Yeterince B12 Vitamini Alıyor Muyuz?

Vitaminlerin çoğu insan vücudunda yapılamaz. Bu tür vitaminler dışarıdan besinlerle alınmalıdır. Vitaminler kendi arasında yağda ve suda eriyenler olarak iki gruba ayrılır. Suda eriyen vitaminlerden birisi B vitaminidir. B vitamininin birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlardan birisi B12 vitaminidir. Suda eriyen diğer vitaminler depolanamazken B12 vitamininin büyük kısmı karaciğerde, bir kısmı da böbrek ve kalp gibi bazı dokularda depolanabilir.

B12 vitamininin hücre gelişimi, hücre yenilenmesi, beynin çalışmasını sağlama gibi görevlerinden başka kemik iliğinde alyuvar üretimini sağlaması görevi de bulunmaktadır. Bilindiği gibi alyuvarlar yani kırmızı kan hücreleri demir taşıyan hemoglobin pigmenti içerir. Nefes aldığımızda akciğerlere giren oksijen kana karışarak alyuvarlardaki hemoglobinlerle dokulara taşınır. Oksijen hücrelerde besinlerin yakılarak enerjiye dönüşmesini sağlar. Yeterince B12 vitamini alınamazsa alyuvar eksikliği yaşanır ki buna kansızlık (pernisiyöz anemi) denir. Günlük olarak tükettiğimiz besinlerle B12 vitamini alabildiğimiz gibi kalın bağırsaklarımızdaki bakteriler de bir miktar B12 vitamini üretir. Hayvansal besinler ile beslenenlerde bu bakterilerin sayısı azalmakta, bitkisel besinlerle beslenenlerde ise artmaktadır. Vücudumuzda B12 vitamini üretildiği için hayvansal besinler az tüketilse de genellikle yetersizlik oluşmamaktadır.

B12 Vitamininin Faydaları

Kobalt adlı metal içeren, kobalamin ya da siyanokobalamin adıyla bilinen B12 vitamini alyuvar üretimini desteklediği için özellikle anemiye yani kansızlığa karşı koruyucudur. B12 vitamini, sağlık sorunlarına yol açan homosistein adlı maddenin düzeyini de düşürmektedir.
Homosisteinin kanda yüksek düzeyde olması kalp hastalıklarını kolaylaştırır. Bir kalp hastasının homosistein düzeyi mutlaka normale düşürülmelidir. Bunun için de B12 vitamini B9 ve B6 vitaminleri ile birlikte kullanılır.
B12 vitamininin diğer faydaları aşağıda belirtilmiştir.

*Sinir sisteminin sağlığını koruma
*Hafızayı ve konsantrasyonu artırma
*Alzheimer hastalığını yavaşlatma
*Hücrelerde enerji oluşumunu kolaylaştırma
*Rahat uyumayı sağlama
*Hücrelerin bölünmesini olumlu etkileme
*Yaşlanmayı geciktirme
*Kansere karşı koruma
*Bitkinlik ve yorgunluğu azaltma
*Hücrelerdeki karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasına yardımcı olma
*Bağışıklık sisteminin işlemesi
*Besinlerin emilmesini ve hazmını kolaylaştırma
*Kalp ve damar hastalıklarından, felç ve kalp krizinden koruma

B12 Vitamini Hangi Sınırlar Arasında Olmalıdır?

Vitamin eksikliğini gösteren belirtiler ortaya çıktığında bazı testler yapılacaktır. Dâhiliye doktorunun yönlendirmesiyle biyokimya laboratuvarlarında yaklaşık 10 saat aç olarak hastaneye gelen kişiden alınan bir miktar kan ile yapılan testlerde B12 vitamininin normal değerler içinde olup olmadığı belirlenir. Normal değerler yetişkinlerde, kadınlarda, erkeklerde, çocuklarda ve ileri yaşlarda farklı olabilir. Enfeksiyonlar, üşütme, test için hastaneye gelmeden bir hafta önce tomografi, MR, röntgen çektirmiş olmak, fazla miktarda alkol tüketmek, hamile olmak, bebek emzirmek, antidepresan veya uyuşturucu kullanılmış olması yapılan testlerin sonuçlarında değişikliklere ve dolayısıyla teşhiste yanılmaya sebep olabilir.

B12 vitaminin yetişkinlerin kanındaki normal değeri 1000 pg/ml( pikogram/ mililitre) olmalıdır. 300 pg/ml nin altındaki değerler tedaviyle ya da beslenme desteğiyle yukarı çekilmelidir. B12 vitamini 500 pg/ ml ve daha üzerindeyse korkulacak bir durum yoktur. Sağlıklı bireylerde olması beklenen B12 vitamini değerinin 750 ile 1000 pg/ml arasında olmasıdır. Doktorlar özellikleri 50 yaşından büyük kişilerde bu değerin 700 ile 900 pg/ml arasında olmasını uygun bulur. Verilen referans aralıkları laboratuvarlara göre değişkenlik gösterebilir.

B12 Vitamini Yetersizliğinin Sebepleri

Bitkisel besinlerle B12 vitamini yeterince alınamaz. Bu sebeple yaşlı bireylerde ve vejetaryenlerde B12 eksikliğine sık rastlanır. B12 vitamini eksikliğinin bir başka sebebi bağırsaklardan yeterince emilememesi ve midede yeterli intrinsik faktör üretilememesidir. D vitamini eksikliği de B12 vitamini emilimini azaltabilir. Midede ülsere sebep olan Helikobakter pilori bakterisinin bulunması da B12 vitamini eksikliği oluşturabilir. Gastrit ve çölyak hastalığında, pankreas yetmezliğinde B12 vitamin yeterli emilemez. Chorn hastalığında, bağırsak ve mide cerrahilerinden sonra da B12 vitamini eksikliği yaşanabilir. Kullanılan bazı ilaçlar ( örneğin diyabet ve mide ilaçları, antibiyotikler), fazla alkol tüketimi, AİDS gibi hastalıklar da B12 vitamini eksikliği sebeplerindendir. Eksiklik uzun süre devam ederse kansızlığa ( pernisiyöz anemiye), kalp ve damar hastalıklarına zemin hazırlar.

B12 Vitamini Eksikliği Nasıl Belirti Verir?

Yeterince B12 vitamini alınmadığında bazı belirtiler ve dolayısıyla bazı hastalıklar ortaya çıkar. Bu belirtiler arasında saç dökülmesi, unutkanlık, yorgunluk, halsizlik, dikkat eksikliği, hafızada azalma, bunama, zihinde karışıklık, iştahsızlık, baş dönmesi, baş ağrısı, depresyon, ruh halindeki dalgalanmalar, halüsinasyon görme, paranoya, çarpıntı, dikkat eksikliği, kabızlık, dilde şişme, kaslarda zayıflama, diş etlerinde kanama, parmaklarda karıncalanma ya da uyuşma yer alır.

B12 Vitamini İhtiyacı Nasıl Karşılanır?

Kırmızı et, karaciğer, böbrek, dalak, balık, yumurta sarısı gibi besinler ile yeterince B12 vitamini alınır. Gebelerin ve emziren annelerin günlük B12 vitamini ihtiyacı diğer kişilerden daha yüksektir. Suda eriyen bir vitamin olsa da vücutta depolanabilmesi nedeniyle hiç B12 vitamini alınmazsa da birkaç yıl eksikliği yaşanmaz. Bir ay içinde sadece bir defa et yiyen, haftada ise sadece bir yumurta tüketenlerde bile kandaki B12 vitamini seviyesi yeterli bulunmaktadır.

B12 Vitamin Eksikliğinin Tedavi Yolları

B12 vitamin eksikliği sebebine ve durumun şiddetine göre beslenmeyi düzenlemekle, ağızdan alınan bazı ilaçlarla ya da iğne şeklindeB12 vücuda verilerek giderilebilir. Hayvansal gıdalar, deniz ürünleri, mercimek, brokoli, ıspanak, maydanoz, karnabahar, pancar, taze fasulye, bezelye tüketimi B12 vitamini alımı için gereklidir. Fazla B12 vitamini alınsa da idrarla atılabildiği için toksik etki göstermez. Buna rağmen kanında fazla B 12 vitamini bulunan kişilerde bu sonuca neyin sebep olduğu araştırılmalıdır. Bir hastalık söz konusu değilse tedavi için hayvansal gıdalardan biraz uzaklaşıp bitkisel gıdalara yönelmek yeterli olacaktır.

Kaynakça:
http://www.beslenmedestegi.com
http://www.b12vitamini.gen.tr
https://www.memorial.com.tr

Yazar: Müşerref Özdaş