Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Sıcaklık Artışının Vücuttaki Etkileri Nelerdir?

0 728

Bazıları sıcaktan hoşlanabilir ancak sıcak hava dalgaları veya birkaç gün süren sıcaklar sadece rahatsızlık verici değil aynı zamanda sağlık için de tehlikelidir. Aşırı yaz sıcakları vücudu ve beyni çeşitli şekillerde etkileyebilir. Sıcak hava dalgalarından dolayı acil servislere başvuru artabilir ve böbrek problemleri gibi normalde ısı ile ilişkili olmayan tıbbi krizler için hastane yatışlar artabilir. Nem çok büyük bir faktördür. Çok yüksek sıcaklıklarda ve yüksek nemde kişi terler fakat ter ciltte kurumaz. Bu yüzden sadece sıcaklık değil, önemli olan sıcaklık ve nem kombinasyonudur. Aşırı nem, hissedilen sıcaklığın yüksek olmasına sebep olur. Sıcaklık gece boyunca yüksek kalırsa ölüm oranlarında artış görülebilir. Bir bölgeye sürekli ısı dalgaları çarptığında, güneş çarpması ve hatta ısı nedeniyle büyük organ hasarı da dahil olmak üzere ortaya çıkan diğer sağlık sonuçları ciddi olabilir.

Sıcaklık Artışının Vücuttaki Etkileri Nelerdir?Aşırı Sıcakta Vücutta Ne Olur?

İnsan vücudu 37 santigrat derece civarında bir iç sıcaklığa sahiptir. Sıcaklık 39-40 santigrat dereceye kadar yükselirse, beyin kaslara yavaşlamasını söyler ve yorgunluk ortaya çıkar. Vücut ısısı çok hızlı arttıkça, merkezi sinir sistemi ve dolaşım sistemi etkilenir. 40-41° C’de sıcak bitkinliği muhtemeldir ve 41 ° C’nin üzerinde, vücut faaliyetlerini durdurmaya, kimyasal süreçler etkilenmeye başlar, vücuttaki hücreler bozulur ve çoklu organ yetmezliği riski oluşur. Vücut bu noktada terleyemez çünkü cilde kan akışı durur, soğuk ve nemli hissettirir. Aşırı sıcaklıkta insan vücudunda görülen etkiler birkaç başlık altında aşağıda açıklanmıştır:

Terleme

Sıcaklıkla başa çıkmanın iki yolu terlemek ve nefes almaktır. Terleme olayı vücut için doğal bir soğutma sistemidir. Sıcaklık yükseldiğinde, vücut cildin yüzeyine kan akışını artırarak tepki verir, ısıyı vücuttan yüzeye gönderir. Bu terleme anlamına gelir. Ter buharlaştıkça ısı uzaklaşır ve vücut üzerinde soğutma etkisi yapar. Ne kadar terlenebileceğini belirleyen havadaki nem miktarıdır. Nem yüksekse, terleme kabiliyeti bozulur ve kötü hissettirir. Terleme kuru ve nemin düşük olduğu iklimlerde iyi çalışır. Dış ortamın 37 ° C’ye kadar olduğu sıcaklıklarda saatte yaklaşık 15 km hızla koşan birinin saatte dört litre ter üretmesi gerekir. Bir kişi çok uzun süre ısıya maruz kaldığında, çalışması duran ilk şey terleme yeteneğidir. Terleme durduğunda kişi çok kısa bir sürede sıcak bitkinliğinden sıcak çarpmasına geçebilir.

Sıcak Bitkinliği

Sıcak bitkinliği genellikle uzun süre ısıya maruz kalmaktan kaynaklanır. İnsanlar daha aktif olduğunda, açık havada egzersiz yaparken, açık havada çalışırken sıcak bitkinliği yaşayabilir. Vücut sıvısı ve tuzu kaybedildiğinde sıcakla başa çıkma yeteneği kaybedilir ve sıcak bitkinliği oluşur. Kişi solgun ve nemli hisseder, vücut sıcaklığı 37,5 santigrat dereceden yükseğe çıktığında terleme ağırlaşır, susuzluk yoğunlaşır, baş dönmesi artar ve giderek yorgun, halsiz hissedilir. Ayrıca mide bulantısı, kusma veya ishal, baş ağrısı olabilir, kas krampları sıklaşabilir, çarpıntı, ellerde veya ayaklarda karıncalanma veya uyuşma hissedilebilir ve kişi bayılabilir. Bunların hepsi aynı anda hissedilmeyebilir fakat bu semptomlardan birkaçı bile alarm halinde olunmasını için yeterlidir. Sıcak bitkinliği durumunda daha serin gölgeli bir ortama geçilmeli, bir yere uzanılmalı, baş, yüz veya boyuna serin, ıslak bezler veya buz uygulanmalı, soğuk su püskürtülmelidir. Sıcak bitkinliği yaşayan kişi meyve suyu veya spor içeceği gibi bir sıvı almalı yani şeker ve tuz içeren sıvılar içmeli, içecek başka bir şey yoksa su yudumlamalıdır. Mümkün olduğunca sıkı kıyafetler çıkarılmalı (çorap ve ayakkabılar dahil)ve serin bir duş veya banyo yapılmalıdır. Durum ciddi gibi görünüyorsa tıbbi yardım alınmalı, yardım gelene kadar kişinin yanında birisi kalmalıdır. Bütün bunlar hızlıca yapılmalıdır.
Sıcak bitkinliği meydana geldiğinde vücut sıcak çarpmasından farklı olarak bolca terleyebilir. Sıcak çarpması daha şiddetlidir ve çoğunlukla tıbbi müdahale gerektirir. Sıcak bitkinliği genellikle sıcak çarpmasının öncüsüdür, bu nedenle herhangi bir belirti görülürse sıcaktan kurtulup dinlenmek önemlidir. Durum görmezden gelinirse ve tedavi edilmezse, hasta potansiyel olarak ölümcül olabilecek bir sıcak çarpmasıyla karşılaşabilir.

Sıcak ÇarpmasıSıcaklık Artışının Vücuttaki Etkileri Nelerdir?

Sıcak çarpması tehlikeli bir durumdur. Yüksek sıcaklıklara uzun süre maruz kalmanın bir sonucudur ve vücut sıcaklığı 40 santigrat veya daha yüksek olduğunda ortaya çıkar. İnsan vücudu terleme yoluyla kendini soğutmak için tasarlanmıştır. Vücut nemli sıcak bir gün gibi sıcaklığı artıran iç veya dış faktörlerle karşı karşıya kaldığında beyin terleme gibi soğutma mekanizmalarını başlatma sinyalleri gönderir. Sıcak çarpması durumunda, kişi artık terlemediğini fark edebilir. Terleme durduğunda vücut çok ısınır, cilt sıcak ve kurudur. Bu değişiklikler sonunda beyni etkilemeye başlar ve kafa karışıklığı (konfüzyon) hatta bilinç kaybı görülebilir. Diğer sıcak çarpması belirtileri nabız hızlanması, ajitasyon (sinirlilik, gerginlik), bulantı ve kusma, nöbetler, hızlı ve sığ solunum, kalp çarpıntısı ve baş ağrılarıdır. Profesyonel tıbbi yardım gerektirir, hemen tedavi edilmezse, komaya, nöbetlere sebep olabilir, hayatı tehdit edebilir. Belirtiler hissedildiğinde hemen 112 acil aranmalıdır. Tıbbi yardımın gelmesi beklenirken, sıcaktan etkilenen kişi serin, gölgeli bir yere taşınmalı ve üzerindeki kıyafetler mümkün olduğunca çıkarılmalıdır. Mümkün olabiliyorsa sıvı içecek yudumlanmalı ancak kişi sıvı içmeye zorlanmamalıdır. İnsanları soğutmak için en iyi yöntem onları buzlu suya batırmak veya önemli arterlerin bulunduğu kasık ve koltuk altlarına buz paketleri uygulamaktır ancak hepsi vücudun ne kadar yüksek bir sıcaklıkta olduğuna bağlıdır.
Sıcak çarpması tedavi edilmeyen sıcak bitkinliğini takip edebilir ya da çok az veya hiç uyarı olmadan da gerçekleşebilir. Sıcak çarpmasından önce vücudun aşırı ısıya karşı gösterdiği erken reaksiyonlar görülebilir. İsilik ve kas krampları insanların ısı ile mücadele ettiğinin erken belirtileridir. Bunlarla ilgilenilmezse daha şiddetli semptomlar ortaya çıkabilir. Cildin kırmızıya dönmesi ve kuruması ısıdan etkilediğinin göstergeleridir ve önemsenmelidir. Sıcak çarpması, sıcaklık arttığında bir otomobildeki hararet göstergesinin ışığının yanmasına benzetilebilir. Soğutma sistemi çalışmayan bir otomobil stop ettirilip soğuması beklenirse şoför tekrar sürmeye başlayabilir. Şoför bunu yapmaz, otomobili kullanılmaya devam ederse, sorun soğutma sisteminin ötesine geçer ve sonunda araba bozulup durur.
Herkes sıcak çarpması yaşayabilir ancak bazı gruplar diğerlerinden daha fazla risk altındadır. Çok genç, çok yaşlı ve kalp hastalığı, akciğer hastalığı, astım ve diyabet gibi kronik hastalıkları olanlar diğerlerine göre çok daha hassastır. Sıcaktan ölme riski yüksek olanlar yaşlı, yalnız yaşayan ve klimaya erişimi olmayan kent sakinleridir. Obez insanlar da bazı ilaçları (yüksek tansiyon için kullanılan diüretikler ve beta blokerler) kullanan kişiler gibi risk altındadır. Bazı ruh sağlığı ilaçlarının bir kişinin sıcaklık ile başa çıkma yeteneğini etkileyebileceğini gösteren bazı çalışmalar vardır. Sıcak havada egzersiz yapan veya çalışan, bu kriterleri karşılamayan insanlar da risk altında olabilir. Sıcak çarpması hayatı tehdit edici olabilir, bu nedenle kişi ya da yakınındaki birisi belirtiler yaşadığında derhal harekete geçilmesi önemlidir.

Susuzluk

Çok sıcak hissedildiğinde terle birlikte potasyum ve sodyum gibi temel mineraller ile birlikte büyük miktarda sıvı kaybedilebilir. Kişi susamış hissedebilir ve normalden daha az idrar çıkarabilir, ağız ve dil kuru hissedilebilir. Hatta kişide sersemleme, baş dönmesi ve kafa karışıklığı görülebilir. Serin yerde kalınmalı, tuz ve şekerle (oral rehidrasyon çözeltisi gibi) dengelenmiş bir sıvı içilmelidir. Ciddi vakalarda IV (damar yolu) ile alınan sıvılar dahil acil bakım gerekir.

İsilik

Sıcaklık Artışının Vücuttaki Etkileri Nelerdir?İsilik (tıptaki adı: miliaria) genellikle yazın nemli ve sıcaklığın aşırı olduğu havalarda, ter bezleri bloke olacak kadar çok terleme olduğunda görülür. Ciltteki gözenekler kapandığı ve ter bezi kanalları tıkandığı için vücut terden kurtulamadığında ciltte kırmızı veya pembe küçük kabarıklıklar yani isilik oluşur. Her yaş grubunda görülebilir. Koltuk altlarında, kasıklarda, boyunda, dirseklerde ve göğüs altlarında ortaya çıkması daha olasıdır. Ayrıca bebeklerde, küçük çocuklarda özellikle çenelerinin altında veya kasık bölgelerinde aynı tip reaksiyonlar görülebilir. Bebekler mevsime göre giydirilmeli, yazın doğanlar kat kat ya da üst üste giydirilmemeli, giysiler kalın olmamalıdır. Bebeklerin bezi sıkça değiştirilmelidir. Pamuklu kumaşlar gibi gevşek, hafif, rahat ve emici giysilerin giyilmesi cildin hava almasını sağlayabilir, isilik çıkmasını önler ve tedaviye yardımcı olur. Mümkün olduğu sürece kuru ve serin kalmaya çalışılmalı, yazın yeterince duş alınmalı ve hijyen sağlanmalıdır.

Sıcaklık Kurdeşeni

Kolinerjik ürtiker (CU) olarak da bilinen sıcaklık kurdeşeni, vücudun sıcaklığı yükseltildiğinde ortaya çıkan bir kurdeşen türüdür. Kurdeşen alerjik bir tepkidir. Genellikle sıcaklığa ve/veya tere karşı alerjik reaksiyonlarla tetiklenir. Egzersiz sırasında terleme, sıcak banyo veya duş almak, sıcak bir odada olmak, baharatlı yiyecekler yemek, üzgün olmak, asabiyet veya endişe yaşamak gibi çeşitli durumlar da tetikleyebilir. Kurdeşen genellikle deride çok kaşıntılı, bir çeşit kabarık dairesel lezyonlara neden olur. En yaygın kurdeşen türlerinden biridir ve nüfusun en az yüzde 15’inde görülür. Kolinerjik ürtikere ait kurdeşenler vücudun herhangi bir yerinde görülebilir ancak genellikle göğüste, yüzde, sırtın üst kısmında ve kollarda görülür. Bir kişi terlemeye veya aşırı ısınmaya başladıktan sonra çok hızlı bir şekilde ortaya çıkabilir ve genellikle kişi kendini soğuttuktan sonra kendi kendine düzelir.
Sıcaklık kurdeşeni genç erişkinlerde daha yaygındır ancak herhangi bir yaşta da ortaya çıkabilir. Akut ürtiker genellikle altı haftadan az sürer fakat kronik ürtiker on yıllar sürebilir. Bir çalışma, ortalama kolinerjik ürtiker (CU) süresinin 7,5 yıl olduğunu bulmuştur. En iyi tedavi vücudun aşırı ısınmasına neden olan aktivitelerden kaçınmaktır. Ayrıca antihistaminikler kurdeşeni sakinleştirmeye ve kontrol etmeye yardımcı olabilir, bazı daha ciddi vakalarda doktor steroid önerebilir.
Isıyla ilgili herhangi bir hastalığın önlenmesine yardımcı olmak için aşırı sıcak ve nemli günlerde güneşten uzak durulmalı ve dehidrasyonu önlemek için bol miktarda ekstra su içilmelidir.

Güneş Yanığı

Güneşte uzun süre kalınırsa çıplak cilt yanar, kaşıntılı, kırmızımsı, ağrılı ve dokunulduğunda sıcak hissedilebilir. Yanık ciddi ise kabarcıklar, ateş, baş ağrısı ve bulantı olabilir. Güneş yanıkları uzun vadede cilt kanseri gelişme riskini artırabilir. Hemen iç ortama girilmeli, bol miktarda su içilmeli ve kabarcıklar patlatılmamalıdır. Nemli ve soğuk bezlerle kompres, aloe vera’lı losyonlar ağrıyı hafifletebilir. Daha da iyisi, giysiler, şapkalar ve 30 SPF’li, geniş spektruma sahip olan güneş kremleri ile güneş yanığını önlenmelidir.

Bayılma

Sıcak olan bir yere ilk defa gidildiğinde daha olasıdır, bu nedenle sulu kalmaya dikkat edilmelidir. Isı vücudu kurutur ve beyne yeterince kan ulaşmasını zorlaştırabilir, dolayısıyla başı dönmesi ve bayılma gerçekleşebilir. Uzun zaman ayakta durmak veya aniden kalkmak daha kötü olabilir. Daha sıcak olan bir ortama alışmak kişinin 2 haftasını alabilir. Eğer baygın hissedilirse bir yere uzanılmalı ve bacaklar baş hizasından yukarıda olacak şekilde kaldırılmalıdır. Serin bölgelere geçilmeli ve fazla vakit kaybetmeden sıvı içilmelidir.

Isı Ödemi

Isıya gerçekten alışkın olmayan insanlar için ısı ödemi riski de vardır. Aşırı ısınmayı önlemek için vücut kan damarlarını genişleterek sistemden mümkün olduğunca fazla ısı yaymaya çalışır ve kanın ayak bileklerinde birikmesine neden olur. Sıcaklık artışı parmaklarda, ayak parmaklarında veya bileklerinde şişmeye, cildin gergin hissetmesine neden olabilir. Ciddi değildir, kişi serinlediğinde ve bacaklar yukarı kaldırıldığında kaybolur. Ağrıya neden oluyorsa, devam eder ya da iyileşmezse doktorla konuşulmalıdır.

Yüksek Kalp Atış Hızı

Vücut ısındığında kalp atış hızı artabilir. Bunu cilde (ısının bir miktarının serbest bırakıldığı yer) daha çok kan göndermek için yapar. Sonuçta, vücudun diğer bölümlerine yeterli kan ulaşmayabilir. Bu, zor zihinsel veya fiziksel işler yapması gereken kişileri yorgun ve halsiz bırakabilir.

Sıcaklık Artışının Vücuttaki Etkileri Nelerdir?Düşük Kan Basıncı

Sıcakken vücut terler. Fazla terleme vücuttaki elektrolitlerin ve suyun kaybedilmesine sebep olur. Ek olarak, ısı terlemeyi artırmak için kan damarlarını genişletir. Bütün bunlar kan basıncını düşürebilir, bazen baş dönmesi veya hatta bayılmak için yeterli olabilir. Kalp normal şekilde kan pompalamazsa ve vücudun artan ihtiyacını karşılayamazsa sonuç kötüleşebilir.

Bilinç Bulanıklığı (Konfüzyon)

Konfüzyon ve baş dönmesi, genişlemiş kan damarlarına artan kan akışı ve terleme yoluyla sıvı kaybından dolayı aşırı sıcağa çok fazla maruz kalmanın yaygın etkileridir. Genellikle endişe duyulacak bir durum değildir fakat konsantre olmayı zorlaştırabileceği için çalışmalarını bu koşullarda sürdürmesi gereken işçiler için gerçek bir tehlikedir. Artan sinirlilikten başka beceri veya zihinsel görevler yapma yeteneği kaybolmaya başlar. Hemen serin, gölgeli bir ortamda dinlenmek ve sıvı almakla düzeltilebilir. Bir kişinin yaptığı şey ve bulunduğu yer konusunda ciddi bir şekilde kafasının karışık olması acil tıbbi bakım gerektiren bir sıcak çarpması belirtisi olabilir.

Sıcakta Egzersiz Yapılmalı mı?

Zinde sporcular ısı ile daha iyi başa çıkabilir. Antrenman vücuttaki kan hacmini arttırır. Ciddi çalışan bir sporcu yüksek kan hacmi oluşturacaktır ve bu nedenle hareketle birlikte vücut ısındığında daha fazla terleyebilir, vücut daha hızlı ve etkili bir şekilde soğuyabilir. Sıcaklığın 29,5 santigrat derece, nemin düşük olduğu zamanlarda dışarıda spor yapılabilir fakat nem % 80’e ulaşırsa, sıcaklık 36 derece gibi hissedilir. Kişiler sağlıklı olsa bile, bu ısı yorgunluğu olasılığını artırır. Çoğu amatör koşucu çok ısındığında doğal olarak yavaşlar ancak her zaman kendilerini daha da zorlayan insanlar vardır ve işte o zaman işler ters gider. Bol giysiler giyilmeli, bolca su içilmeli ve ısıya bağlı hastalık belirtileri bilinmeli ya da egzersizler iç mekânlarda yapılmalıdır.

Aşırı Sıcaklıklar Hayatı Tehdit Edici Olabilir

Yüksek sıcaklıklar, sıcaklık bitkinliği ve sıcak çarpması dışında kalp sorunlarının tetiklenmesini ve solunum problemlerinin kötüleşmesini sağlayabilir. Sıcak günlerde susuz hissedilmese bile bol su içilmeli, susuz bırakan (su kaybettiren) kafein ve alkol gibi içecekler tüketilmemelidir. Dış mekânlarda bulunmamalı, içeride kalınmalı, hafif yemekler tercih edilmeli, hafif, bol, beyaz ve krem rengi gibi daha açık renklere sahip kıyafetler giyilmelidir. Dış ortam sıcaklığı çok yüksek olmasa da bir çocuk veya evcil hayvan asla arabada yalnız Sıcaklık Artışının Vücuttaki Etkileri Nelerdir?bırakılmamalıdır.
Eğer ciddiye alınmazsa sıcaklar öldürebilir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl 700’e yakın insan aşırı sıcaklar nedeniyle ölmektedir. 1995 Chicago’daki sıcak hava dalgasında yaklaşık 700 kişi hayatını kaybetmiş ve en az 3.300 kişi acil servislere gitmiştir ancak kesin sayıları elde etmek zor olabilir. 2003 yılının Ağustos ayında, inatçı bir yüksek basınç alanı Avrupa’nın büyük bir kısmının üzerine çökmüş ve haftalar boyunca rekor seviyelere yükselen sıcaklıklar devam etmiştir. Sonuç olarak tahmini toplam 70.000 kişi (Fransa’daki 15.000 kişi ile birlikte) hayatını kaybetmiştir. Sıcaklar konusunda uyarılarda bulunulan şehirlerde yalnız başına yaşayan veya kliması olmayan yaşlı kişiler kontrol edilmelidir çünkü ölenlerin çoğunun kötü havalandırılan apartmanların üst katlarında yaşayan yaşlı kadınlar olduğu görülmüştür.

Kaynakça:
https://www.webmd.com/first-aid/ss/slideshow-effects-of-heat?ecd=soc_fb_200708_cons_ss_heat&linkId=100000013408648&fbclid=IwAR1xoVh3wlVzu_lPnkTuA86EBu4EulsTHLZCxTROekhAUrZBlOuAGQ2vB8k
https://www.theweathernetwork.com/news/articles/five-awful-ways-extreme-heat-affects-the-human-body/51464
https://www.foxnews.com/health/heat-illnesses-3-harmful-effects-of-extreme-heat-on-the-body
https://www.medicalnewstoday.com/articles/326235#potential-causes-of-feeling-hot

Yazar: Müşerref Özdaş

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku