarbon semptomları nasıl enfekte olunduğuna bağlıdır: Şarbon cilt enfeksiyonu en yaygın ve en az tehlikeli olanıdır. Dünya da doğal olarak meydana gelen şarbon enfeksiyonlarının yüzde 95’inden fazlası [deride] kütanözdür. Bu tip enfeksiyon belirtileri bir ila yedi gün sürmektedir. CDC’nin vaka raporlarından dört şarbon türünün semptomları aşağıdaki gibidir:
• Kutanöz şarbon belirtileri: Kaşıntılı, ağrısız, daha büyük ve siyah bir merkezi alan olabilecek şekilde cilt ülserlerine dönüşebilen küçük kabarcık veya yumru kümeleri oluşmaktadır.
• Soluma şarbon semptomları: Ateş, titreme, aşırı yorgunluk, vücut ağrıları, göğüs ağrısı, nefes darlığı, öksürük, bulantı ve baş ağrısı gibi semptoımları bulunmaktadır. Bu tür şarbon grip benzeri bir hastalığa benzemektedir ve en ölümcül tiptir. Enfeksiyon genellikle maruziyetten sonraki bir hafta içinde gelişmektedir, ancak 2 aya kadar sürmektedir.
• Gastrointestinal şarbon semptomları: Ateş, titreme, şişmiş boyun bezleri, boğaz ağrısı, ses kısıklığı, kanlı kusma, ishal, yüzde kızarıklık, kırmızı gözler ve bayılma semptomları görülmektedir.
• Enjeksiyon ilaçlarından şarbon semptomları: Kutanöz şarbona benzemektedir kabarcık veya yumru grupları, ancak bunlar vücuda yayılabilmektedir, ateş ve titreme yanında enjeksiyon bölgesinde derin apselere neden olabilmektedir.
6) Uygulanan testler şarbon hastalığının bulaşıp bulaşmadığını hızla göstermektedir: Enfeksiyondan birkaç gün sonra hastalık belirtileri olduğunda, şarbonu etkilenen herhangi bir dokudan bakteriyolojik bir kültür olarak büyütmek kolaydır. Örneğin kutanöz şarbon durumunda bir deri lezyonu sürüntüsünün bakteri kültürü olarak büyümesi birkaç gün sürmektedir. Ve inhalasyon şarbonu için doktor kan örneklerindeki bakterileri mikroskopla görebilmektedir. Ayrıca göğüs röntgeni de anormallikleri göstermektedir. Doktorlar bakteriyel DNA’yı tanımlayan spesifik bir polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) testi ile şarbonu tespit etmektedirler ve bu bir günden daha kısa süre sürmektedir. Daha önce, maruz kaldığı düşünülen bölgelerin swablarından PCR veya kültür yoluyla tespit etmek mümkün olmaktadır. Bununla birlikte, özellikle olası maruziyetten hemen sonra erken tespit etmek daha zordur. Canlı şarbona veya bilinen bir şarbona maruz kaldığını düşünülen herkese, olası hastalıkları önlemek için hemen antibiyotik verilmektedir.
7) Şarbonun tedavisi yapılabilmektedir: Antibiyotikler şarbon enfeksiyonunu tedavi edebilirken, tedavinin olumlu sonuç vermesi için mümkün olan en kısa sürede tedaviye başlanması gerekmektedir. Şarbon enfeksiyonunun geç aşamalarında, tıbbi antitoksin tedavileri şarbonun vücutta ürettiği toksinlere karşı koyabilmektedir.
Şarbon Hakkında 10 Temel Bilgi8) Şarbon önlenebilmektedir: FDA onaylı bir şarbon aşısı mevcuttur, ancak yalnızca enfeksiyon açısından yüksek risk altındadır ve yetişkinlere yöneliktir. Aşının etki göstermesi birkaç hafta sürmektedir, bu nedenle şarbona maruz kalındıysa, Cipro (siprofloksasin), doksisiklin (birçok marka olarak mevcuttur ) gibi antibiyotiklerle erken tedavi veya Levaquin (levofloksasin)maruziyet sonrası profilaksi adı verilen bir enfeksiyonun uygulanması bu enfeksiyonu önleyebilmektedir. Araştırmacılar ve laboratuvar çalışanları da dahil olmak üzere belirli işleri olan insanlar şarbon sporlarıyla temas etme riskinde yaşamaktadırlar. Mevcut DoD şarbon kazasında, maruz kalabilecek laboratuvar çalışanları maruz kalma riski açısından değerlendirilmiştir ve potansiyel olarak maruz kaldıklarında maruziyet sonrası profilaksiye yerleştirilmiştir.
9) Araştırma şarbonu doğal olarak oluşan şarbondan çok farklıdır: Doğal şarbon, postlarda daha düşük bir konsantrasyondadır ve topaklanma eğilimindedir. Bu nedenle kolayca solunması daha az olasıdır, genellikle havaya karışmamaktadır ve maruziyetler daha düşük dozlar içermektedir. İşlenmiş şarbon spor preparatları havaya daha kolay yayılmaktadır, ayrıca kokusuz ve renksiz oldukları için tespit edilmesi zor olmaktadır. Şarbon seçici ajan olarak kabul edilmektedir, bu nedenle araştırma için canlı şarbonu işleyen laboratuvarlar özel kayıt yapmaları gerekmektedir. Düzenli denetim, eğitim, özel güvenlik ve acil durum hazırlık gereksinimlerini sürekli olarak yapmalıdırlar. Buna ek olarak, herhangi bir çalışmaya başlamadan önce tüm personelin kayıtlı olması ve bir arka plan kontrolü geçirmesi gerekmektedir. Ve taşıma sırasında, herhangi canlı şarbon her zaman çok güvenli bir şekilde sarılmalıdır. Birden fazla paketleme katmanı gerektiren özel ve çok katı nakliye gereksinimleri vardır. Sevkiyatları paketleyen personel de, doğru bir şekilde yaptıklarından emin olmak için özel bir eğitime ihtiyaç duyulmaktadır.
10) DoD olayı nedeniyle halkın şarbona maruz kalması riski bulunmamaktadır: Bakterilerle çalışan, daha yaygın olduğu bölgelere seyahat eden, hayvan postundan davul yapan ya da çalan kişiler risk altındadır ve risklerini en aza indirmek için yapabilecekleri belirli önlemler almalıdırlar.

Kaynakça:
mayoclinic.org
ph.ucla.edu
oie.int
cchealth.org

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku