Kapsamlı bir araştırma, bir öğrencinin uzamsal hafıza kapasitesinin okulda başarılı olma becerisinde oynadığı merkezi rolü vurgulamaktadır. Bu gerçeği göz önünde bulundurmak, uzamsal belleğin akademik alanlarda nasıl kullanıldığına dair bir genel bakış sunarken, küçük uzamsal bellek kapasitelerine (akranlarına göre) sahip öğrencilerin özelliklerini ortaya çıkarmayı ve bu tür öğrencileri desteklemek için kanıta dayalı yöntemleri özetleme amaçlanabilir.
Matematik içeriği ve buna karşılık matematik pedagojisi, bir çocuk okulda ilerledikçe önemli ölçüde değişir. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, uzaysal belleğin matematik öğreniminde oynadığı rol, okullaşma süresince önemli ölçüde gelişir.
Okul öncesi Dönemi
Okul öncesi çağındaki öğrencilerde uzamsal bellek ve matematik başarısı arasındaki bağlantı iyi bir şekilde belgelenmiştir. Aslında, bir okul öncesi çocuğun uzamsal bellek kapasitesi, aritmetik problemlerdeki performanslarının en iyi belirleyicileri arasındadır ve küçük bir uzamsal bellek kapasitesine sahip olmak, bir okul öncesi çocuğun aritmetik becerilerindeki eksikliklerle ilişkilidir. Bu bağlantının bir nedeni, Üçlü Kod Modeli altında sayı sözcükleri niceliklerle ilişkilendirmede uzaysal belleğin oynadığı kritik öneme sahip rol gibi görünmektedir. 
Daha spesifik olarak, okul öncesi öğrencileri rakam kelimelerinin (örneğin yedi) ve sembollerin (örneğin 7) görsel ve uzamsal niceliklere (örneğin yedi simgeli bir görüntü) karşılık geldiğini açık talimat yoluyla öğrenirler. Zamanla, sayı kelimeleri ve sembolleri uygun görsel ve uzamsal büyüklüklerine kalıcı olarak bağlayan dahili zihinsel modeller geliştirirler. Bunu yaparken sayı kelimelerini ve sembolleri büyüklüklerine göre kategorilere ayırmaya başlarlar. Daha sonra, okul öncesi çocuklar bu zihinsel modelleri aritmetik problemleri çözmek için uzamsal temelli ‘simge’ temsillerini birbirine ekleyerek veya birbirlerinden çıkararak kullanırlar.
Tahmin edebileceği gibi, bir okul öncesi çocuğun uzamsal hafıza kapasitesi ne kadar büyükse, aritmetik problemleri çözmek için zihinsel modelini o kadar akıcı bir şekilde kullanabilirler. Okul öncesi çocuklarının aritmetik problemleri çözmede uzaysal belleğin oynadığı rol, sözel olmayan aritmetik problemleri çözerken sözel aritmetik problemlerden neden daha doğru olduklarını açıklamaya yardımcı olur.
İlkokul Dönemi
Uzamsal bellek, öğrenciler ilkokula başladıklarında matematiksel düşünmede rol oynamaya devam eder, ancak yaşlandıkça katılımı azalmaya başlar. İlkokulun ilk birkaç yılında, rolü hala oldukça merkezidir. Birinci sınıf öğrencilerinde matematik yeteneği ile uzamsal bellek kapasitesi arasında güçlü bir ilişki vardır; Genel matematik becerileri yüksek olan 7 yaşındaki bir çocuk aynı zamanda büyük uzamsal bellek kapasitelerine sahiptir ve düşük matematik performansı olan 7 yaşındaki çocuk uzamsal bellek görevlerinde daha kötü performans gösterir. Aslında, bu yaşta, uzamsal bellek kapasitesi matematik puanlarının % 10’undan fazlasını öngörür.
Ayrıca araştırmalar, uzamsal müdahalenin 6 yaşındaki bir çocuğun aritmetik problemleri çözme yeteneğini ciddi şekilde bozduğunu göstermektedir. Birlikte ele alındığında, bu kanıtlar, ilkokulun ilk yıllarında öğrencilerin matematik yapmak için uzamsal hafızalarına büyük ölçüde güvendiklerini göstermektedir. Bununla birlikte, öğrenciler ilkokulda devam ettikçe, matematik yapmak için daha sözel temelli stratejiler kullanmaya yönelirler. Görünüşe göre bu geçiş, öğrenciler yaklaşık 8 yaşındayken başlıyor; mekansal girişim, 8 yaşındaki bir çocuğun matematik problemlerini doğru bir şekilde tamamlama yeteneğini sadece biraz bozar . Uzamsal müdahalenin 6 yaşındaki bir çocuğun matematik problemlerini doğru bir şekilde tamamlama becerisini önemli ölçüde bozduğunu unutulmamalıdır.
Buna karşılık, uzamsal bellek 9 ve 10 yaşındakilerin matematik başarı testlerindeki puanlarının yalnızca% 3’ünü tahmin ederken, 7 yaşındaki çocukların puanlarının% 10’unu öngörülmektedir. Ve 10 veya 11 yaşına gelindiğinde, uzamsal bellek artık toplama, çıkarma veya çarpmada istatistiksel olarak anlamlı bir performans öngörücüsü değildir. Yaşla ilgili bu farklılıkları çoklu teoriler açıklar: bir gelişim teorisi, bir yenilik teorisi ve bir alan spesifikliği teorisidir.
