Bu yazıda yetişkinlerde ve çocuklarda görülebilen bazı ilginç uyku bozukluklarından bahsedeceğiz. Bu uyku bozuklukları hakkında daha fazla öğrenmek için okumaya devam edin.
Çoğumuz insomnia (kolayca uykuya dalma yetersizliği) gibi bazı yaygın uyku bozuklukları hakkında bilgiye sahibiz. Ancak bunun yanında bazı çok nadir görünen uyku bozuklukları da mevcuttur. Bunlar genellikle kalıtsaldır. Burada tartışılan nadir uyku bozuklukları; aşırı uyuma, uykusuzluk veya uyku halindeyken farklı hareketlere neden olma gibi bazı sorunlara neden olabilir. Öyleyse, bu bozukluklara birlikte bir göz atalım.
1) Narkolepsi:
Narkolepsi, sinir sisteminin günün herhangi bir saatinde meydana gelebilen uyku nöbetleri ile karakterize bir bozukluğudur. Bu rahatsızlıktan muzdarip olan kişiler günde 3-4 saatte bir yaklaşık 15-20 dakikalık bir uyku ihtiyacı hissetmektedir. Bir rahatsızlık olmasına rağmen, narkolepsinin neden olduğu kısa süreli uykular kişinin tazelenmiş olarak uyanmasına neden olmaktadır. Bu uyuklamalar günün herhangi bir anında meydana gelebilir. Yemek yerken, bir toplantı sırasında ya da araba kullanırken meydana gelebilir ki bu durum inanılmaz tehlikeli olabilir. Narkolepsi her 2000 kişiden birini etkileyebilir.
Neden meydana gelir?
Uykusuzluk gibi durumlar etkisini artırabileceği halde, sebebi yorgunluk olabilir ya da olmayabilir. REM uyku döngüsünü düzenleyen hipokretin olarak bilinen bir beyin kimyasalının bulunmamasından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Nasıl tedavi edilir?
Bu durum için spesifik bir tedavi olmamakla birlikte, kontrol altına almak için bir kaç yöntem bulunmamaktadır. Bu yöntemlerden biri işin ortasında uyuyakalmamak için bir kaç saatte bir kısa süreli uykular planlamaktır. Bu rahatsızlığı tanımlamak ve kontrol altına almak için bir uyku uzmanı ile birlikte çalışmak çok faydalı olacaktır.
2) Kleine-Levin Sendromu (Uyuyan Güzel Sendromu):
Kleine-Levin sendromu, saatler, günler, haftalar ve aylarca sürebilen uzun süreli gündüz uykusu ile karakterizedir. Bu sendromdan müzdarip olup günün 23 saatini uykuda geçiren bazı insanlar gözlemlenmiştir. Bir kişi bu sendroma girmek üzereyken grip benzeri belirtiler göstermektedir. Aşırı bir uyuma atağından sonra etkilenen kişide sinirlilik, kafa karışıklığı, hiperseksüalite ve kontrolsüzlük meydana gelebilmektedir. Çalışmalar bu sendromun kadınlardan çok erkekleri etkilediğini göstermektedir. Yapılan çalışmalara göre dünya üzerinde 200 kişi bu sendromdan etkilenmiştir.
Neden meydana gelir?
Bu sendroma neden olan kesin bir neden henüz bulunamamıştır ancak talamus ve hipotalamustaki düzensizlikler nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. Aşırı dozda alkol ve uyuşturucu, aşırı yorgunluk, ağır stres veya hatta beyin tümörleri gibi sağlık sorunları yüzünden kleine-levin sendromu yaşanabilir.
Nasıl tedavi edilir?
Bir uyku uzmanına danışmak bu durumun tedavisine yönelik ilk adımdır. Çoğu uyku uzmanının, bu
sorunun üstesinden gelmek için yaşam tarzı değişikliklerini önerdiği bilinmektedir. Her gün belirli bir saatte uyumak, kafeinin alımını azaltmak, yoga ve meditasyon gibi faaliyetlerde bulunmak gibi bazı değişikliklerin bu sorunun tedavisinde yardımcı olduğu bilinmektedir.
3) Somnambulizm – Uyurgezerlik:
Adından da anlaşılacağı üzere, uyurgezer, uykunun derin aşamalarında yürüyen kişidir. Bu durum 4-12 yaş arasındaki çocuklarda sık görülür. Genellikle, çocuklar ailede koştuğu bilinen bu davranıştan daha fazla etkilenirler. Bu durum tehlikeli olabilir, çünkü kişi uykusunda iken yürüyebilir, araba kullanabilir, aşağı yukarı tırmanıp, inebilir, bir yerlere gitmek üzere giyinebilir. Tüm bunlar çok büyük bir tehlike oluşturmaktadır. Eğer rahatsız edilmezse uyurgezer kişi sonunda uykuya geri dönecektir. Ancak ertesi sabah uyandıklarında bu uyurgezerlik dönemini hatırlamazlar. Uyurgezerlik sürecinin ortasında iken uyandırılırlar ise çok sinirli olabilmektedirler. Bu durum oldukça nadirdir, zira yukarıda belirtilen yaş grubundaki çocukların yalnızca %15’inin bu durumdan rahatsız olduğu bilinmektedir.
Neden meydana gelir?
Bu durum yorgunluk, stres ve hatta uyku eksikliğinden dolayı ortaya çıkabilir. Bu hastalık yetişkinlerde de görülebilmektedir bu durumda sebep genellikle zihinsel bir rahatsızlık ya da belirli bir ilacın yan etkisi olabilmektedir. Huzursuz bacak sendromu, uyku apnesi veya gastroözofageal reflü gibi bazı tıbbi durumlar da bu duruma neden olabilir.
Nasıl tedavi edilir?
Yukarıda bahsedilen altta yatan tıbbi durumların tedavisi, uyurgezerlik ataklarını durdurabilir. Yine, bir uyku uzmanına danışmak ve bu durum için ilaç tedavisi almak yardımcı olacaktır. Bazı vakalarda uyurgezerlik nedenini tespit etmek ve uyurgezerlik tedavisinde hipnoterapi gerekli olabilir.
4) Fatal Familial Insomnia – Ölümcül Ailesel Uykusuzluk Hastalığı:
Ölümcül ailesel uykusuzluk hastalığı kalıtsal, son derece nadir görülen bir uyku bozukluğu olup şimdiye kadar sadece dünyadaki 40 ailede görülmüştür. Ölümcül ailesel uykusuzluk hastalığı herhangi bir yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Ancak bazı vakalarda bu rahatsızlığın 20 yaşlarındaki gençleri ile etkilediği görülmüştür. Ölümcül ailesel uykusuzluk bir prion hastalığı olarak sınıflandırılmıştır. Prion hastalıkları beyinde sünger benzeri deliklere neden olur bu da bazı anormalliklere yol açmaktadır. Deli dana hastalığı da bir prion hastalığıdır ve benzer belirtilere sebep olmaktadır. Belirtileri;
-İnsomnia gibi uykusuzluk ile başlayabilir. Uykusuzluk belirli fobilerin gelişimi ile birlikte zamanla artabilir.
-Durum kötüleşir ve hem görsel hem de işitsel varsanılar meydana gelir. Bu durum panik atakları yoğunlaştırıp terleme ve benzeri rahatsızlıklara neden olabilir.
-Etkilenen kişiler sürekli olarak uyuyor gibi görünebilir ancak uyumamaktadır. İdrar kaçırma, ölümcül ailesel uykusuzluk hastalığının bu aşamasında başka bir semptom olabilir.
-Bunama belirtileri görülebilir.
-Sonunda bunama kötüleşebilir ve konuşma yetilerini kaybedebilirler.
-Bir sonraki aşama ise koma ve ölüm olabilir.
Neden meydana gelir?
Ölümcül ailesel uykusuzluk hastalığı kalıtsal bir bozukluktur. Eğer bir ebeveyn bu gen mutasyonunu taşıyorsa, bu hastalığın gelişme şansı %50 dir.
Nasıl tedavi edilir?
Ölümcül ailesel uykusuzluk hastalığı tedavi edilemez ve daima ölümcüldür. Bu hastalığın semptomları bile tedavi edilemez. Bu durumdaki bir kişi bir yıla kadar hayatta kalabilir.
Kaynakça:
buzzle.com/articles/rare-sleeping-disorders.html
Yazar:Tülay Arsoy