Topuklarda çatlak yaygın bir ayak problemidir. Bir ankete göre, yetişkinlerin yüzde 20’sinin ayaklarında deri çatlaması yaşadığını tespit edilmiştir. Bu durum hem yetişkinlerde hem de çocuklarda ortaya çıkmakla birlikte kadınları erkeklerden daha sık etkilemektedir. Çoğu kişi için, topuklarında çatlakların olması ciddi bir durum gibi algılanmasa da çıplak ayakla giderken rahatsızlığa neden olabilirken bazı durumlarda, topuklardaki çatlaklar çok derin ve ağrıya neden olabilir. Topuklu çatlakları tedavi etmek ve önlemek, en iyi ev ilaçları hakkında bilgi edinmek için aşağıda bilgiler verilmiştir:
Topuklu Çatlaklara Sebep Olan Husus Nedir?
Çatlak topuklu ayakkabıların ilk belirtisi, topuğun etrafında, halkalar olarak bilinen kuru, kalınlaşmış cilt bölgeleridir. Yürürken topuğun altındaki yağ pedi genişler. Bu, cildin kırılmasına neden olur. Çatlak topuklara neden olabilecek diğer faktörler şunlardır:
• Uzun saatler boyunca ayakta kalmak
• Yalınayak dolaşmak veya sert sandaletlerle yürümek
• Uzun süren, sıcak duş almak
• Cildinizi doğal yağlardan soyabilecek sert sabunlar kullanmak
• Uygun olmayan veya topukları destekleyen sert ayakkabılar giymek
• Soğuk- sıcaklık veya düşük nem gibi iklim nedeniyle kuru cilde sahip olmak
Ayaklar düzenli olarak nemlendirilmezse, daha da hızlı kuruduğu göz ardı edilmemesi gereken bir ayak bakım kuralıdır.
Tıbbi Nedenler
Yüksek kan şekeri ve şeker hastalığından kaynaklanan kan dolaşımı, kuru cilt için yaygın nedenlerdir. Sinir hasarı ayakların kuru, çatlak ve ağrılı olduğunun farkına varılmasını önleyebilir. Cildin kurumasına ve topuklu çatlaklara yol açabilecek diğer koşullar şunlardır:
• Vitamin eksikliği
• Mantar enfeksiyonu
• Hipotiroidizm
• Atopik dermatit
• Genç plantar dermatoz
• Sedef hastalığı
• Palmoplantar keratoderma, taban ve avuç içlerinde anormal cilt kalınlaşmasına neden olur
• Şişmanlık
• Gebelik
• Yaşlanma
Çatlak Topuklara Başka Hangi Semptomlar Eşlik Edebilir?
Topuk çatlaklarında ek olarak şu semptomlarla karşılaşılabilir:
• Pul pul olmuş deri
• Kaşıntı
• Ağrı, muhtemelen şiddetli
• Kanama
• Kırmızı, iltihaplı cilt
• Ülserleşme
Ağır vakalarda, özellikle tıbbi bir durumdan kaynaklanıyorsa, çatlak bir topuk ile komplikasyonlar gelişebilir. Komplikasyonlar şunları içerebilir:
• Topuklarda his kaybı
• Selülit gibi bir enfeksiyon
• Diyabetik ayak ülseri
Enfeksiyonun belirtileri ağrı, sıcaklık, kızarıklık ve şişliği içerir ve enfeksiyon olduğu düşünülüyorsa hemen doktora müracaat edilmelidir.
Ayakkabı Seçerken Topuk Çatlağı Nasıl Önlenir?
Ayakkabı seçimi topuklardaki çatların önlenmesinde önemli bir faktördür. Eğer bir kişinin topukları çatlak oluşumuna yatkınsa, uygun ayakkabı bulmayı ve topuklarını desteklemeyi denemelidir. Mümkün olduğunda, topukları destekleyen ve sağlam, geniş bir topuklu ayakkabılar giyilmelidir.
Topuk Çatlağı Nasıl Önlenir?
• Güne başlamadan önce cildin esnekliğini artırmak için sabahları topuk balsamı uygulamak
• Topuğu günde iki ila üç kez nemlendirmek
• Topuklarını koruyan ayakkabılar giyilmesi
• Terlikler ve sandaletler, ayakların kuruma riskini artırabilir
• Genellikle yeterince topuk desteği sağlamayan ayakkabıları
• Çok dar ayakkabılardan kaçınmak
Çatlak topukları önlemenin diğer yolları:
• Tek pozisyonda durmaktan veya çok uzun süre bacaklar çapraz oturmaktan kaçınmak
• Geceleri kalın tabaka ayak kremi uygulamak ve nemi sabitlemek için çorap giymek
• Özellikle de diyabet veya kuru cilde neden olan başka bir durum varsa ayakların günlük olarak, kontrolünü yapmak
• Topuk yastık ve hatta ağırlık dağılımı dışarıda olacak şekilde aşınmayı önleyici özel ayakkabı ekleri (ortez) kullanmak
• Kaliteli ya da klinik olarak test edilmiş çoraplar giymek
• Topuğu nemli tutmak ve topuk yastığının genişlemesini önlemek için silikon topuk kapları kullanmak
• Sulu kalmak için bol miktarda sıvı almak
• Cildin kalınlaşmasını önlemek için haftada birkaç kez duş aldıktan sonra bir pomza taşı kullanmak. Ancak, diyabet veya nöropat varsa nasırları kesinlikle kendileri çıkarmaktan kaçınmalıdır. Çünkü yanlışlıkla bir yara oluşturabilir ve enfeksiyon riski artabilir.
1. Topuk balsamları veya kalın nemlendiriciler: Çatlak topuklar için ilk tedavi çizgisi topuk balsamı kullanmaktır. Bu balsamlar ölü cildi nemlendirmek, yumuşatmak ve pul pul dökülmesini sağlamak için bileşenler içerir. Topuk balsamları eczanede veya internet sağlık ürünleri satan mecralarda bulunmaktadır. Bazı topuk balsamları küçük acımaya veya tahrişe neden olabilir ve bu normaldir. Balsam rahatsız etmeye devam ederse veya şiddetli reaksiyonlara neden olursa doktora danışılması gerekirken, şiddetli derin yarık olan topuk vakalarında, iltihaplanmayı azaltmaya ve kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı olmak için reçeteli bir balsam veya steroid krem gerekebilir.
2. Ayakları ıslatarak peeling yapmak: Çatlak topukların etrafındaki cilt genellikle cildin geri kalanından daha kalın ve kurudur. Bu cilt, baskı uygulandığında ayrılma eğilimindedir. Ayakları ıslatmak ve nemlendirmek bu konuda yardımcı olabilir. İşte bazı ipuçları:
• Ayakları ılık, sabunlu suyla 20 dakikaya kadar bekletmek
• Sert, kalın bir cildi gidermek için bir lif kabağı, ayak temizleyici veya ponza taşı kullanmak
• Nazikçe ayakları kurulamak
• Etkilenen bölgeye topuk kremi veya kalın bir nemlendirici uygulamak
• Nemi sabitlemek için ayaklara petrol jölesi sürmek ve etrafa yayılmasını önlemek için çorap giymek
• Kuruyan ayakları ovmaktan kaçınmak gerekir çünkü bu, zarar görmüş cilt riskini artırır
Nemlendirici topuk koruyucular ayağın ıslatılmasına benzer bir etkisi vardır. Bu korutucular kuru cildi tedavi etmek için tedavi edici yağlar ve vitaminler içeren çoraplara benzemektedir.
3. Sıvı bandajı: Ayrıca yarayı kapamak ve enfeksiyonları önlemek ya da daha fazla çatlamayı önlemek için çatlaklara sıvı bandajı uygulanabilir. Bu ürün bir sprey olarak 
bulunmakta, yani bandajın çıkması konusunda endişelenmeden gündüz kullanılabilmektedir. Sıvı bandaj kanaması olabilecek derin topuk çatlaklarını tedavi etmek için iyi bir seçenektir. Temiz ve kuru cilde sıvı bandajı uygulanır ve çatlak iyileştikçe, kaplama cildin yüzeyine çıkar. Bu ürünü reçetesiz olarak bir eczanede veya çevrimiçi olarak satın alınabilen bir üründür.
Bazı kişiler cilt çatlaklarını kapatmak için süper yapıştırıcı kullanımının başarılı bir uygulama olduğunu başarı olduğunu bildirmişlerdir. Bir 1999 vaka çalışması, her çatlak boyunca iki ila üç damla süper yapıştırıcı uygulaması kullanan on kişiyi gözlemlemiş ve bu yapıştırıcının çatlağı 60 saniye boyunca bir arada tuttuğunu tespit etmişlerdir. Yaklaşık bir hafta sonra, çatlakların kapalı ve ağrısız olduğunu bildirdiler. Ancak ticari süper yapıştırıcı, markaya bağlı olarak toksik olabileceğinden dolayı bu uygulamayı denemeden önce uzman bir doktorla konuşulması tavsiye edilir.
4. Bal: Bal, çatlak topuklu ayakkabılar için doğal bir ilaç olarak kullanılabilir. 2012 yılında yapılan incelemeye göre bal, antimikrobiyal ve anti bakteriyel özelliklere sahiptir. Araştırmalar, balın yaraları iyileştirip temizlemesine ve cildi nemlendirmesine yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bal topuklar bir suya batırdıktan sonra uygulanabilir ve gece boyunca topukta kalması sağlanabilir.
5. Hindistan cevizi yağı: Hindistan cevizi yağı genellikle kuru cilt, egzama ve sedef hastalığı için önerilir ve cildin nemi korumasına yardımcı olabilir. Bir ayak ıslatma işleminden sonra hindistancevizi yağı kullanmak da iyi bir seçenektir ve hindistancevizi yağının antienflamatuar ve anti mikrobiyal özellikleri, kanama veya enfeksiyonlara yatkın çatlak topuklar için iyileştirici bir etkiye sahiptir.
6. Diğer doğal ilaçlar: Çatlak topuklar için başka birçok ev ilaçları vardır, ancak bunların hiçbirinin çatlak iyileşmesini özellikle tedavi ettiği kanıtlanmamıştır. Çoğu bileşen cildi nemlendirmeye ve yumuşatmaya odaklanır. Bu tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:
• Sirke sürmek
• Zeytinyağı veya bitkisel yağ ile nemlendirmek
• Shea yağı ile nemlendirmek
• Muz püresi nemlendirmek
• Parafin mumu ile nemi sabitlemek
• Yağ ile karıştırılmış yulaf ezmesi peeling yapmak
Dikkatli Edilmesi Gerekenler
Topuk çatlakları tıbbi bir durumdan kaynaklanıyorsa kendi başınıza tedavi edilmemelidir. Eğer bir çocukta oluşmuşsa bir çocuk doktorundan ve yetişkinler için bir ayak doktorundan alınacak özel tedavi gerekebilir. Ciddi çatlak topuk vakaları, tıbbi geçmiş ne olursa olsun, bir doktor tarafından da değerlendirilmelidir.
Topuk çatlağı tedavisinde Listerin etkili olur mu?
Listerine gargara veya antiseptik gargaralar sıcak su ile karıştırılarak ayağın ıslatılmasında kullanılmıştır ve birçok insan onu sirke ile birleştirir. Listerin içerikleri denatüre (içilemez) alkol, mentol, timol, okaliptol, metil salisilat ve diğer birçok kimyasal maddeyi içerir. Gargara, mikropları öldürebilir ve kuru cildi nemlendirir. Bu uygulama birkaç hafta boyunca günde bir kez genellikle gece uygulanmalıdır. En iyi sonuçları elde etmek için bir fırça ile sürülmelidir. Tıpkı diğer ev ilaçlarında olduğu gibi, çatlak topukların iyileştirilmesi zaman alır ve özen gösterir.
Çoğu durumda, çatlak topuklular endişe kaynağı değildir. Çünkü reçetesiz satılan veya ev ilaçları ile oluşan bu çatlakların durumunu hafifletmek mümkündür. Bunun yanında şayet ağır bir çatlak topuklu vakası veya diyabet gibi altta yatan bir tıbbi durum varsa potansiyel ciddi komplikasyonları önlemek için doktora görünmek önemlidir. Cilt ilk tedaviden sonra 
iyileşme belirtileri gösterse de, çatlakların iyileşmesi birkaç gün veya hafta sürebilir. Bu süre zarfında ve sonrasında, uygun topuk ayakkabılar giymek ve yeni topuk çatlaklarını önlemek için uygun ayak bakımı uygulanmalıdır.
Kaynakça:
ipfh.org
podantics.com.au
niddk.nih.gov
japmaonline.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu