Bazı kişiler, yemek yedikten hemen sonra tuvalete gitme dürtüsünü hissedebilirler. Bu durum söz konusu olduğunda, kişi yemek yediğinde sanki sindirilmeden doğrudan bağırsaklarına ulaştığı hissine kapılabilir, ancak bu durum böyle değildir. Aslında, yiyeceklerin bir kişinin sindirim sistemindeki, dışkılamaya kadar olan süreci 1-2 gün sürebilir. Bu nedenle, yemekten kısa bir süre sonra tuvalete giden bir kişi, bir veya iki gün önce yedikleri yiyecekleri dışkılıyor olabilir. Ve yemek yedikten hemen sonra tuvalete gitme ihtiyacı duyulmasının en muhtemel nedeni gastrokolik reflektir. Bu refleks mideye giren yiyeceğe verilen istemsiz bir tepkidir. Bununla birlikte, gastrokolik refleksin yoğunluğu bireyler arasında değişebilir. Bu yazıda gastrokolik refleks sırasında neler yaşandığı, şikâyetleri artırabilecek koşullar hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca yemekten hemen sonra tuvalete gitme dürtüsünü azaltmaya yardımcı olabilecek diyet ve yaşam tarzı faktörleri hakkında bilgilerde mevcuttur.
Nedenleri Nelerdir ve Normal midir?
Yiyeceklerin sindirim kanalından geçmesi 1-2 gün sürebilir. Gastrokolik refleks veya gastrokolik yanıt, mideye giren yiyeceklere normal istemsiz bir reaksiyondur. Yiyecekler bu organa girdiğinde, vücut kolonun büzülmesine neden olan bir hormon salgılar. Bu kasılmalar daha önce yenen gıdaları sindirim sistemi içinde ilerletir ve bu da dışkılama dürtüsüne yol açabilir. Bazı kişiler için gastrokolik refleks hafiftir ve hiçbir belirti göstermezken bazı kişiler için, gastrokolik refleks yoğundur ve yemekten sonra dışkılama dürtüsü özellikle şiddetli olabilir.
Gastrokolik Refleksi Etkileyebilecek Koşullar
Bazı sağlık koşulları gastrokolik refleksini etkileyebilir. Örneğin, irritabl barsak sendromu (IBS), bir kişinin sindirim sisteminin yiyecekleri sisteminden çok daha hızlı bir şekilde taşımasına neden olabilir. Bir kişinin dışkısının bağırsaklardan, ortalamanın üzerinde bir hızla geçmesine neden olabilecek diğer koşullar şunlardır:
• Gıda alerjileri ve gıda intoleransları
• Kaygı
• Gastrit
• Çölyak hastalığı
• İnflamatuar barsak hastalığı (IBD)
• Crohn hastalığı
Yukarıdaki koşulların her biri, yemek yedikten hemen sonra tuvalete gitme dürtüsüyle sonuçlanan gastrokolik refleks yoğunluğunu artırabilir. Ayrıca aşağıdakiler gibi ek sindirim semptomlarına yol açabilir:
• Gaz ya da tabureyi geçtikten sonra oluşan şişkinlik
• Gaz gidermek için sık ihtiyaç duymak
• Karın ağrısı veya rahatsızlık
• Dışkıda mukus
• İshal
• Kabızlık
• Alternatif ishal ve kabızlık
Yemek Yedikten Sonra Gastrokolik Refleks Gibi Koşullardan Yaşanan İshal
Bir yemekten sonra bir diyare dönemi, kişinin gastrokolik refleksiyle ilgili değildir. İshal, genellikle sadece bir veya iki gün süren yaygın bir durumdur. Bununla birlikte, bir hafta veya daha uzun süren ishal, altta yatan bir sağlık sorununu gösterebilir. Persistan ishalin bazı yaygın nedenleri arasında şunlar vardır:
• Yapay tatlandırıcıların ve diğer müshillerin aşırı tüketimi
• Gıda kaynaklı bakteri ve parazitler
• Gıda intoleransları
• Yiyecek alerjisi
• Sindirim sistemi rahatsızlıkları
• Viral enfeksiyon
• Safra kesesinin giderilmesi gibi önceki karın cerrahisi
Ne Zaman Doktora Müracaat Edilmelidir?
