Ses dalgaları, kulak kepçesi ile toplanarak dış kulak yoluna iletilir. Dış kulak yolu, gelen titreşimleri orta kulağa gönderir. Orta kulak aynı zamanda iç kulağı yüksek seslerden korur. Ses dalgalarının meydana getirdiği basınç değişimleriyle kulak zarı titreşerek çekiç, örs, üzengi adı verilen kemikçikleri hareketlendirir. İç kulakta, denge sistemi ve ses titreşimlerinin sinir uyaranlarına dönüştürüldüğü sistem vardır. Burada kulak salyangozu denen kısımda yer alan sıvının titreşimi ile sinir uyaranlar oluşmaktadır. İç kulaktaki denge sistemi yarım daire kanalları aracılığı ile sağlanır. Bu kanallardaki sıvı artışı kanal içi basıncı artırarak vestibüler nörit hastalığına neden olmaktadır.
BULGU, BELİRTİ VE YAKINMALAR
Ataklarla seyreden bir hastalıktır. Genelde ilk atak şiddetli olarak yaşanır. Hasta, çevrenin ya da kendisinin döndüğünü sanmaktadır. Ayakta durma ve yürümede zorlanma, bulantı ve kusma saptanır. Kulak çınlaması, işitme kaybı ve kulakta dolgunluk hissi vardır. Şikayetler birkaç hafta sürebilir. İşitme kaybı geri dönüşümlüdür. Tanı için, şikayetlerin olduğu dönemde odiometri dediğimiz işitme testi yapılır. İşitme testi sonucunda işitmede kayıp tespit edilir. MR gibi diğer yapılan tetkikler tümör benzeri hastalıkların tespiti içindir.
TIBBİ TEDAVİ
Baş dönmesi yakınmaları için dimenhidrinat, meklizin, siklizin ve betahistin dihidroklorid gibi ilaçlar kullanılır. Skopolamin, proklorperazin, trimetobenzamid, diazepam, lorazepam ve alprozolam gibi ilaçlardan da yararlanılabilir. Bulantı şiddetli ise metoklopramid kullanılabilir. Baş dönmesinin ortaya çıkışını kolaylaştıran faktörlerden uzak durulur.
İlaç tedavisine cevap vermeyen hastalar cerrahi tedaviye alınır. İç kulaktaki sıvı ameliyatla boşaltılır, basınç azaltılır. İç kulak sinirinin kesilmesi de diğer cerrahi yöntemlerden biridir. Çınlamanın şiddetini azaltmada daha tolerabl sesler üreten işitme cihazları kullanılabilir.
TENS tedavisi, vestibüler egzersiz, akupunktur gibi tedaviler bazı hastalarda yarar sağlar.
DİYET DEĞİŞİKLİKLERİ
Günde 1.000 mg’dan az tuz tüketimi ile alınan tuzun kısıtlanmasının yanı sıra idrar söktürücü tedavi kulakta lenfatik birikimi azaltıp yararlı olur ve vestibüler nörit hastalığında tedavi de önerilir. Ayrıca tuzdan fakir diyet ile işitme kaybının ilerlemesi yavaşlatılır.
Vestibüler nörit hastalığı olanların yaklaşık yarısı, gıda veya solunum yolları alerjilerine sahiptir. Bu oran, normal toplumdan daha yüksektir. Alerjik yanıt vücutta değişik organların çalışmasını etkileyebilir. Alerji yakınmalarına neden olan gıda veya maddelerden uzaklaşılması vestibüler nörit hastalığında çınlama, vertigo ve işitme sorunlarında azalma sağlamaktadır. Vestibüler nörit hastalarının yaklaşık %57’sinde glüten alerjisi olduğu (buğday proteinine karşı vücudun anormal bağışıklık sistemi yanıtı nedeni ile oluşur) saptanmıştır. Vestibüler nörit hastalığında soya, süt, mısır, yumurta ve mayalı gıdalara karşı alerji görülebilir. Bu tip gıdaların beslenmeden çıkartılarak bir süre yakınmaların gözlenmesi ve alerji testleri ile değerlendirme yararlıdır.
Vestibüler nörit hastalığı, kanda şeker yüksekliği veya düşüldüğü, kolesterol yüksekliği ve trigliserid yüksekliği gibi metabolik sorunlarla da gelişebilir. Kolesterol yüksekliği olanlarda yağdan fakir diyet, şişman olanlarda kalori kısıtlanması ve egzersiz ile kilo verilmesi, kan şekeri düşüklüğü olanlarda yağ ve kompleks karbonhidrattan fakir proteinden zengin beslenmenin vestibüler nörit hastalığına bağlı yakınmaları azalttığı gösterilmiştir.
İşlenmiş karbonhidrat içeren hazır gıdalar, alkol, kahve ve kafein içeren gıdaların tüketilmemesi, öğünlerin az ve sık alınması, arada atıştırmalık tarzı ara öğünler alınması vestibüler nörit hastalığında yararlıdır.
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Sigara ve tütün mamullerinin tüketilmesi kan damarlarında daralmaya neden olur ve tütün içindeki kimyasallara alerjiye bağlı vestibüler nörit hastalığı bulgularını artırabilir. Bu nedenle tüketilmemelidir.
Orta düzeyde düzenli egzersiz yapılması kolesterol ve kan şekerlerinin dengelenmesine yardımcı olup vestibüler nörit hastalığı yakınmalarının azaltılmasında fayda sağlar.
Stresin azaltılması, uykunun yeterli ve düzenli yapılması yararlıdır.
ÖNERİLEN BESİN TAKVİYELERİ
Flavonoitler: 3 ay boyunca hastalara flavonoit yapısında olan hidroksirutozitler günde 2 gram olarak verilmiş ve özellikle duymada ve sabit durmada önemli gelişmeler gözlenmiştir.
ÖNERİLEN BİTKİSEL İÇERİKLİ TAKVİYELER
Mabet ağacı (Ginkgo biloba): Günde 3 kez 40 mg Ginkgo biloba yaprak ekstresi (GBE) yaşlı hasta grubunda vertigo semptomlarını hafifletmiştir. Başka bir araştırmada, günde 120-160 mg GBE ekstresi 3 ay boyunca hastalara verilmiş ve vertigo semptomları hafiflemiştir. Tinnutus ve vertigo hastalarında etkili olan GBE’nin vestibüler nörit tanısı olan kişilerde de etkin olacağı düşünülmektedir.
Yazar: Enes Eker