İnsan vücudu hastalıklara karşı bağışıklık sistemi ile kendini koruma altına alır. Diğer adı immun sistem olan bağışıklık sistemi ile vücut mikroplara ve zararlı maddelere karşı kendini korur. Ancak bağışıklık sistemi zararlı maddelere karşı verdiği tepkileri kimi zaman zararı olmayan maddelere karşı da gösterebilir. Bağışıklık sisteminin vücuda zararı olmayan bazen gıda maddelerine bazen de diğer maddelere karşı gösterdiği tepkilere alerji deniliyor. Bazen hafif, bazen de ağır belirtiler ile ortaya çıkan alerjik reaksiyonların nedeni tam olarak bilinmemektedir. Kalıtsal olduğu bilinmekte, yani anne ya da babada alerji söz konusu ise çocukta da alerji görülmektedir. Hem anne hem de babada alerji varsa da, bu durumda çocukta daha belirgin alerjiler görülebileceği ifade ediliyor.
Birçok Madde Alerjiye Neden Olabiliyor
Alerjilere neden olan maddelere alerjen adı veriliyor. Alerjenler çok çeşitli maddelerden oluşabilir. Ev tozları ve akarları, evcil hayvanlar, böcekler, polenler; makyaj malzemeleri, parfümler, deodorantlar, kremler gibi kozmetik malzemeler ile temizlik malzemeleri, deterjanlar, oda spreyleri gibi çok çeşitli kimyasal maddeler sayılabilir. Bunun yanında çeşitli besin maddeleri de alerjenler arasında yer alır. Örneğin gluten, süt, yumurta beyazı, fıstık, kabuklu deniz ürünleri, buğday ve türevleri, şeker besin alerjilerine neden olan gıda ürünlerinden bazılarıdır.
Alerjiye neden olan besin maddelerinden biri de günlük beslenme alışkanlıklarımız arasında oldukça büyük bir paya sahip olan mayadır. Maya; hamurların kabartılması, yoğurt, boza, bira gibi içki fermantasyonu ya da peynir yapımında kullanılan tek hücreli ya da çok hücreli mantarlardır. Özellikle hamur işlerinin kabarması amacıyla kullanılan mayanın, karbonhidrat ağırlıklı beslenme alışkanlığı olan ve maya alerjisine sahip olan kişiler için beslenme alışkanlığından çıkarılması kolay olmayacaktır. Kek, bisküvi, ekmek, börek, poğaça, kurabiye, makarna gibi birçok unlu mamullerde maya bulunur.
Maya Alerjisinin Belirtileri
Uzmanlar, maya alerjisi belirtilerinin kişiden kişiye değişiklik gösterebileceğini belirtiyor. Genel olarak en büyük belirtisinin ciltte deri döküntüsü ve yanma şeklinde görüldüğü ifade ediliyor. Ayrıca çok dinlenildiği halde geçmeyen yorgunluk, halsizlik, baş dönmeleri, eklem ağrıları, konsantrasyon güçlüğü, kabızlık, ishal, mantar enfeksiyonları, asabiyet, şişkinlik ve bulantı da maya alerjisinin belirtilerindendir. Ancak bu belirtiler başka hastalıkların da belirtileri ile karıştırılabilir. Bu belirtileri gören kişilerin direkt olarak maya alerjisi olduğunu düşünmesi yanlış olabilir. Çünkü başka herhangi bir alerji ya da başka bir hastalık belirtisi olabilir. Bu nedenle kişi kendini takip etmeli ve belirtilerin hangi durumlarda ortaya çıktığı ya da hangi durumlarda artış gösterdiğini belirlemelidir.
Alerjisi olduğunu düşünen bireyler genel olarak vücutlarının alerjik reaksiyon gösterdiği maddelerin tespitinde genellikle zorlanırlar. Çünkü alerjen maddeler oldukça çeşitlidir ve bu maddeler çoğu zaman belirti verirken bazen de çok az belirti verebilir ya da hiç belirti vermeyebilir. Bunun takibini kolaylaştırmak için kişinin bir beslenme günlüğü tutması tavsiye edilebilir. Gün içinde hangi gıdaların alındığı ve belirti görülüyorsa bu belirtilerin de düzenli bir şekilde bir süre not edilerek takip edilmesi, hangi besin maddesine karşı duyarlılığın olduğunun tespit edilebilmesini kolaylaştıracaktır. Alerjik bir durumdan şüpheleniliyorsa hastanede yapılacak basit bir alerji testi ile alerjenler tespit edilebilir. Maya alerjisinin tespit edildiği durumda maya içeren tüm gıdalardan uzak durulması gerekir. Bu nedenle mayalı ekmek, kek, bisküvi, kurabiye gibi unlu ya da sirke, hardal, ketçap, yoğurt, kefir, peynir, bira, şarap, turşu gibi gıdalardan ve şekerli besinlerden uzak durulması gerektiği belirtiliyor. Bunun dışında bir doktora başvurmak tabiî ki en sağlıklı ve en doğru yöntem olacaktır. Bu gibi durumlarda bir doktorun tavsiye ettiği beslenme önerileri ile gıda alımı şekillendirilmelidir.
Maya Yoğun Miktarda B Vitamini İçeriyor
Maya alerjisi varsa, maya içeren ürünlerden uzak durulması gerekiyor; ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta şu; maya içerisinde yoğun miktarda B vitaminleri ile potasyum, magnezyum ve çinko içerir. Bu nedenle mayalı ürünlerin tüketimi bırakılacaksa B vitamini, çinko, magnezyum ve potasyum içeren gıda ürünlerinin tüketimine önem verilmeli ve mayasız beslenme ile oluşabilecek bu açığı gidermek gerekir. Bunun için B vitamini içeren besinler sıklıkla tüketilmelidir. Balık, et, yumurta, süt ve koyu yeşil yapraklı sebzeler ile kuru yemişlerin tüketilmesi tavsiye ediliyor. Sağlıklı bir beslenme sisteminin hayatımızdaki yeri sağlığımız için oldukça büyük olduğu görülüyor. Bu nedenle gıdalar ve içerdiği besin maddeleri hakkında bilgi sahibi olmalı ve beslenme konusunda bilinçlenmeliyiz.
Kaynakça:
http://www.dilarakocak.com.tr/mayasiz-beslenmek/
http://www.hurriyet.com.tr/yorgunlugumuzun-gizli-nedeni-maya-24496329
https://www.haberturk.com/maya-alerjisi-yorgunluk-nedeni-surekli-yorgunsaniz-bunlari-yemeyin-2070847#
https://www.hastane.com.tr/saglik/alerjiler.html
Yazar: Mehtap Özdemir