Kaplıca buğdayı ya da Kastamonu Siyezi gibi isimlerle de bilinen Siyez Buğdayı, en erken 10 bin yıl önce kültüre alınan, genetik yapısı bozulmadan günümüze kadar gelen ve günümüzdeki buğday türlerinin atası olarak kabul edilen bir buğday türüdür.
Türkiye, Yugoslavya, Fas ve Fransa’da yetişen bu tür, ülkemizde özellikle Kastamonu yöresinde, Taşköprü, İhsangazi, Seydiler ve Devrekani ilçeleri civarında yetiştirilen bir buğday türüdür.
Siyez Buğdayının Özellikleri
En verimsiz topraklarda dahi üretilebilen siyez buğdayı, soğuğa ve kuraklığa karşı çok dayanıklı olan bir buğday türüdür.
Göz sağlığı için çok önemli bir madde olan Lutein açısından çok zengin olan siyez buğdayı, düşük glisemik indekse ve yüksek yağ içeriğine sahip olması nedeniyle çok değerli bir besin maddesidir.
Fonksiyonel gıda olarak değerlendirildiğinde içeriğinde diğer buğday türlerine göre çok daha fazla protein, fenolikler, tokoferoller ve karotenoidler bulunan siyez buğdayı ve ondan üretilen siyez bulguru, araştırmacılar tarafından beslenme düzeninde mutlaka yer verilmesi gereken, tercih edilmesi gereken ürünler olarak gösteriliyorlar.
Siyez bulguru ve siyez buğdayı, ülkemizde yetiştirildikleri yer nedeniyle Kastamonu Siyezi olarak da adlandırılan ürünlerdir.
Siyez Bulguru
Siyez bulguru, yukarıda özelliklerinden kısaca bahsettiğimiz ve çok önemli bir besin kaynağı olarak gösterilen siyez buğdayından elde edilen bir ürün olarak tarif edilebilir.
Siyez bulguru günümüzde hala eskiden kullanılan geleneksel yöntemler kullanılarak elde edilen bir üründür. İşlem siyez buğdayının kaynatılması ve daha sonra kurutulması ile başlamaktadır. Sonrasında siyez buğdayının taş değirmenlerde geleneksel yöntemlerle işlenmesi (kırılmasıyla değil, yarılması suretiyle) sayesinde ortaya çıkartılan bir üründür.
Özellikle Kastamonu ilinin İhsangazi ilçesi için çok önemli bir ürün olan Siyez bulguru, Türkiye’nin ilk presidium ürünü olarak ilan edilmiştir. Siyez bulguru, ulusal ve uluslararası festivallerde İhsangazi ilçesini ve Türkiye’yi temsil eden çok önemli bir ürün durumunda bulunmaktadır.
Dünya kamuoyunun beğenisine sunulan siyez bulguru, diğer buğday türlerinden elde edilen bulgurlarla karşılaştırıldığında, daha yüksek besin değerlerine sahip olan ve insan sağlığına en faydalı özellikleri taşıyan bir gıda maddesi olarak görünmektedir. Siyez bulgurunun önemli özelliklerinden faydalanmak isteyen kişilere kırık olmayan ve kabuğu soyulmamış olan ürünleri tercih etmeleri tavsiye edilmektedir.