1929 Krizi, dünyada ”Kara Perşembe” adıylada bilinir. Kara Perşembe dünyayı karartan, modern dünyayı sarsan en ağır ekonomik krizdir. 1929 yılında başlayan ve 1930′ lu yıllara kadar devam eden ekonomik buhran hacmi, kapsama alanı ve süreci itibariyle modern dünyanın karşılaştığı en ağır ekonomik krizdir.
Amerika’da ki şirketlerin mali yönden ekonomiyi etkileyecek kadar güçlü olmaları, bankaların kötü yapılanmış olması, Amerikan Başkanı Hoover yönetiminin ekonomi alanındaki tecrübesizliği ve Amerika’ nın dünya üzerindeki net kreditör olması gibi sebeplerle önce Amerika’ da patlak veren kriz, Avrupa’ da ve dünyanın sanayileşmiş tüm ülkelerinde yıkıcı etkiler yaratmıştır. ABD’ de New York Borsası, 1928 yılının başlarında artmaya başlamış, 1929 yılı Eylülü sonuna kadar gittikçe yükselmiş ve yüksek fiyat kazanç oranı getirmiştir. 3 Ekim 1929 tarihinden itibaren borsanın yükselişi durmuş hatta birkaç büyük holdingin hisse senetleri düşmeye başlamıştır. 21 Ekim 1929 Pazartesi günü, yabancı yatırımcıların Hollandalıların ve Almanların kağıtlarını elden çıkarmaya başlamalarıyla Newyork borsası düşme eğilimi göstermeye başlamıştır ve ” Kara Perşembe ” olarak anılan 24 Ekim 1929 Perşembe günü dibe vurmuştur.
1929 yılından itibaren üretim ve satış arasında büyük kopukluklar yaşandı. Hatta Amerika’da fabrikadan yeni çıkan sıfır araçlar, satış imkanı bulamadığı için hiç kullanılmadan denize atılmıştır. Bu bilgiye çeşitli kaynaklardan ulaşılmış olup, ne derece doğrudur tartışılır tabi ki.
Kriz ortamı önce Amerikan borsalarında kendini göstermiştir , daha sonra diğer sektörlere ve diğer ülkelere hızla yayılmaya başlamıştır. Her ülke kendi başının çaresini bulmaya yöneldi ve kendi ekonomisinin çökmesini önlemek için tedbirler almaya başlandı. 1929 Dünya Ekonomik Krizi, Birinci Dünya savaşından sonra kurulan bütün siyasi ve ekonomik ilişkileri ve yapıları altüst etmişti.
Yazar:Hamza Hatipoğlu