Tiroid; Adem elmasının altında, boynunuzun tabanında bulunan küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Endokrin sistemi olarak adlandırılan karmaşık bir bez ağının bir parçası olup vücudunuzun faaliyetlerinin çoğunu koordine etmekten sorumludur. Tiroid bezi vücudunuzun metabolizmasını düzenleyen hormonlar üretir.
Çok fazla hormon üreten troid (hipotiroidizm) birkaç farklı problem ortaya çıkabilir. Hipertiroidizmde tiroid bezi aşırı aktif olup hormonu çok fazla üretir. Hipertiroidizm kadınların yaklaşık yüzde 1’ini etkiler. Erkeklerde daha az yaygındır. Graves hastalığı hipertiroidizmin en yaygın nedenidir ve aşırı aktif tiroidi olan kişilerin yaklaşık yüzde 70’ini etkilemektedir. Tiroit üzerindeki nodüller, toksik nodüler guatr veya multinodüler guatr olarak adlandırılan bir durum da, bezin hormonlarını aşırı üretmesine neden olabilir.
Aşırı tiroid hormon üretimi aşağıdaki gibi semptomlara neden olur:
– Huzursuzluk
– Sinirlilik
– Kalp Çarpıntısı
– Sinirlilik
– Aşırı terleme
– Kaygı
– Uyku problemi
– İnce deri
– Kırılgan saç ve tırnak
– Kas Güçsüzlüğü
– Kilo kaybı
– Şişkin gözler (Graves hastalığında)
Hipertiroidizm Tanı ve Tedavisi![Tiroid Bozuklukları ve Sorunları]()
Kan testi, kanınızdaki tiroid hormonu (tiroksin veya T4) ve tiroid uyarıcı hormon (TSH) düzeylerini ölçer. Hipofiz bezi tiroid hormonlarını üretmek için uyarır. Yüksek tiroksin ve düşük TSH seviyeleri tiroid bezinizin aşırı aktif olduğunu gösterir.
Doktorunuz ayrıca size radyoaktif iyot (ağızdan veya enjeksiyon) verebilir ve daha sonra tiroid bezinin ne kadarını aldığını ölçebilir. Çok fazla radyoaktif iyot almak, tiroidinizin aşırı aktif olduğuna işarettir. Düşük radyoaktivite seviyesi hızla iyileşir ve çoğu insan için tehlikeli değildir. Hipertiroidizm tedavisi, tiroid bezini yok eder veya hormonlarını üretmesini engeller.
Metimazol (Tapazol) gibi antitiroid ilaçlar, tiroidin hormonlarını üretmesine engel olmakla birlikte büyük miktarda radyoaktif iyot tiroid bezine zarar verir. Tiroid beziniz iyot aldıkça beze zarar veren radyoaktif iyodu da çeker. Tiroid bezini çıkarmak için ameliyat yapılabilir. Radyoaktif iyot tedavisi veya tiroid bezinizi yok eden ameliyatlarınız varsa hipotiroidizm geliştirecek ve her gün tiroid hormonu almanız gerekecektir.
Hipotiroidi
Hipotiroidizm hipertiroidizmin tam tersidir. Tiroid bezi azdır ve hormonlarını yeterince üretemez. Hipotiroidizm genellikle Hashimoto hastalığından tiroid bezinin çıkarılmasına yönelik ameliyat veya radyasyon tedavisinden kaynaklanır. Amerika Birleşik Devletleri’nde 12 ve daha büyük yaştakilerin yüzde 4.6’sını etkiliyor. Çoğu hipotiroidizm olgusu hafiftir. Çok az tiroid hormonu üretimi bazı semptomlara yol açar:
– yorgunluk
– kuru cilt
– soğuğa karşı artan hassasiyet
– hafıza problemleri
– kabızlık
– depresyon
– kilo almak
– zayıflık
– yavaş kalp hızı
– koma
Hipotiroidizm Tanı ve Tedavisi
Doktorunuz TSH ve tiroid hormon seviyenizi ölçmek için kan testleri yapacaktır. Yüksek bir TSH seviyesi ve düşük tiroksin seviyesi tiroidinizin az olduğu anlamına gelebilir. Bu seviyeler, hipofiz bezinin hormonunu yapmak için tiroid bezini uyarmaya çalışmak için daha fazla TSH salgıladığını da gösterebilir. Hipotiroidizm için ana tedavi tiroid hormon hapları almaktır. Dozun doğru olması önemlidir, çünkü çok fazla tiroid hormonu almak hipertiroidizm belirtilerine neden olabilir.
Hashimoto Hastalığı
Hashimoto hastalığı da kronik lenfositik tiroidit olarak bilinir. Her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en çok orta yaşlı kadınlarda görülür. Hastalık, vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla tiroid bezine ve hormon üretme kabiliyetine saldırıp yavaşça tahrip ettiğinde ortaya çıkar. Hafif Hashimoto hastalığı vakaları olan bazı kişilerin belirgin semptomları olmayabilir. Hastalık yıllarca stabil kalabilir ve semptomlar genellikle süptildir. Ayrıca spesifik değiller, yani diğer birçok durumun belirtilerini taklit ederler. Semptomlar şunları içerir:
– yorgunluk
– depresyon
– kabızlık
– hafif kilo alımı
– kuru cilt
– soluk, kabarık yüz
– ağır ve düzensiz adet kanaması
– soğuğa karşı dirençsizlik
– genişletilmiş tiroid veya guatr
Hashimoto’nun Tanı ve Tedavisi![Tiroid Bozuklukları ve Sorunları]()
Herhangi bir tiroid bozukluğu tipinin taranması sırasında TSH düzeyinin test edilmesi genellikle ilk adımdır. Yukarıdaki belirtilerden bazılarını yaşıyorsanız, doktorunuz, düşük TSH seviyelerini ve düşük tiroid hormonlarını (T3 veya T4) kontrol etmek için bir kan testi isteyebilir. Hashimoto hastalığı otoimmün bir hastalıktır, bu yüzden kan testi de tiroide saldıran anormal antikorları gösterir.
Hashimoto’nun hastalığı için bilinen bir tedavi yoktur. Hormon değiştirici ilaç genellikle tiroid hormon seviyelerini yükseltmek veya daha düşük TSH seviyelerini yükseltmek için kullanılır. Ayrıca hastalığın semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Nadir görülen Hashimoto vakalarında tiroid bezinin bir kısmını veya tamamını çıkarmak için cerrahi gerekebilir. Hastalık genellikle erken bir aşamada saptanır ve yavaş yavaş ilerlediği için yıllarca stabil kalır.
Graves Hastalığı
Graves, vücudun bağışıklık sistemi tiroid bezine saldıran bir otoimmün bozukluktur. Bu, bezin metabolizmayı düzenlemek için sorumlu olan hormonu aşırı üretmesine neden olabilir. Hastalık kalıtsaldır ve erkeklerde veya kadınlarda herhangi bir yaşta gelişebilir, ancak Sağlık ve İnsan Hizmetleri Departmanı’na göre 20 ila 30 yaş arası kadınlarda daha yaygındır. Diğer risk faktörleri stres, hamilelik ve sigara içilmesidir. Kan akışınızda yüksek düzeyde tiroid hormonu olduğunda, vücudunuzun sistemleri hızlanır ve hipertiroidizmde sık görülen semptomlara neden olur. Bunlar şunları içerir:
– kaygı
– sinirlilik
– yorgunluk
– el titremesi
– artmış veya düzensiz kalp atışı
– aşırı terleme
– uyumakta zorluk
– ishal veya sık bağırsak hareketleri
– değiştirilmiş adet döngüsü
– guatr
– şişkin gözler ve görme sorunları
Graves hastalığı teşhis ve tedavisi
Basit bir fizik muayene, genişlemiş tiroid, genişleyen şişkin gözler ve hızlı nabız ve yüksek tansiyon dahil olmak üzere artan metabolizma belirtilerini ortaya çıkarabilir. Doktorunuz, ayrıca her ikisi de Graves hastalığının belirtileri olan yüksek T4 seviyelerini ve düşük TSH seviyelerini kontrol etmek için kan testleri isteyecektir. Tiroidinizin ne kadar hızlı toparlandığını ölçmek için bir radyoaktif iyot alım testi de uygulanabilir. Yüksek bir iyot alımı Graves hastalığında tutarlıdır. Bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırmasını ve hormonların aşırı üretilmesine neden olmasını engelleyecek bir tedavi yoktur.
Guatr
Guatr tiroid bezinin kansersiz genişlemesidir olup, en belirgin ve yaygın nedeni iyot eksikliğidir. Araştırmacılar, guatrın dünya çapında iyot eksikliği olan 800 milyon insandan 200 milyonunu etkilediğini tahmin ediyorlar. Bunun tersine, guatranın genellikle iyotlu tuzun bol miktarda iyot sağladığı Amerika Birleşik Devletleri’nde hipertiroidizmin bir belirtisi ve bir semptomudur. Guatr her yaşta, özellikle de iyot bakımından zengin gıdaların kısa sürede beslendiği dünyadaki herkesi etkileyebilir. Ancak 40 yaşından sonra ve tiroid bozukluklarına yakalanma olasılığı daha yüksek olan kadınlarda guatr daha yaygındır. Diğer risk faktörleri arasında aile öyküsü, belirli ilaç kullanımı, gebelik ve radyasyona maruz kalma yer alır. Guatr şiddetli değilse herhangi bir semptom olmayabilir. Guatr, boyuta bağlı olarak yeteri kadar büyürse, aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlasına neden olabilir:
– boynunuzda şişme veya sıkılık
– solunum veya yutma güçlüğü
– öksürme veya hırıltı
– ses kısıklığı
Guatr tanısı ve tedavisi
Kan testleri, kan dolaşımınızdaki tiroid hormonu, TSH ve antikor seviyelerini ortaya çıkaracaktır. Bu, genellikle guatranın bir nedeni olan tiroid bozukluklarını teşhis edecektir. Tiroid ultrasonu şişlik veya nodülleri kontrol edebilir. Guatr iyot eksikliğinin sonucuysa küçük dozlarda iyot alabilirsiniz. Radyoaktif iyot tiroid bezini küçültebilir. Cerrahi bezin tamamını veya bir kısmını kaldıracaktır. Tedaviler genellikle örtüşür çünkü guatr genellikle hipertiroidizmin bir belirtisidir. Guatrlar genellikle Graves hastalığı gibi yüksek oranda tedavi edilebilen tiroid bozuklukları ile ilişkilidir. Guatrlar genellikle endişe nedeni olmasa da tedavi edilmedikleri takdirde ciddi komplikasyonlara neden olabilirler. Bu komplikasyonlar nefes alma ve yutma güçlüğünü içerebilir.
Tiroid Nodülleri
Tiroid nodülleri tiroid bezinde veya üzerinde oluşan büyümelerdir. Erkeklerin yaklaşık yüzde 1’i ve kadınların yüzde 5’inde hissedilecek kadar büyük tiroid nodülleri vardır. İnsanların yaklaşık yüzde 50’sinin hissetmesi çok küçük olan nodüller olacaktır.
Nedenleri her zaman bilinmemektedir ancak iyot eksikliği ve Hashimoto hastalığı içerebilir. Nodüller katı veya sıvı dolu olabilir. Çoğu iyi huyludur, ancak aynı zamanda vakaların küçük bir yüzdesinde kanserli olabilirler. Tiroidle ilgili diğer sorunlarda olduğu gibi, kadınlarda nodüller erkeklerden daha yaygındır ve her iki cinste de risk yaşla birlikte artmaktadır.
Çoğu tiroid nodülü herhangi bir semptom göstermez. Bununla birlikte eğer yeteri kadar büyürlerse boynunuzda şişliklere neden olabilirler ve nefes alma ve yutma güçlüklerine, ağrılarına ve guatrına neden olabilirler. Bazı nodüller tiroid hormonu üretir ve kan dolaşımında anormal derecede yüksek seviyelere neden olur. Bu olduğunda, belirtiler hipertiroidizm ile benzerdir ve şunları içerebilir:
– Yüksek nabız oranı
– Sinirlilik
– İştah artışı
– Titreme
– Kilo kaybı
Diğer yandan, nodüller Hashimoto hastalığı ile ilişkiliyse semptomlar hipotiroidizme benzer olacaktır.
– Yorgunluk
– kilo almak
– saç dökülmesi
– kuru cilt
Tiroid Nodülü Tanı ve Tedavisi
Çoğu nodüller normal fizik muayenede tespit edilir. Ultrason, CT taraması veya MRI sırasında da tespit edilebilirler. Bir nodül saptandığında bir TSH testi ve tiroid taraması, hipertiroidizm kontrol edebilir. İnce iğne aspirasyon biyopsisi, nodülden alınan hücrelerin bir örneğini almak ve nodülün kanserli olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Benign tiroid nodülleri yaşamı tehdit etmez ve genellikle tedaviye ihtiyaç duymaz. Tipik olarak, zamanla değişmezse nodülü kaldırmak için hiçbir şey yapılmaz. Doktorunuz başka bir biyopsi yapabilir ve büyürse nodülleri küçültmek için radyoaktif iyot önerebilir. Kanser nodülleri oldukça nadirdir. Ulusal Kanser Enstitüsü’ne göre, tiroid kanseri popülasyonun yüzde 4’ünden daha azını etkiler. Doktorunuzun önerdiği tedavi, tümör tipine bağlı olarak değişecektir. Tiroidi ameliyatla çıkarmak genellikle tercih edilen tedavidir. Radyasyon tedavisi bazen cerrahi ile veya ameliyatsız olarak kullanılır. Kanser vücudun diğer bölgelerine yayılırsa kemoterapi genellikle gereklidir.
Kaynakça:
https://www.healthline.com/health/common-thyroid-disorders#thyroid-conditions-in-children
Yazar: Meltem Yıldırım