Yunanlı filozof ve matematikçi Pisagor’un gerçek ismi Pythagoras’tır. Yunanistan’ın Samos adasında M.Ö 580’de doğduğu düşünülmektedir. “Evrenin hakimi sayılardır”, “sayılar evreni yönetiyor” ve hatta “tanrı sayıdır” gibi sözlerin sahibidir. Sayıların babası olarak nitelendirilen Pisagor yalnızca matematik ile ilgilenmemiş bunun yanında sayıları temel alan fizik astronomi felsefe gibi bilimlerle de ilgilenmiştir. Pisagor teorisi adı verilen ve matematiğe ışık tutan teoriyi geliştirmiş bundan hareketle irrasyonel sayıları bulmuştur. Müziğin matematiksel alana indirgenebileceğinden yola çıkarak “diatonik skala”yı bulmuştur. Aynı zamanda dünya yuvarlaktır önermesini ortaya atmış ve sabah yıldızı, akşam yıldızı’nın aslında Venüs olduğunu bulmuştur. Bununla beraber dünyanın güneş etrafında devinimler yaptığını ortaya attığı zaman tepkilerle karşılaşmıştır.
Temel eğitimini tamamlayan Pisagor insanlığın ilk felsefe adamı olarak bilinen Thales’in tavsiyesi üzerine Mısır ve Babil’e gidip fen ve din alanında eğitim almıştır. Mısır’da rahiplerden ve kahinlerden aldığı eğitim sonrasında savaşın çıkmasıyla Babil’e geçti. Babil’in matematik bilimleri ile ünlenmiş bir yer olması Pisagor’un çok işine yarayacaktı. 34 yıl boyunca kendisini öğrenmeye adayan Pisagor ülkesine döndüğü zaman dersler vermeye başladı. Fakat iktidarın baskıcı tavırlarından dolayı M.Ö 529 yılında Yunanlıların yaşadığı bir kıyı kenti olan Güney İtalya’da Croton’a göç etti.
Kaşif, gezgin, bilim adamı kimlikleriyle burada çabucak ünlenen Pisagor, burada kendi adı ile anılan ve döneme damgasını vuran birçok bilim insanı yetiştiren Pisagor Okulu’nu burada kurmuştur. Aynı zamanda dini bir topluluk niteliği de taşıyan Pisagor Okulu, zamanın önemli ekolleri arasındaydı. Fakat Pisagor’un bilim eğitimlerine ve açılımlarına alışamamış olan halk bir süre sonra bu okulu yakmıştır. Pisagor ve öğrencileri yanarak ölmüşlerdir. Bu yangında birçok belge ve ekol de yok olmuştur.
*Sayılar her şeyi yönetir.
Hayatının büyük bölümünü sayı çalışmalarına adamış olan Pisagor matematiksel ilkeleri dünyada bulunan tüm sistemlerin temeli olarak görüyordu. Ona göre dünyadaki her şey sayı ve matematikle açığa kavuşabilirdi. Ona göre her varlık bir sayı ile özdeşleşirdi. Örneğin 5 renkleri, 6 sıcaklığı, 7 sağlığı, 15 aşkı temsil etmekteydi. Ateşin piramitten yeryüzünün ise düzgün bir altı yüzlüden yaratıldığı gibi farklı görüşleri savunuyordu.
*Müziğin özünde matematik yatar.
Sayılar ve belli oranlar üstünden fikir yürütmeye çalışan Pisagor müzik alanında da sayıları aktif şekilde kullanmıştır. Telli bir çalgıda telin kısaltılması sonucu sesin ince olduğunu fark etmiştir. Birbiriyle aynı olan iki telin biri diğerinin iki katı uzunluğunda ise uzun telin çıkardığı ses kısa telin çıkardığı sesin bir oktav altındaydı.
*Tamsayıların egemenliğinin sonu.
Matematik ilminin atası sayılan Pisagor, matematiksel ispat düşüncesini ortaya atan ilk insandır. Ona göre aksiyomlar her şeyin temelidir. Pisagor’un en önemli buluşu ve kendisini tanınır kılan görüşü Pisagor Teoremidir.
Pisagor Teoremi: Dik bir üçgende dik kenarların üzerinde bulunan karesel alanlar toplamı, hipotenüsün üstünde kurulan karelerin alanına eşittir. Günümüzde a2+b2=c2 şeklinde bilinen hipotenüs uzunluğu bulma formülünü o zamanlar ortaya atmıştır.
Kaynakça:
Çimen A,Tarihi Değiştiren Bilginler, Ocak, 2008
Yazar: Taner Tunç