Kulak iltihabına, otit denir.
Yüzücü kulağı olarak bilinen dış kulak yolu iltihabında kulak kanalı iltihaplanır. Suda çok fazla zaman geçirilmesi ile kulak kanalı duvar yapısı bozulur, nemlenir. Bu durum bakteri ve mantar üremesi için uygun zemin hazırlamaktadır. Kulağı yabancı cisimle kurcalamak, kaşımak, yabancı cisim ve böcek kaçmaları ile de meydana gelir.
Orta kulak, kulak zarından sonraki kısımdır. Östaki tüpü denilen bir kanal yardımı ile genze açılarak havalanmayı ve basınçların eşitlenmesini sağlar. Orta kulak iltihabı daha çok 5 yaş altı çocuklarda görülür. Çünkü çocuklarda östaki borusu kısa ve düz olduğu için mikropların orta kulağa ulaşması daha kolaydır. Grip, sinüzit, boğaz iltihabı, alerjiden dolayı östaki borusunun yapısı bozularak mikropların geçişine imkan verir. Böylece orta kulakta iltihap başlar.
Kulak iltihabı için risk faktörleri; 6-36 ay arası bebekler, kalabalık kreşte kalma, soğuk algınlığı veya sinüs enfeksiyonu gibi solunum yolu hastalıkları, saman nezlesi olarak da adlandırılan alerjik rinit, sinüzit gibi alerjik yakınmaların olması, sigara dumanına maruz kalmak, ailede kulak enfeksiyonlarına eğilimli bireylerin olması, emzik kullanma ve reflü hastalığının olmasıdır.
Orta kulak iltihabı 6 ay içinde üç seferden fazla tekrarlamış ise müzminleşmiştir. Müzminleşen orta kulak iltihaplarında beyinde apse ve beyin iltihabı gelişebilir. İşitme kaybına neden olabilir.
BULGU, BELİRTİ VE YAKINMALAR
Kulak ağrısı, ateş görülür. İşitme kaybı, kulak akıntısı eşlik edebilir. Kulak zarında delinme olursa kanlı akıntı olur.
Kulağın muayenesinde kulak zarı ve dış kulak yolu değerlendirilir.
Dış kulak yolu iltihabında muayene esnasında şiddetli ağrı olmaktadır. Kulağın yanakla birleştiği bölge üzerine basmakla ağrı duyulur. Kulak kaşıntısı mevcuttur. Dış kulak yolu şiş ve kızarıktır.
Orta kulak iltihabında kulak zarı şiş ve kızarık görülür. Müzmin orta kulak iltihaplarında odiometri ile işitme kaybı değerlendirmesi yapılır.
TIBBİ TEDAVİ
Amoksisilin klavunat, penisilin, sefaklor gibi antibiyotiklere başlanır. Ağrı kesici ve ateş düşürücüler (ibuprofen, parasetamol), dekonjestan ilaçlar antibiyotiğin yanında verilir. Dış kulak yolu iltihabında kulak damlası yeterli olabilir. Şiddetli vakalarda ağızdan antibiyotik tedavisine başlanır.
Orta kulakta sıvı birikmiş ise kulak zarı ameliyatla delinerek sıvı boşaltılır. Genellikle kulak zarı kendiliğinden iyileşir. Orta kulağa tüp yerleştirilerek havalanma sağlanabilir. Bir süre sonra tüp çıkartılır.
Müzmin orta kulak iltihabında ilaç tedavisi ve ameliyat birlikte yapılır.
DİYET DEĞİŞİKLİKLERİ
Eğer mümkünse, bebek en az 6-12 ay süreyle anne sütüyle beslenmelidir. Anne sütü kulak enfeksiyonlarından korunma sağlayan antikorları içerir. Eğer biberon ile beslenme yapılıyorsa, bebeğin dik tutulması gereklidir. Beşikte yatarken biberon ile beslenme yapılmamalıdır.
YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ
Orta kulak iltihabından korunmak önemlidir. Bunun için soğuk algınlığı gibi üst solunum yolu hastalıkları önlenmelidir. Çocuklara ellerin sık sık yıkanması öğretilmelidir. Yeme-içme kaplan paylaşılmamalıdır. Çocuklar öksürürken veya hapşırırken kol içine yapmaları öğretilmelidir. Çocukların kalabalık ortamda fazla vakit geçirmemeleri, daha az çocuk içeren anaokulunun tercih edilmesi yararlıdır. Çocuk hasta olduğu zaman okula göndermeyip evde zaman geçirmesi sağlanmalıdır.
Evde sigara içilmemeli, ev halkı pasif içiciliğe maruz bırakılmamalıdır. Evde dumansız hava sahası sağlanmalıdır.
Sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren çocukların korunması için uygun aşılar hakkında doktoru ile konuşulmalıdır. Mevsimsel grip ve pnömokok aşıları kulak enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabilir.
Emzik mümkün olduğunca kullanılmamalıdır.
Etkilenen kulağa ıslak ve sıcak bez konması ağrıyı hafifletebilir.
ÖNERİLEN BESİN TAKVİYELERİ
Sığır timus ekstresi: Çocuklarda müzmin-kronik solunum yolları enfeksiyonlarına karşı direnç oluşmasını sağlamada, bağışıklık sistemini güçlendirmede yardımcıdır. Günde 750 mg ham timüs ekstresi veya 120 mg saflaştırılmış timüs polipeptitleri önerilmektedir.
Ksilitol: İki araştırmada, ksilitolün akut orta kulak iltihabı sıklığını %40 oranda azalttığı bildirilmiştri. 306 çocuktan 157’sine 8.4 gram ksilitol içeren sakız verilmiş, 149 çocuğa da kontrol amaçlı sukroz içeren sakız verilmiştir. Günde 5 defa sakız çiğnetilen çocuklarda 2 aylık denemeden sonra ksilitol alan grupta akut orta kulak iltihabı sıklığı kontrol grubuna göre oldukça azalmıştır. Ayrıca ksilitol verilen grupta antibiyotik de daha az sayıda reçete edilmiştir.
A vitamini ve çinko: Oksidatif doku hasarının önlenmesi, bağışıklık sisteminin desteklenmesi ve mukoza membran bütünlüğünün sağlanmasında rol alan vitamindir. Hekim kontrolü ve tavsiyesi ile 50.000 IU A vitamini, 6 yaş altı çocuklara 2 gün süreyle, 6 yaş üstüne ise 4 gün süreyle takviyesi önerilir. Günde 30 mg çinko takviyesi de önerilmemektedir. Probiyotikler (laktobasil): İyi bakteriler bağırsak florasını dengelerken bağışıklık sistemini de destekler. Çocuklara veya erişkinlere probiyotik desteği verilmesi soğuk algınlığı sıklığını azaltır. Bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananların ve lösemi hastalarının probiyotik ürünleri doktor kontrolü olmadan kullanmamaları gereklidir.
Eşek sütü ve keçi sütü: İnek sütüne alerjisi olanlarda öncelikli olarak eşek sütü, bulunmaz ise alternatif olarak keçi sütü tercih edilmelidir. Alerjik reaksiyonlar bu şekilde engellenebilir.
ÖNERİLEN BİTKİSEL İÇERİKLİ TAKVİYELER
Ekinezya: Üst solunum yolları tedavisinde yararlanılmaktadır. 0.5-1 gram kurutulmuş kök veya %3.5 ekinaksozit içeren ekstresinden günde 150-300 mg alınması önerilir. Hamile ve emzirenler kullanmamalıdır.
Bitkisel içerikli kulak damlası:
Karışımda tıbbi nergis çiçeği, sarı kantaron, sığır kuyruğu çiçekleri, zeytinyağı, sarımsak ekstresi, lavanta ve E vitamini bulunmaktadır. Günde 3 kez 5 damla, kulak ağrısı olan 5-18 yaş arası hastalara uygulanmış ve tamamına yakınında kulak ağrılarında azalma sağlanmıştır.
AROMATERAPİ UYGULAMALARI
Eğer boğaz enfeksiyonuna bağlı kulak ağrısı varsa, 1 bardak kaynamış su içine 2 damla çay ağacı uçucu yağı (Tea tree oil) ilave edilir ve karıştırılır. Hazırlanan karışım ile 2-3 saatte bir gargara yapılır. Ilık limonlu içecekler tüketilmesi önerilir.
Pamuk sarılı bir çubuk, sıcak su altında ılıtılmış badem yağına batırılır ve ağrıyan kulak içine yavaşça sürülür.
1 damla karanfil uçucu yağı, 5 ml (1 tatlı kaşığı) soya veya üzüm çekirdeği yağma eklenip karıştırılır. Kulak ve enseye masaj yapılır.
1 damla mercanköşk uçucu yağı 5 ml ılıtılmış badem yağı içine eklenir. Pamuklu çubuk vasıtasıyla ağrıyan kulak içine sürülür. Bir gece bekletilir. Sabah ağrı devam ediyorsa uygulama tekrarlanır.
Bir kase sıcak su içine 4-5 damla papatya uçucu yağı damlatılır. Bir parça pamuk hazırlanan karışıma daldırılır ve suyun fazlası sıkılır ve ağrı olan kulağa kompres yapılır.
Kulağı ılık tutmak esastır. Kulak, ense ve baş bölgesi sarılarak dışarı çıkılmalıdır.
Yazar: Fatih Bolelli