Solar Urticaria Hastalığı

Güneşe uzun süre maruz kalmak, çoğu kişinin cildinde kızarıklıklara lekelere ve hatta yanıklara neden olabilir. Fakat patolojik bir durum söz konusu olduğunda, kısa süreli olarak güneşe maruz kalmak dahi cilt kanserine ya da ciltte acı veren döküntülere neden olabilir.

Solar urticaria, güneş alerjisi döküntüleri olarak da adlandırılan, nadir bir dermatolojik durumdur. Dünya popülasyonunun % 5’ini etkiler. Bu hastalığa sahip olan kişiler, ciltlerinin güneşe maruz kalan yerlerinde kaşıntılı ve kırmızı renkli bir döküntü geliştirir. Her yaş grubundan insanı etkileyebilir ama en yaygın olarak görüldüğü yaş aralığı 20-40 yaştır.

Solar urticaria; nem ve ısı nedeniyle ortaya çıkan, isilik adı verilen döküntülerden farklıdır. Isıya verilen cevap yerine, UV ışınlarına karşı verilen özgül bir tepkidir. Bu hastalığa sahip olmayan kişilerde, güneşe maruz kalan cilt ciddi tepkiler vermez. Solar urticaria döküntüleri ise, cilt güneşe maruz kaldığında ve hatta cilt örtülü olduğu durumda eğer kumaş inceyse (kumaş güneş ışınlarını geçirebiliyorsa) meydana gelir.

Hastalığın Belirtileri

Solar urticaria döküntüleri; kırmızı, kaşıntılı ve rahatsız edici olabilir. Her döküntünün farklı, dairesel yumruları vardır. Şişme çabucak gerçekleşirken döküntü, yara gibi gözükür. Bu nedenle, kişiye oldukça fazla acı verebilir. Cildin güneşe maruz kalmasının hemen ardından kırmızı bir döküntü ortaya çıkar. Kaşıntılı ve iğneleyici bir acı hissedilir. Güneşe maruz kalmanın sonlanmasının ardından birkaç saat içerisinde döküntü kaybolur. Daha ciddi vakalarda kişiler, ikincil belirtiler gösterebilir. Bu belirtiler; baş ağrısı, sersemlik, mide bulantısı ve kusmadır.

Hastalığın Nedeni

Solar urticaria üzerine yapılan çalışmalar devam etmektedir ve bu hastalıkta ortaya çıkan UV cevabının kesin nedeni belirlenememiştir. Ancak, bu hastalığın bir tür alerjik reaksiyon olduğu belirlenmiştir. Reaksiyon, UV radyasyon ve vücutta fotoallerjen olarak bilinen bir tür kimyasal arasında meydana gelir. Fotoallerjen olarak rol oynayan kimyasalın ne olduğu henüz tespit edilemedi. Bu kimyasalın keşfedilmesi, araştırmacıların hastalığın sebebini belirlemesine ve etkili bir tedavi yöntemi geliştirebilmesine olanak tanıyacaktır.

Solar urticaria hastalarının cildini etkileyen üç tür ışık vardır. Bunlar; uzun dalgaboylu ultraviyole ışınlar (UVA), kısa dalgaboylu ultraviyole ışınlar (UVB) ve ultraviyole ışın içermeyen görünür ışıktır. Bu nedenle, hastaların gündüz dışarı çıkması ancak koruyucu kıyafetlerle mümkün olabilir.

UV tepkisi nasıl ortaya çıkar? Reaksiyon kişinin derisindeki özel bir hücreye kimyasal bir sinyal gönderir. Bu sinyal hücreye, histamin üretmesini söyler. Histamin üretimi ise; vücudun, reaksiyona neden olan allerjenden kurtulmak için kullandığı yöntemdir. Histaminin varlığı da, cildin şişmesine ve kaşınmasına yol açar. Kaşıntı hissi nedeniyle, hasta bölgeyi kaşındığında döküntüler oluşur.

Cilt bakım ürünleri, boyalar, güneş kremleri, parfümler ve deterjanlar cildin hassasiyetini arttırabilir. Bu ürünleri kullanmaktan kaçınmak, reaksiyonun ciddiyetini azaltabilir. Ailesinde solar urticaria hastası kişiler olan, dermatit hastası olan ve antibiyotik kullanan bireyler daha fazla risk altındadır.

Hastalığa Nasıl Tanı Koyulur?

Hastalığın tanısında kullanılan üç tür test vardır. Bunlar;
1) Diagnostik fototest: Bu testte vücudun küçük bölgeleri, farklı şiddette UV ışınlarına maruz bırakılır. Sonrasında doktor, solar urticariaya özgü döküntülerin gelişip gelişmediğini gözlemler.
2) Photopatch testi: Test yapılırken, düşük dozlarda farklı allerjenler deriye uygulanır. Uygulanan allerjenler ortadan kaldırıldıklarında, deri ışığa maruz bırakılır. Doktorlar meydana gelen reaksiyonları gözlemlerler.
3) Photoprovication testi: Birkaç gün boyunca derinin farklı kısımları, farklı türde ve farklı çeşitte UV ışınlarına maruz bırakılır. Deride ortaya çıkan reaksiyonlara göre tanı koyulur.

Hastalığın Tedavisi

Antihistamin ilaçlar, döküntülere neden olan histaminlerle savaşabilir ve kızarıklığı ve kaşıntıyı azaltabilir. Bu nedenle bu ilaçlar, solar urticaria belirtilerini azaltmak için kullanılan en iyi yöntemlerdir. Fakat, allerjik cilt reaksiyonlarının meydana gelmesini engelleyemezler.

Tedavi için kullanılan bir diğer yöntem desensitizasyondur. Desensitizasyon; alerjik deri reaksiyonunu önlemeyi amaçlayan uzun süreli bir tedavi yöntemidir. Bu yöntemde cildi duyarsızlaştırmak için, cilt bir miktar UV ışınına maruz bırakılır. Zaman içerisinde, döküntülerin ortaya çıkması ve hastalığın ciddiyeti azalır.

Bağışıklık Sistemini Baskılama

Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, cilt reaksiyon gösterdiğinde bağışıklık sistemini baskılar ve histaminin üretilmesini engeller. Fakat bu ilaçların başka yan etkileri olabilir. Bu nedenle bu tedavi yönteminin kısa süreli olarak uygulanması ve acil durumlarda kullanılması önerilir.

Beslenmede Değişiklikler

Kişinin beslenme şekli, güneş ışınlarına verdiği tepkiyi kötüleştirebilir. Diyetlerinde bulunan potansiyel allerjenlerin ortadan kaldırılması önerilebilir. Fakat bu tamamlayıcı bir tedavi yöntemidir. Diyetin bu hastalık ile ilişkisine dair daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Solar urticaria hastalığı için, hastalığın tamamen ortadan kalkmasını sağlayan bir tedavi yöntemi henüz mevcut değildir. Var olan tedavi yöntemleri, sadece hastalığın belirtilerini hafifletebilir. Bu nedenle, solar urticaria hastaları gündüz vakti dışarıdayken kendilerini güneşten tamamen koruyan kıyafetler giymelidir. Kalın ve koyu renkli kıyafetlerle cilt tamamen örtülmeli, gölgede oturulmalıdır. Gündüz dışarı çıkarken yaşanan bu zorluklar nedeniyle solar urticaria hastalarının yaşam kalitesi ciddi derecede etkilenir.

Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/318969.php
https://www.healthline.com/health/skin-disorders/solar-urticaria#prevention

Yazar: Ayça Olcay