Gastrokolik refleks mideye giren yiyeceklere verilen normal bir reaksiyondur. Çoğu durumda, yemekten sonra tuvalete çıkma dürtüsünü hissetmek doktora gitmeyi gerektirmez. Bununla birlikte, bir kişi aşağıdakileri yaşıyorsa doktora müracat etmelidir:
• Yiyeceklere yoğun ve sık verilen gastrokolik cevaplar
• 2 günden fazla süren ishal
• İlave yaşanan mide semptomları
Yukarıdaki semptomlar altta yatan olası bir sağlık sorununu gösterebilir.
Tedavi ve Korunma Yolları
Gastrokolik refleks normal bir bedensel reaksiyon olduğundan, teknik olarak tedavi gerektirmez. Bununla birlikte, kişilerin gastrokolik refleks yoğunluğunu azaltmaya yardımcı olmak için atabileceği adımlar vardır ve bunlarla tuvalete gitme dürtüsü kontrol edebilir. Bu adımlar şu şekilde sıralayabiliriz:
Altta yatan sindirim koşulları: Başka mide belirtileri yedikten sonra tuvalete gitme dürtüsüne eşlik ediyorsa doktora görünmelidir. Bu semptomların süresine ve ciddiyetine bağlı olarak, bir doktor altta yatan sağlık koşullarını teşhis etmek için testler yapabilir. Bir durum mevcutsa, tedavisi gastrokolik refleks yoğunluğunun azaltılmasına yardımcı olabilir.
Diyetin değiştirilmesi: Diyetteki bir değişiklik, yoğun bir gastrokolik yanıtın tedavisine yardımcı olabilir. Bazı yiyeceklerin, diğerlerinden daha yoğun bir gastrokolik tepkiye neden olma olasılığı daha yüksektir. Bunlar şunları içerir:
• Yağlı veya yağlı yiyecekler
• Süt Ürünleri
• Lif içeriği yüksek yiyecekler
Yiyecek günlüğü tutmak: Bir kişinin gastrokolik tepkisini yoğunlaştırabilecek yiyecekleri tanımlamasına yardımcı olabilir. Günlük, kişinin yediği yiyeceklerin bir kaydını ve yiyeceklere sindirim yanıtını içermelidir. Kişi olası bir tetikleyici gıda tanımladığında, semptomlarının iyileşip iyileşmediğini görmek için gıdadan geçici olarak kaçınmalıdır.
Stresle başa çıkma: Bazı insanlar için, stres gastrokolik refleks yoğunluğunu artırabilir. Bu kişiler stresi azaltmaya yardımcı olan faaliyetlerden yararlanabilir. Örnekler arasında egzersiz ve meditasyon bulunur.
Yemekten hemen sonra dışkılama isteği, genellikle mideye giren gıdalara normal bedensel bir reaksiyon olan gastrokolik refleksin sonucudur. Hemen hemen herkes zaman zaman gastrokolik refleksin etkilerini yaşamaktadır. Bununla birlikte, yoğunluğu kişiden kişiye değişebilir. Bazı yaşam tarzı faktörleri, bir yemekten sonra dışkılama dürtüsünün azaltılmasına yardımcı olabilir. Kişiler yemekten sonra sık sık ishal veya diğer mide semptomları yaşarlarsa doktora görünmelidir. Bu belirtiler, tıbbi müdahale gerektiren altta yatan bir sağlık sorununu gösterebilir
Kaynakça:
precisionnutrition.com
hermanwallace.com
ncbi.nlm.nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu