Günümüzde uygulanan binlerce diyet türü bulunmaktadır. Bazıları kilo kaybına odaklanırken bazıları da kilo alımına, kolesterolü düşürmeye, sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmeye veya başka diğer amaçlara odaklanmaktadır.
Diyet, amacınıza uygun olacak şekilde miktarı ve türü belirlenen yiyecekler ile içeceklerin bir program dâhilinde düzenli bir şekilde planlanması olarak tanımlanabilir.
MNT Knowledge Center tarafından üç kriter dikkate alınarak belirlenmiş en popüler diyetler aşağıda sıralanmıştır. Dikkate alınan üç kriter ise şöyledir: bu diyetleri öneren makalelerin sayısı, popülariteleri ve ne sıklıkta geri bildirim alındığıdır.
1. Atkins Diyeti
Atkins diyeti veya Atkins beslenme yaklaşımı, düşük karbonhidratlı bir diyetle vücuttaki insülin seviyesini kontrol etmeye odaklanır. İnsanlar yüksek miktarda rafine karbonhidrat tüketirse, insülin seviyeleri hızla yükselir ve hızla düşer. Yükselen insülin seviyeleri, vücudun tüketilen gıdalardan enerji depolamasını tetikler ve bu da vücudun depolanmış yağı bir enerji kaynağı olarak kullanma olasılığını azaltır. Bu nedenle Atkins diyetindeki insanlar karbonhidratlardan kaçınırlar ama istedikleri kadar protein ve yağ tüketebilirler. Bir süre popüler olmasına rağmen, Atkins Diyet aynı zamanda bazı riskler de içermektedir. Bu nedenle Atkins Diyetini uygulamayı düşünen kişiler, mutlaka öncesinde doktorları ile görüşmeli ve sonrasında nihai kararlarını vermelidirler.
2. Zone Diyeti
Zone diyeti, her öğünde yüzde 40 karbonhidrat, yüzde 30 yağ ve yüzde 30 protein içeren bir beslenme dengesini hedeflemektedir. Ayrıca, diğer yaklaşımlardan daha başarılı kilo kaybı ve vücut ağırlığı kontrolü sonuçlanmasını sağlayan insülin seviyesi kontrolüne de odaklanmaktadır. Bu diyet, yüksek kaliteli karbonhidratların – rafine edilmemiş karbonhidratlar- ve zeytinyağı, avokado, fındık gibi sağlıklı yağları içeren besinlerin tüketimini teşvik eder.
3. Ketojenik Diyet
Ketojenik diyet, yıllardır epilepsi tedavisi için kullanılmaktadır ve ayrıca farklı amaçlarla kullanımlar için de ciddi şekilde araştırılmaya devam edilmektedir. Bu diyet, karbonhidrat alımını azaltmayı ve yağ alımını ise arttırmayı hedeflemektedir. Yaygın fikirler ile kıyaslayınca oldukça aykırı bir diyet gibi görünebilir ancak bu şekilde vücudun karbonhidrat yerine yağı bir yakıt olarak yakmasına izin verir. Avokado, hindistan cevizi, brezilya fıstığı, tohum, yağlı balık ve zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar bu diyetteki önerilen yağlardır. Ketojenik diyet yağın yakıt için parçalanmasına neden olur ve ketoz adı verilen bir işlemle keton adı verilen maddeleri oluşturur. Bu diyet, tip 1 diyabetli insanlar için ketoasidoz riskini içerir ve diyabetik koma ve ölümle bile sonuçlanabilir.
4. Vejetaryen Diyet
Vejetaryen diyeti kendi içerisinde çeşitlilik göstermektedir: lakto-vejetaryen, meyve vejetaryen, lakto-ovo vejetaryen ovo-vejetaryen, pesko-vejetaryen ve yarı-vejetaryen. Vejetaryenlerin çoğunluğu lakto-ovo vejetaryenlerdir, başka bir deyişle, yumurta, süt ve bal haricinde hayvansal gıdalar yememektedirler. Son yıllarda yapılan araştırmalar vejeteryanların vücut ağırlığının daha düşük olduğunu, hastalıklardan daha az acı çektiklerini ve genellikle et yiyen insanlara göre daha uzun bir yaşam süresine sahip olduklarını göstermiştir.
5. Vegan Diyet
Veganizm daha çok bir yaşam biçimidir ve bir diyetten ziyade bir felsefedir. Bir vegan, yumurta, süt ve bal dâhil olmak üzere hayvansal olan hiçbir şey yememektedir. Vejetaryenler genellikle veganlığı sadece sağlık nedenleriyle değil çevresel ve etik nedenlerden dolayı benimsemezler. Vejetaryenler, modern yoğun tarım yöntemlerinin çevremiz için kötü ve uzun vadede sürdürülemez olduğunu düşünmekteler.
Bu önerinin altında, eğer herkes bitki temelli yiyecekler yerse bunun çevre yararına olacağı, hayvanların daha az acı çekeceği, daha fazla yiyecek üretileceği ve insanların daha iyi fiziksel ve zihinsel bir sağlığa sahip olacağı düşüncesi yer almaktadır.
6. Weight Watchers Diyeti
Weight Watchers diyet, egzersiz ve bir destek ağı aracılığıyla kilo verme fikri üzerine odaklanmaktadır.
Weight Watchers Derneği, 1960’larda önce biraz kilo vermiş olan ve ilerleyen zamanlarda bu kiloları geri alacağı endişesi taşıyan bir ev hanımı tarafından başlatılmış bir harekettir. İlk olarak bir arkadaş ağı oluşturularak başlayan Weight Watchers dünyanın her yerinde şubeleri olan dev bir dernek haline gelmiştir.
Diyetisyenler ya fiziksel olarak düzenli toplantılara katılabilir ya da çevrimiçi olarak katılabilirler. Her iki durumda da, diyeti uygulayan kişi için birçok destek ve eğitim olanağı sunulmaktadır.
7. South Beach Diyeti
South Beach diyeti kardiyolog Dr. Agatston ve beslenme uzmanı Marie Almon tarafından oluşturulmuştur. İnsülin seviyelerinin kontrolüne ve rafine edilmemiş yavaş karbonhidratların hızlı karbonhidratlara karşı faydalarına odaklanmaktadır. Agatston, az yağlı rejimlerin uzun vadede etkili olmadığına inandığı ve Amerikan Kalp Derneği tarafından desteklenen az yağlı, yüksek karbonhidrat diyeti hayal kırıklığına uğrattığı için 1990’larda South Beach diyetini tasarlamıştır.
8. Çiğ Gıda Diyeti
Çiğ gıda diyeti veya çiğ gıdalar, işlenmemiş gıda ve içecek tüketmeyi, tamamen bitki bazlı ve ideal olarak organik olanı tüketmeyi öneren bir diyet türüdür.
Bu diyet, bir kişinin tükettiği besinlerin en az dörtte üçünün pişmemiş besinlerden oluşması gerektiğine odaklanmaktadır. Çiğ gıdalar ile beslenen kişilerin çoğunluğu aynı zamanda vegandır ve hayvansal temelli hiçbir şey yememekte ve içmemektedirler. Dört çeşit çiğ gıda tüketicisi vardır: çiğ vejetaryenler, çiğ veganlar, çiğ omnivorlar ve çiğ etçiller.
9. Akdeniz Diyeti
Akdeniz diyeti, Güney Avrupa’da uygulanan bir diyettir ve özellikle Girit, Yunanistan ve Güney İtalya halklarının beslenme alışkanlıklarına odaklanmaktadır. Günümüzde İspanya, Güney Fransa ve Portekiz de bu kapsama dâhil edilmiştir.
Bu diyetin ana besin kaynakları; sebzeler, tatlı olarak taze meyveler, fasulye, kabuklu yemişler, kepekli tahıllar, tohumlar ve zeytinyağıdır. Peynir ve yoğurtlar ise temel süt ürünleridir. Diyet ayrıca makul miktarlarda balık ve kümes hayvanları, haftada yaklaşık dört yumurta, az miktarda kırmızı et ve düşük ila orta derecede şarap içermektedir.
Akdeniz diyetinin üçte birine kadar olan kısmı yağdan oluşur ve doymuş yağlar kalori alımının yüzde 8’ini geçmemelidir. Akdeniz diyeti bugüne kadar en kapsamlı olarak uygulanan diyettir. Yapılan akademik çalışmalar, bu diyetin kişilerin yaşam kalitesini iyileştirmede ve hastalık riskini azaltmada etkili olabildiğini göstermiştir.
Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/5847.php
Yazar: Fatih Kokoç