Sarılık, bilindiği gibi cildin mukoza zarının ve gözlerin beyazının sarımsı renkte olduğu bir durumdur.Sararmaya, kanda çok yüksek seviyede bulunan bilirubin ve safra pigmenti neden olur.
Sarılık Belirti ve Bulguları Şunlardır:
-Gözlerin, dilin ve idrarın sarımsı rengi
-Üst karın bölgesinde ağrı
-Aşırı yorgunluk
-Düşük dereceli ateş
-Kabızlık
-Libido kaybı
-Bazı durumlarda bulantı
Sarılık Nasıl Ortaya Çıkar ?
Kırmızı kan hücreleri öldüğünde, hemoglobin serbest bırakılır.Hemoglobinin hemis kısmı, daha sonra metabolizma ve atılım için karaciğere nakledilen bilirubine dönüştürülür.Metabolizma ve atılım ile ilgili bir sorun olduğunda, bilirubin vücutta birikir ve sarılığa neden olur.Sarı rengi veren de budur.
Sarılık, viral bir enfeksiyon olan karaciğer-hepatit sorunları veya tıkanmış safra kanallarını içeren çeşitli durumlardan kaynaklanabilir.Aşırı alkol tüketimi siroza yol açar, bu da tekrar sarılığa neden olabilir.Asetaminofen, steroidler ve doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar bile karaciğere zarar verebilir ve sarılığa neden olabilir.
Komplikasyonlar:
Sarılığa eşlik eden kaşıntı, hastaların cildini kaşındırabilir, uykusuzluk hissedilebilir.
Komplikasyonlar meydana geldiğinde bu genellikle sarılıktan değil, sarılığın altında yatan problemlerden kaynaklanır.Örneğin, tıkanmış bir safra kanalı sarılığa yol açarsa, kontrolsüz kanamalar meydana gelir.Bunun nedeni tıkanıklığın pıhtılaşma için gerekli vitamin eksikliğine yol açmasıdır.
Türleri:
Üç ana sarılık türü vardır,
-Hepatoselüler sarılık, karaciğer hastalığı veya yaralanmanın bir sonucu olarak ortaya çıkar.
-Hemolitik sarılık, hemoliz veya kırmızı kan hücrelerinin hızlandırılmış bir çöküşü sonucunda oluşur ve bilirubinin üretiminde artışa neden olur.
-Tıkanma sarılığı, safra kanalındaki tıkanıklığın bir sonucu olarak ortaya çıkar.Bu bilirubinin karaciğeri terk etmesini önler.
Yeni Doğan Sarılığı
Sarılık yeni doğan bebeklerde yaygın bir sağlık sorunudur.Yeni doğanların yaklaşık %60’ın da sarılık görülür ve bu durum 37 haftalık hamilelik öncesi doğan prematüre bebeklerde %80’e çıkar.
Normal doğumdan sonraki 72 saat içinde işaretler ortaya çıkar.
Bir bebeğin vücudundaki kırmızı kan hücreleri sıklıkla bozulur ve değiştirilir.Bu daha fazla bilirubin üretimine neden olur.Ayrıca bebeklerin karaciğeri daha az gelişmiştir bu nedenle, bilirubini vücuttan filtrelemede daha az etkilidir.
Semptomlar genellikle 2 hafta içinde geçmektedir ve tedavi gerektirmez.Ancak son derece yüksek bilirubin düzeyine sahip bebekler için tedavi gerekir.Bu durumda ya kan füzyonu ya da fototerapi ile tedavi edileceklerdir.Böyle durumlarda, yeni doğanlarda sarılık çok önemli bir beyin hasarı olan kernikterusa yol açabileceğinden tedavi hayati öneme sahiptir.
Sarılık Seviyeleri:
Bilirubin seviyesi bilirubin testi olarak adlandırılan bir kan testinde tanımlanmıştır. Bu konjuge olmayan veya indirekt bilirubin seviyelerini ölçer. Bunlar sarılık başlangıcından sorumludur.
Bilirubin seviyeleri, dekilitre başına miligram cinsinden ölçülür (mg / dL). Yetişkinler ve daha büyük çocuklar 0,3 ile 0,6 mg / dL arasında bir seviyeye sahip olmalıdır. 9 aylık hamilelikten sonra doğan bebeklerin yaklaşık %97’si 13 mg / dL’nin altındadır.
Sarılığın Teşhisi
Doktorlar büyük olasılıkla hastanın sağlık geçmişini, sarılık tanısını ve bilirubin seviyesini doğrulamak için fiziki bir muayene uygulayacaktır.
Bir doktor nedenini bulamıyorsa, doktor bilirubin düzeylerini ve kanın bileşimini kontrol etmek için kan testleri isteyebilir. Bunlar şunları içerir:
-Bilirubin testleri: Konjuge bilirubinin düzeyleri ile karşılaştırıldığında yüksek düzeyde konjuge olmayan bilirubin, hemolitik sarılık olduğunu düşündürmektedir.
-Tam kan sayımı (FBC) veya tam kan sayımı (CBC): Bu, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombosit düzeylerini ölçer.
-Hepatit A, B ve C testleri: Bu bir dizi karaciğer enfeksiyonu için test eder.
Doktor, bir tıkanıklıktan şüphelenirse, karaciğer yapısını inceleyecektir. Bu durumlarda MRI, CT ve ultrason taramaları da dahil olmak üzere görüntüleme tekniklerini kullanacaktır.
Ayrıca endoskopik kolanjiyopankreatografi (ERCP) yapabilirler.Bu endosopi ve X- ışını görüntülemeyi birleştiren bir prosedürdür.
Kaynakça:
http://www.thehealthsite.com/diseases-conditions/ayurveda-for-jaundice-everything-you-should-know-ag1016/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/165749.php
Yazar: Merve Karaca