Gelişim teorisi, yaşla ilişkili mekânsaldan sözel temelli stratejilere geçişin basitçe uzamsal ve sözel belleğin gelişimsel yörüngelerini yansıttığını iddia eder. Bazıları uzamsal belleğin sözel bellekten daha erken geliştiğini öne sürüyor çünkü daha genç öğrencilere parmak sayma gibi uzamsal stratejiler kullanılarak öğretiliyor. Buradaki düşünce, bu tür uzamsal öğretimin erken dönemlerde uzamsal belleğin gelişimini erken dönemde destekleyebileceğidir. Daha sonra, yaş ve beraberinde gelen doğal dil gelişimi ile birlikte, öğrencinin sözel hafıza gelişimi, öğrencilerin sözel hafızalarına daha fazla güvenmelerini sağlayarak “yetişir”.
Buna ek olarak, yaklaşık üçüncü sınıfta, birçok okul aslında öğrencilere ezberleme gibi matematik problemlerini çözmek için açık sözlü stratejiler kullanmayı öğretmeye başlar (örneğin, 8 kere 7’nin 56 olduğunu ezberleyin); bu, tam olarak bu çağın uzamsal belleğin azalmakta olan bir rolünü görmeye başlanılan çağ olduğunu kısmen açıklayabilir. Yenilik teorisi, yaşlarına bakılmaksızın tüm öğrenciler yeni bir matematik becerisi öğrendiklerinde uzamsal hafızanın etkinleştirildiğini ileri sürmektedir.
Matematiğin yeni bir alt alanı her tanıtıldığında matematik başarısı üzerindeki uzamsal belleğin tahmin gücündeki artışları gösteren veriler yenilik teorisiyle uyumludur. Örneğin, toplama ve çıkarma alt alanlarındaki uzamsal belleğin tahmin gücü, bu konular tanıtıldığında birinci sınıfta yükselir ve ardından tahmin gücü azalır. Üçüncü sınıflar arasında da benzer bir örüntü vardır; Uzamsal belleğin çarpma becerileri üzerindeki tahmin gücündeki artış, bir okulun çarpma işlemini başlattığı belirli zamana bağlıdır.
Çarpma ve bölme üzerine uzamsal belleğin öngörü gücündeki artışlar varken, bunların oldukça küçük olduğunu belirtmek gerekir. Yenilik teorisyenleri bunun nedeninin, her yaştan öğrenci yeni ve zor matematik problemleriyle karşılaştıklarında uzamsal hafızalarını kullanırken, daha yaşlı öğrencilerin bu tür problemleri çözmek için daha hızlı sözel stratejiler geliştirmelerinden kaynaklandığını açıklamaktadır.
Son olarak, alan özgüllüğü teorisi, uzamsal belleğin farklı matematik alanlarıyla farklı derecelerde ilişkilendirildiğini ileri sürmektedir. Örneğin, toplama ve çıkarma büyük ölçüde uzamsal belleğe dayanabilir çünkü bu sorunlar genellikle fiziksel veya görsel manipülasyonla çözülür, oysa çarpma ve bölme daha çok sözlü belleğe dayanabilir çünkü bunlar genellikle sözlü olarak ezberlenmiş gerçeklerle çözülür. Ampirik veriler bu teori için biraz destek sunar; uzamsal bellek tüm matematik alanlarıyla ilişkilendirilirken, matematik başarısı ile uzamsal bellek arasındaki ilişki toplama ve çıkarma için çarpma ve bölme için olduğundan çok daha güçlüdür. Sonuç olarak, tüm teoriler, uzamsal belleğin matematikte oynadığı roldeki genel bir değişime dikkat çeker; Erken ilkokulda rolü oldukça güçlüdür, ancak öğrenciler ilkokulda ilerledikçe rolü biraz azalır.
Gençlik![Uzamsal Belleğin Matematik Öğrenmedeki Rolü]()
Uzamsal belleğin matematik üzerindeki rolü ilkokuldan sonra ortadan kalkmaz. Yenilik teorisi ile uyumlu olarak, ergenler aşina oldukları matematik problemlerini çözerken sözel hafızalarına daha çok güvenirler, ancak yine de karmaşık matematik problemleriyle karşılaştıklarında bir yedek strateji olarak uzamsal yeteneklerine güveniyor gibi görünmektedirler. Diğer veriler, öğrenciler ergenliğe girdiğinde uzamsal belleğin rolünün tamamen ortadan kalkmadığını doğrulamaktadır. Örneğin, 14 yaşındaki bir çocuğun uzamsal bellek kapasitesi, standartlaştırılmış matematik puanlarıyla hala önemli ölçüde ilişkilidir.
Benzer şekilde, 18 yaşındaki uzamsal bellek SAT’ın matematik bölümündeki performansla pozitif olarak ilişkilidir ve zihinsel rotasyon ölçümleri SAT matematik puanlarını tahmin etmektedir. Dahası, ergenlikteki uzamsal bellek matematikle ilgili alanlarda gelecekteki başarının güçlü bir öngörücüsüdür. 13 yaşında daha fazla uzamsal beceriye sahip ergenlerin kolejde bilim, teknoloji, mühendislik veya matematik (STEM) alanlarında uzmanlaşmaları ve STEM alanında kariyer yapmaları daha olasıdır. Aslında, STEM ile ilgili bir alanda doktorası olan kişilerin% 90’ından fazlası, 11 yaşında uzamsal yetenek için en üst çeyrekte puan almıştır. Bu nedenle, uzamsal belleğin matematik üzerindeki etkisinin zamanla azalmasına rağmen, rolünün hiçbir şeye inmediğini belirtmek önemlidir.
Kaynakça:
https://www.researchgate.net/publication/330911555_Educational_Implications_of_Spatial_Memory
https://www.frontiersin.org/articles/489011
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu