Weil hastalığı ağır bir leptospirosis şeklidir ve bu bir tür bakteri enfeksiyonudur. Bu hastalığa Leptospira bakterileri neden olmaktadır. İdrar, kan veya bakteri ile enfekte olmuş hayvanların veya kemirgenlerin dokusuyla temas edilirse bulaşabilir ve bu kontrol edebilir bir durumdur. Bazı durumlarda hayvanlardan insanlara bulaşmaktadır ve bu bakteriyi taşıyan hayvanlar aşağıdaki gibidir:
• Sığır
• Domuz
• Köpek
• Sıçan
Ayrıca bu bakterinin geçtiği toprak veya suyla temastan da kaçınılmalıdır. Leptospirosis tipik olarak baş ağrısı ve üşütme gibi hafif grip benzeri semptomlara neden olmaktadır. Bakteriler bazı organları enfekte ederse, daha şiddetli bir reaksiyon olabilmektedir. Bu organlar aşağıdaki gibidir:
• Karaciğer
• Böbrek
• Akciğer
• Kalp
• Beyin
Bu reaksiyon Weil hastalığı olarak bilinmektedir. Bu durum nadiren bir haftadan fazla sürmektedir, ancak, şiddetli bir leptospirosis olduğunda, zamanın yaklaşık % 10’unda iyileşme durumu vardır, fakat daha sonra tekrar tekrar nüsk etme olasılığı yüksektir. Nadir durumlarda organ yetmezliğine ve ölüme neden olabilmektedir. Leptospirosis teşhisi konulursa doktor tedavi etmek için bir antibiyotik tedavisi önerecektir. Fakat kişi Weil hastalığı geliştirirse, göğüs ağrısı, kollar ve bacaklar şişme gibi çok daha ciddi sorunlara neden olursa ve genellikle ekstra bakım için hastaneye yatırılması gerekebilir.
Belirtileri
New York Eyaleti Sağlık Bakanlığı’na göre, leptospirosis belirtileri genellikle Leptospira bakterileri bulaştıktan 5 ila 14 gün sonra ortaya çıkmaktadır. Ancak, semptomlar enfeksiyondan 2 ila 30 gün sonra, ilk maruz kalmadan ortalama 10 gün sonra ortaya çıkabilirler. Leptospirosisin görünümü oldukça değişkendir. Leptospirosis vakalarının çoğunda semptomlar nispeten hafif olur ve bu semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Ateş
• Titreme
• Kas ağrıları
• Baş ağrısı
• Öksürük
• Mide bulantısı
• Kusma
• İştah kaybı
Nadir durumlar ise, leptospirosis şiddetli bir formu olan Weil hastalığı geliştirmektedir. Weil hastalığının semptomları, daha hafif leptospirosis semptomlarının geçmesinden bir ila üç gün sonra ortaya çıkmaktadır. Belirtiler hangi organların enfekte olduğuna bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Enfekte olan organların belirtileri aşağıdaki gibidir:
Karaciğer, böbrek ve kalp: Böbreklere, karaciğere veya kalbe Leptospira bulaşırsa ve bakterileri olursa, bazı sorunlarla karşılaşılabilir ve bu sorunlar aşağıdaki gibidir:
• Mide bulantısı
• İştah kaybı
• Kilo kaybı
• Yorgunluk
• Şişmiş ayak bilekleri, ayaklar veya eller
• Karaciğerin ağrılı şişmesi
• Azalmış idrara çıkma
• Nefes darlığı
• Hızlı kalp atımı
• Sarılık, cildin ve gözlerin beyaz kısımlarının sarımsı hale geldiği bir durum
Beyin: Beyin enfekte olursa aşağıdaki semptomları içerebilir:
• Yüksek ateş
• Mide bulantısı
• Kusma
• Boyun sertliği veya ağrısı
• Uyuşukluk
• Karışık zihinsel durum
• Saldırgan davranış
• Nöbetler
• Hareketleri kontrol edememe
• Konuşamama
• Işıklara karşı isteksizlik
Akciğer: Akciğerler enfekte olursa aşağıdaki semptomları içerebilir:
• Yüksek ateş
• Nefes darlığı
• Kan tükürme
Bu semptomların çoğu, grip ve menenjit dâhil diğer hastalıklara benzemektedir, bu nedenle test edilmek önemlidir. Leptospirosis olup olmadığını kontrol etmek için doktor basit bir kan testi yapar ve kanı antikorlar için incelemektedir. Bunlar vücudun bakterilerle savaşmak için ürettiği organizmalardır. Kişi daha önce bir hastalık geçirdiyse, kan testi yanlış pozitif verebilir veya önceki enfeksiyondan gelen antikorları gösterebilir. Bu nedenle doktor, sonuçların doğru olduğundan emin olmak için yaklaşık bir hafta sonra ikinci bir test yapabilmektedir. Ayrıca doktor DNA testi isteyebilir, kesin bir testtir, ancak daha pahalı ve daha uzun sürmektedir. Ayrıca dünyanın birçok yerinde henüz mevcut değildir.
Nedenleri
Weil hastalığına Leptospira adı verilen bakteriler neden olmaktadır. Organizma birçok hayvanın böbreklerinde yaşamaktadır. Enfeksiyon hafif ise, leptospirosis olarak, şiddetli bir enfeksiyon geliştirilirse, Weil hastalığı olarak bilinmektedir. Leptospira bakterileri tipik olarak bazı çiftlik hayvanlarını, köpekleri ve kemirgen hayvanların enfekte etmektedir. Gözler, ağız, burun veya ciltte ki açık kesikler ile temas ederse bakteri bulaşabilmektedir. Leptospira bakterilerinin bulaşma yolları aşağıdaki gibidir:
• Bakteri taşıyan bir hayvandan idrar, kan veya doku
• Bakteri ile kirlenmiş su
• Bakteri ile kirlenmiş toprak
Ayrıca, kişi enfekte olmuş bir hayvan tarafından ısırıldıysa, leptospirosis ile kontrat oluşturabilir.
Kimler Risk Altındadır?
Leptospirosis öncelikle mesleki bir hastalıktır. Bu, genellikle işle ilgili olduğu anlamına gelmektedir. En sık hayvanlar, hayvan dokuları veya hayvan atığı ürünlerine yakın çalışan kişiler etkilenmektedir. Leptospirosis’i insanlara yaydığı bilinen hayvanlar vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Sığır
• Domuz
• Köpek
• Sürüngenler ve amfibiler
• Sıçanlar ve diğer kemirgenler, bakteriler için en önemli rezervuardır
Leptospiroz riski yüksek olan kişiler ise aşağıdaki gibidir:
• Çiftçiler
• Veterinerler
• Tatlı su balıkçıları
• Kasaplar ve ölü hayvanlarla çalışan kişiler
• Yüzme, kano, rafting veya kano gibi su sporları yapanlar
• Tatlı su göllerinde, nehirlerinde veya kanallarında banyo yapanlar
• Kemirgen kontrol çalışanları
• Lağım işçileri
• Askerler
• Madenciler
Ayrıca Leptospirosis ve Weil hastalığı dünya çapında bulunur, ancak tropik bölgelerde ılıman bölgelere göre daha yaygındır.
Yakalanma Riskleri
Eğer kişi enfekte bir hayvanın olduğu toprak veya su etrafındaysa, bu mikroplar, ciltteki çiziklerden, açık yaralardan veya kuru alanlardan vücudu girebilirler. Ayrıca burundan, ağızdan veya cinsel organlardan da girebilmektedir. Cinsel yoldan veya emzirmeden geçmesine rağmen başka bir insandan almak nadir bir durumdur. Kişi hayvanlar etrafında veya açık havada çok fazla zaman geçirirse risk altındadır. Ya da bu işlerden birine sahipse, buna maruz kalma olasılığı daha yüksektir. Maruz kalma olasılığı yüksek olan işlerden bazıları aşağıdaki gibidir:
• Çiftçiler
• Veteriner hekimler
• Yeraltı işçisi lağımda veya bir madende çalışanlar
• Mezbaha işçileri
• Askeri personeller
Ayrıca, etkilenen göllerin ve nehirlerin yakınında sal, yüzme veya kamp yapıldığında da bu hastalığa yakalanma riski bulunmaktadır. Leptospirosis, ılıman iklimlerde daha sık görülür. Bakteriler tüm dünyada yaşamasına rağmen, özellikle Avustralya, Afrika, Güneydoğu Asya, Orta ve Güney Amerika ve Karayipler’de yaygındır.
Teşhisi
Kişi hafif bir leptospirosis vakası geliştirirse, teşhis edilmesi zor olabilir. Belirtiler, grip gibi diğer durumlarınkilere benzeme eğilimindedir. Weil hastalığının teşhisi kolaydır çünkü semptomlar daha şiddetlidir. Tanı koymak için doktor muhtemelen kişinin tıbbi geçmişini alarak tanı koymaya başlayacaktır. Hastanın doktora söylemesi gereken bilgiler aşağıdaki gibidir:
• Son zamanlarda seyahat edip etmediği
• Su sporlarına katılıp katılmadığı
• Bir tatlı su kaynağıyla temas edip etmediği
• Hayvanlarla veya hayvansal ürünlerle çalışmayı içeren bir meslek sahibi olup olmadığı
Doktor leptospirosis veya başka bir bakteriyel enfeksiyon olabileceğinden şüpheleniyorsa, kan testleri, idrar testleri veya her ikisini birden isteyebilmektedir. Laboratuvar personeli Leptospira bakterileri için kan veya idrar numunesini test edebilmektedir. Doktor Weil hastalığı durumunda, göğüs röntgenleri, karaciğer ve böbrek fonksiyonunu kontrol etmek için daha fazla kan çalışması gibi görüntüleme taramaları yapabilir. Taramalar ve testler doktorun hangi organını enfekte olabileceğini öğrenmesine de yardımcı olmaktadır.
Tedavisi
Basit leptospirosis vakalarının çoğu hafiftir ve kendi kendini sınırlar, yani kendi başlarına çözerler. Kişiye Weil hastalığı teşhisi konulduysa, hastaneye yatırılabilir. Hastanede muhtemelen damardan antibiyotik verilmektedir. Çünkü bu, altta yatan bakteriyel enfeksiyonun temizlenmesine yardımcı olacaktır. Penisilin ve doksisiklin, tercih edilen antibiyotiklerden ikisidir. Belirtilere ve hangi organların etkilendiğine bağlı olarak ek tedaviler de uygulanabilmektedir. Örneğin, kişi nefes almakta zorlanıyorsa ventilatöre bağlanabilir. Böbrekler enfekte olmuş ve hasar görmüşse, diyalize girmesi gerekebilmektedir. Doktordan tanı, tedavi planı ve görünümü hakkında daha fazla bilgi istenmelidir.
Potansiyel Komplikasyonları
Eğer tedavi edilmezse, Weil hastalığı böbrek yetmezliğine, karaciğer yetmezliğine veya kalp yetmezliğine yol açabilmektedir, hatta nadir durumlarda, ölüme neden olabilmektedir. Kişi Weil hastalığına sahip olabileceğinden şüpheleniyorsa, derhal doktorundan randevu almalıdır. Antibiyotiklere hızlı bir şekilde başlamak iyileşme şansını büyük ölçüde artırabilmektedir. Ayrıca doktor olası komplikasyonları yönetmeye yardımcı olacak başka tedaviler de önerebilmektedir.
Önleme
Bilim adamları leptospirosise karşı bir miktar koruma sağladığı görülen aşılar geliştirmişlerdir. İnsanlar için aşılar, yalnızca Küba ve Fransa gibi bazı ülkelerde mevcuttur. Bununla birlikte, bu aşılar yalnızca belirli Leptospira bakteri formlarına karşı koruyabilmekte ve uzun süreli bağışıklık sağlamayabilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde insanlar için hiçbir aşı yoktur, ancak köpekler, büyükbaş hayvanlar ve bazı diğer hayvanlar için aşılar mevcuttur. Kişi hayvanlar veya hayvansal ürünlerle çalışıyorsa, su geçirmez ayakkabılar, gözlük ve eldiven gibi koruyucu giysiler giyerek enfeksiyon riskini düşürebilir. Leptospira bakterilerinin yayılmasını önlemek için uygun temizlik ve fare kontrol önlemlerini de takip dilmelidir. Çünkü kemirgenler, enfeksiyonun başlıca taşıyıcılarından biridir.
Durgun su ve çiftlik akıntılarından gelen sudan kaçınılmalı ve hayvanların yiyecek veya yiyecek atıkları ile kirlenmesini en aza indirilmelidir.
Tedavi ve Önleme
Leptospirosis, penisilin ve doksisiklin dahil antibiyotiklerle tedavi edilebilmektedir. Ayrıca doktor ateş ve kas ağrısı için ibuprofen önerebilir. Hastalığın seyri yaklaşık bir hafta içinde gerçekleşmelidir. Ancak, kişi de enfeksiyon daha şiddetli ise hastaneye gitmesi gerekebilir. Belirtileri böbrek yetmezliği, menenjit ve akciğer problemlerini içermektedir. Kişinin vücuduna antibiyotik enjekte etmesi gerekebilir ve çok ciddi durumlarda, enfeksiyon organlara zarar vermektedir. Sağlıklı ve bu bakteriden uzak kalmak için alınacak bazı önlemler vardır ve bu önlemler aşağıdaki gibidir:
Kirlenmiş sudan kaçınmak: Gelişmekte olan bir ülkedede, temiz olduğundan emin olunmadığı sürece su içilmemelidir. Ancak leptospirosis diğer vücut açıklıklarına girebildiği için, su kayağı yapmaktan, tatlı su alanlarında yüzmekten, balık tutmaktan veya yelken yapmaktan kaçınmak güvenli bir fikirdir. Bu durumlarda genellikle tuzlu su güvenlidir.
Enfekte hayvanlardan, özellikle de yabani farelerden uzak durmak: Fareler ve diğer kemirgenler, bakterilerin ana taşıyıcılarıdır. Batı dünyasında bile, vahşi farelerin% 20’si buna sahiptirler. Yabani farelerle başa çıkmak veya habitatlarıyla temas etmek zorunda kalınırsa dikkatli olunmalıdır. Gelişmiş dünyada, çiftlik hayvanları genellikle aşılandığından, çok daha az risk bulunmaktadır. Bir hayvan hasta ise, ısırıklardan ve vücut sıvılarından kaçınılmalıdır. Hastalık soğuk algınlığı veya grip gibi havadan geçmemektedir.
Özellikle seyahat edilirken çevre koşullarından haberdar olunmalı: Sanitasyonun zayıf olduğu ülkelerde, leptospirosis daha yaygındır ve bundan kaçınmak zor olmaktadır. Öyleyse, bu hastalığın semptomları bilinmeli ve bu bakteriye maruz kalınırsa derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
Dezenfektan kullanılmalı: Beyazlatıcı, Lysol, asit çözeltileri ve iyot bakteriler için ölümcüldür. Bu bakterileri temizlemek için dezenfektanlar kullanılmalıdır
Kaynakça:
cdc.govn
nhs.uk
health.ny.go
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu