Uzmanlar tarafından yasal bir uyuşturucuyla eş değer görülen şekerin, beyindeki haz merkezi olarak kabul edilen dopamin üreten bölgeyi etkilediği belirtilmektedir. Kokain tüketen kişilerin zamanla beyin hücrelerinde yaşanan yok olma ve beynin küçülmesi durumu, şeker bağımlıları için de olası bir durum…
Şekerin Beyin ve Zekâ Üzerindeki Etkileri
Şeker için önceden beri enerji verdiğine ve zihni açtığına dair birçok söylem duymuşuzdur. Öğrencilere, “Tatlı zihin açar!” diye kaşık kaşık yedirilen balın, helvanın ya da paket paket alınan çikolatanın haddi hesabı yoktur herhalde.
Şeker Gerçekten Zihin Açar mı?
Yapılan araştırmalar, şekerin zihin açtığı yönündeki yanlış kanıyı çürütmektedir. Avustralya’da bir üniversitede yapılan araştırmaya göre fazla şeker tüketen kişilerin beyin yapılarında küçülme görüldüğü ve beynin hafıza ile ilgili olan bölümünde gerilemeler yaşandığı ve zaman içinde kalıcı hafıza kayıplarının ortaya çıktığı kanıtlanmaktadır. Düşünme becerilerinin gerilemesine de yol açan fazla şeker tüketimi, özellikle tip 2 diyabet hastalarında yönetme ve kavrama becerilerinde gerilemelere yol açmaktadır.
Şeker, Beynin Tat Alma Kontrolü Üzerinde Nasıl Bir Etkiye Sahip?
Şeker ve hazır tüketim gıdaları besin değeri olmayan ama sürekli olarak yemek istediğimiz, üstelik dil üzerinde bulunan tat alma reseptörlerini bozucu etkiye sahip olan abur cubur sınıfında yer almaktadır. Bozulan tat alma özelliği nedeniyle beyin bu yiyecekleri farklı şekilde algılamaktadır. Algı farklılığı beyinde sürekli olarak tatlı yiyeceklerin tüketilmesi gerektiği mesajının yer almasını ve buna bağlı olarak ortaya çıkan bağımlılıkla sonuçlanmaktadır. Böylece “Canımız Neden Sürekli Tatlı Şeyler İster?” sorusunun cevabını öğrenmiş olduk.
Beyin İhtiyacı Olan Glikozu Nereden Almalı?
Bir yandan beynin glikozu enerji kaynağı olarak kullandığını vurgulayan makalelerin bulunması bir andan da şekerin beyne zarar verdiğini belirten çalışmaların bulunması kafalarda soru işaretlerine sebep olmaktadır. Oysa burada bahsedilen glikoz, hazır işlenmiş şekerli gıdalardan ziyade bal ya da meyvelerdeki glikozdur. Konsantre ya da sentetik şekerle hazırlanmış yiyecekler, şekerlemeler beyne enerji vermekten ziyade beynin yavaşlamasına, düşünme, hatırlama ve yönetme kabiliyetlerinin zayıflamasına yol açmaktadır. Bu nedenle hazır glikoz şurubu içeren gıdalar tüketmekten oldukça kaçınmak beynin gelişimi açısından hayli yararlı olmaktadır.
Şeker Tüketimi Beyne Travmatik Olaylar Kadar Zarar mı Veriyor?
Ş
ekerin aşırı tüketimi ve şeker bağımlılığı kişinin beyninde küçük yaşta cinsel tacize uğrayan bir çocuğun yaşadığı travma kadar büyük bir travmatik etki yaratmaktadır. Avustralya’da yapılan bir araştırma sonucu bilim adamları bu sonuca varmıştır. Yaşanan travmaların ise ruh sağlığını kötü etkilediğini ve ilerleyen dönemde ciddi psikolojik bozukluklara yol açtığını belirten yığınla çalışma bulunmaktadır. Özellikle çocuklarda şeker tüketimi daha travmatik etkiye sebep olmakta ve alışkanlık haline gelen şeker tüketimi, zamanla yeme bozukluklarına yol açarak beyinde stres yaratmaktadır. Strese mazur kalmak ise beyinde küçülmeye sebebiyet vermektedir. Beyindeki bu küçülmenin hafıza ile bağlantılı olan hipakampus ve amigdala kısmında olması ise hafıza ile ilgili problemlerin baş göstermesine yol açmaktadır.
Tatlı Yiyecekler Tükettiğimizde Neden Daha İyi Hissederiz?
Şeker, vücutta uyuşturucu ile aynı etkiyi yaptığı için beynin mutluluk hormonu olarak bilinen dopamin salgılamasını sağlatmakta böylece aslında beyne zarar veren bu tatlı bağımlılık, kendimizi iyi hissetmemizi sağlamaktadır. Oysa şekerin kokainle eş değer oranda beyne zarar verdiği yapılan akademik çalışmalarla ispatlanmaktadır.
Özellikle stresli ya da üzgün olduğumuz zamanlarda baş gösteren tatlı atakları ya da tatlı krizleri oluşan şeker bağımlılığının göstergesi olarak bizi tatlı gıdalar tüketmeye itmektedir. Ancak bilincinde olunması gereken konu, bu durumda canımızın istediği şeylerin aslında beynimiz için zararlı olduğudur. Yaşanan bağımlılık durumu, kendimizi kötü hissettiğimiz zamanlarda bize kendimizi iyi hissettirecek olan şeyin, şeker olduğunu düşündürmesidir. Alışkanlık hatta bir bağımlılık haline gelen şeker tüketimi konusunda bilinçlenmek ve aslında iradeli davranmak şekere olan bu bağımlılığı gittikçe azaltacaktır.
Kaynakça:
muhendisbeyinler.net/sekerin-beyne-zararlari/
kigem.com/seker-beyne-nasil-etkiliyor.html
kigem.com/yuksek-kan-sekeri-beyni-tehdit-ediyor.html
milliyet.com.tr/seker-hastaligi-beyin-fonksiyonlarini-bozuyor-pembenar-detay-genelsaglik-1043586/
hurriyet.com.tr/seker-beyne-ruhsal-travma-kadar-zarar-veriyor-40057072
hastaliktavesaglikta.com/seker-hastaliginin-norolojik-etkileri-nelerdir.html
Yazar:Merve Özkan