Çevremizdeki En Mikroplu Yerler

 

Mikroplar yemeklerde, havada, yaşanılan ve kullanılan ortamlarda, kısacası her yerdedir fakat özellikle daha yüksek sayılara ev sahipliği yapan bazı noktalar bulunmaktadır. Mikropların %80’i sadece eller tarafından yayılır, bu nedenle ellerin uygun şekilde yıkanması bakterilerin yayılmasını durdurmanın en iyi yoludur. Tuvaleti kullandıktan sonra, yemekten önce ve sonra ve aralarda birçok kez ellerin yıkanması için herkes elinden gelenin en iyisini yapmalıdır fakat araştırmalar, her 5 kişiden sadece 1’inin ellerini yıkadığını ve yıkayanların sadece %30’unun sabun kullandığını göstermektedir. Bu yazıda el yıkama alışkanlıkları hakkında daha fazla düşünülmesini gerektiren en fazla mikrop içeren yerlere değinilmiştir.

Umumi Tuvaletler

Klozet kapağı veya tuvalet oturacağı, en kötü suçlu olan 50.000 birim bakteri içeren lavaboya kıyasla sadece 150 birim bakteri içermektedir. Sabunluklar da mikroplarla doludur, bu nedenle eller bu tip yerlere dokunduktan sonra mutlaka yıkanmalıdır. Bir çalışma, erkeklerin yalnızca % 31’inin ve kadınların % 65’inin umumi tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkadığını bulmuştur. Yıkama söz konusu olduğunda musluklar da mikropları barındırma açısından sorunlu yüzeylerdir. Musluklarda klozet oturaklarından daha çok mikrop bulunabilir. Bunun nedeni, çeşmelerin daha az temizlenmesidir. Umumi bir tuvalette eller yıkanırken musluk hafifçe açık bırakılarak bir el havlusu alınıp musluğu kapatmak için kullanılabilir. Su tasarrufu için en iyi yöntem olmasa da mikropları ellerden yıkayıp uzaklaştırdıktan hemen sonra musluğun kapatılması sırasında daha fazlasını almaktan iyidir. Elleri kurutmak için sıcak hava kurutucusu ve kağıt havlu arasında bir seçenek varsa kağıt havlu tercih edilmelidir. Kaçınılması gereken diğer alanlar normalde dokunulan ilk ve son şey olan kapı kollarıdır.

Kapı Kolları, Elektrik Düğmeleri

Mikroplar kaynağından daha uzaklara kolayca ve hızlıca ulaşabilir. Araştırmacılar kapı kollarına, masa üstlerine, tezgahlara virüs örnekleri yerleştirmişler, gün içinde elektrik düğmelerinden cezve kulplarına ve bilgisayarlara kadar bina genelinde 60-100 farklı yüzeyden numune almışlar ve virüslerin 2-4 saat içinde binada yaşayan kişilerin % 40-60’ına bulaştığını bulmuşlardır. Araştırmalar yüzeylerde antibakteriyel mendil kullanmanın bakterilerin yayılmasında azaltmaya yol açtığını göstermiştir. CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi), özellikle tuvalet veya banyo kullanıldıktan sonra, yemek yemeye başlamadan önce, ellerin su ve sabun kullanılarak 20 saniye yıkanmasını önermektedir. Ek olarak alkol bazlı dezenfektanlar kullanılabilir fakat el yıkama yerine geçmemelidir. Tuvalet, banyo ve lavabo yüzeylerinden çok daha kirli olabilen bir başka yüzey de asansör düğmeleridir. Bu düğmeler muhtemelen sık temizlenmez. Asansörü kullanmak yerine sağlık için merdivenleri kullanmak iyi bir seçim olabilir, böylece fazladan egzersiz yapılmış olur. Aksi takdirde düğmeye dirsekle veya bir kalemin ucuyla basmaya çalışılmalı veya düğmelerin kullanımı öncesinde ve sonrasında alkol bazlı bir el dezenfektanı kullanılmalıdır.

ATM Ekranları ve Paralar

Paralar ve bunları almak için basılan ATM ekranları ve düğmeleri de mikroplarla doludur. Tek bir kağıt para 3.000’e yakın farklı bakteri türünü barındırabilir. Birkaçı dışında çoğu zararsızdır. Grip virüsü zararlı onlardan biridir ve bir kağıt parada 17 gün boyunca yaşayabilir. Kağıt paralara elledikten sonra el dezenfektanı kullanılmalı veya mümkünse eller iyice yıkanmalıdır. Bazı şirketler, mikropların çoğalmasını engelleyecek türde antimikrobiyal dokunmatik ATM ekranları geliştirmeye çalışmaktadır. Bu tip ekranlar geliştirilinceye kadar mümkün olduğunca düğmelere basmak için kalem kullanımına devam edilmeli ve eller dezenfekte edilmelidir.

Telefonlar

Telefonlar klozet kapağından daha çok mikrop içermektedir. Cep telefonları, ofislerdeki masa telefonları veya sabit telefonlar enfeksiyona sebep olabilen bakterileri üzerlerinde barındırabilir. Buna rağmen çoğu kişi kullandığı telefonların ekranlarını temizlememekte ve telefonlarını bir başkasıyla paylaşmaktadır. Bilimsel bir dergi olan “Journal of Applied Microbiology” (Uygulamalı Mikrobiyoloji Dergisi) tarafından virüslerin yaklaşık %30′ unun parmak ucundan cep telefonu ekran camı gibi bir yüzeye aktarılabileceği konusuna dikkat çekilmiştir. Bir kez kullanılıp atılan ekran koruyucuları, mikropların yayılmasını önlemenin bir yolu olabilir. Mikrofiber bezlerle ekranlar temizlenebilir, telefonların temizlenmesinde kullanılabilen bazı ultraviyole ışık dezenfektanları da vardır. Dezenfektan mendiller elektronik cihazlar için önerilmemektedir. Bu ürünler kullanıyorsa telefona zarar vermemek için üreticinin garantisi kontrol edilmeli ve tüm talimatlar izlenmelidir.

Marketler

Marketler salmonella, listeria ve E. coli gibi bakterilerin bulaştığı bilinen ürünler, et ve süt ürünleri (uygun şekilde depolanmadıysa veya çapraz bulaşma olmuşsa ) içerir. Eller bakteri yaymanın bir numaralı yolu olduğu için market arabaları ya da sepetlerinin tutulan yerleri en mikroplu yerler arasındadır. Alışveriş sepetinde dışkı bakterileri olma olasılığı %72’dir ve aynı zamanda soğuk algınlığı veya grip virüsü kapmanın kolay bir yoludur. Özellikle her şeye dokunma eğiliminde olan küçük çocuklar varsa alışveriş yapmadan önce temizlemek için anti-bakteriyel mendiller bulundurulmalıdır. Ayrıca çocukları market sepetinin koltuğuna oturtmadan önce iyi düşünmek gerekir. Bu sepetlerin kulpları, umumi bir tuvalette bulunandan daha çok bakteriyle dolu olabilir. Kirli bebek bezleri ve burun akıntıları da hesaba katılmalıdır. Bu üst koltuğa asla satın alınan yiyecekler konulmamalıdır. Alışveriş arabaları antibakteriyel mendillerle tutularak ya da silinerek itilebilir. Çocukların korunması için tasarlanan market sepetlerinde kullanılabilen koltuk kılıfları ya da pedleri de bulunmaktadır.
Marketlerdeki taşıyıcı bantlar da gözenekli yüzeyleri ve mağazadan çıkan her şeyin üzerine bırakılması nedeniyle bakteriler için en kötü yüzeylerden biridir. Bu, süt ürünleri döküntülerinin, et sularının ve küflerin hepsinin bu kayışa yayıldığı ve bakterilerin tüm ambalajlara ve ellere bulaştığı anlamına gelir. Bazı mağazalar kayışlara antibakteriyel spreyler püskürtür ancak uygulama çoğu zaman yeterince sık veya kapsamlı değildir. Tüm bakterilerden uzak durmak mümkün olmasa da alışveriş sırasında ağza veya gözlere dokunmaktan kaçınılması basit bir kuraldır. Ayrıca mağazadan çıkarken de eller dezenfekte edilmeli veya eve varır varmaz hemen yıkanmalıdır.

Toplu Taşıma Araçları

Bu yüksek trafikli kamusal alanlar virüslerin uzun mesafelere yayılmasının en kolay ve en hızlı yollarından biridir. Bu nedenle bulaşıcı ve ölümcül bir virüsün ortaya çıkması durumunda uçaklar, otobüsler, metrolar, trenler ve gemiler gibi ulaşım araçları endişeleri arttırır. Seyahatler sırasında iyi el hijyeni uygulama konusunda bilinçli olunmalıdır. Çoğu zaman direkler, tırabzanlar, düğmeler, tutamaklar, masalar ve koltuklar gibi sık dokunulan her şey risklidir. New York metrolarında yapılan bir çalışmada araştırmacılar bilinen 637 bakteri, viral, mantar türü bulmuşlardır. Öksüren veya hapşıran bitişikteki kişiler havaya yüzlerce bakteri damlası gönderebilmektedir, bu da potansiyel olarak çevredeki diğer kişilere grip virüslerini ve diğer virüsleri bulaştırabilir. Bunu önlemenin en iyi yolu, insanların bir peçeteye veya kol kıvrımına öksürmeleridir. Başka bir çalışma MRSA (Metisiline dirençli Staphylococcus aureus) ve E. coli bakterilerinin yüzeylerde bir haftaya kadar hayatta kalabileceğini bulmuştur. Bunlar arasında kolçaklar, koltuk arka cebi, pencere gölgeliği ve özellikle yemek yenen katlanır tepsi tipi masalar vardır. Seyahat ederken kişisel olarak alkol bazlı bir el dezenfektanı taşınması yararlı olur.

Spor Salonları

Birçok yerde olduğu gibi spor salonlarında da bakteriler gizlenmektedir. Bu ortamlarda serbest ağırlıklardan egzersiz toplarına, jimnastik minderlerine kadar birçok ortak, dokunulan yüzey bulunmaktadır. Mide ağrısı, kusma ve ishale neden olan norovirüs, bir aya kadar egzersiz ekipmanında kalabilir. Ayak enfeksiyonlarına neden olan mantar, duş alınan ortamlarda büyür, çoğalır ve antibiyotiğe dirençli bir bakteri olan MRSA, soyunma odalarında bile bulunur çünkü bu odaların nemi, mikropların yayılması ve gelişmesi için mükemmel bir ortam yaratır. Dezenfektan veya dezenfektan mendiller her zaman yakında tutulmalı, kullanılmadan önce bütün spor ekipmanları bu mendillerle silinmelidir. Spor salonlarının çoğu artık bunları sağlamaktadır fakat sağlamıyorsa kişiler kendi dezenfektan mendillerini yanında getirmelidir. Spora gidenler kendi spor matını ve havlusunu, havuzda kullanmak için kendi kulak tıkacını ve gözlüğünü götürmeli, vücutlarında kesik veya sıyrıklar varsa kapatmalıdır. Kişiler egzersiz matlarını paylaşmaktan kaçınmalı veya cilt enfeksiyonları, atlet ayağı, grip veya hepatit A ile enfekte olmamak için düzgün bir şekilde dezenfekte etmelidir. Kullanılan havlularla makineler silinmemeli, sadece kişinin kendisini silmesi için kullanılmalıdır. Dışkı bakterileri mekanlara ayakkabılarla girer, bu yüzden parmak arası terlik veya sandalet kullanılmalıdır. Ayrıca başkalarının daha önce oturduğu banklara da dikkat edilmelidir.

Havuzlar

Çocuklar yüzme havuzlarını sevebilir ve buralarda çok eğlenebilir. Ayrıca yüzmek büyüklerin de formda kalmasını sağlar fakat aslında havuz suları fazlaca dışkı ve mikrop barındırabilir. Araştırmalar halka açık havuzlarda, su parklarında, özel kulüp havuzlarında, yaygın olarak dışkıda bulunan bir bakteri türü olan E.coli’nin çok miktarda bulunabildiğini saptamıştır. E. coli şiddetli kanlı ishal nedenidir. Çocukların kullandığı havuzlar en kötüleridir çünkü çocuklar iyi hijyen alışkanlıkları kazanamamış ve suya girmeden önce iyi temizlenememiş olabilirler. Ayrıca, mayo bebek bezleri idrarın ve bakterilerin sızmasını önleme konusunda çok etkili olmayabilir. Bu nedenle havuz sularına bir şekilde idrar, çok az da olsa dışkı karışabilir. Havuzlarda sudaki bakterileri öldürmek için kimyasallar kullanır ancak bazen kimyasalların seviyeleri yetersiz olabilir, mikropların bazı türleri de diğerlerine göre daha dirençli olabilir. Havuz sularından bulaşan hastalıklardan korunmak için suyu yutmamak, havuza işememek, duş almadan suya girmemek, ishalli iken uzak durmak gerekir. Çocukları olanlar her saat başı ihtiyaç molası vermeli, havuzdan çıkmalı ve bebeklerin bezlerini kontrol etmelidir. Güneş kremi de tekrar uygulanmalıdır.

Akaryakıt Pompaları

Her gün birçok kişi benzin istasyonlarına uğramakta, akaryakıt pompalarına dokunmaktadır fakat bu pompalar temizlenmemektedir. Tüm benzin pompası kollarının %71’inin hastalığa neden olan bakterilerle yüksek oranda kontamine olduğunu bulunmuştur. Ayrıca ödeme yapılan yerler de oldukça kirlidir ve “Enter” tuşu en kötüsüdür. Sağlıklı kalabilmek için kullanımdan önce ve sonra pompa kolları dezenfektan mendillerle silinmeli ve daha sonra eller dezenfekte edilmelidir. Otomobili olan kişiler elleri korunmak için torpido gözünde yedek lateks eldiven bulundurabilir.

Ofisler

Araştırmalar ofislerdeki masaların çok miktarda mikrop içerdiğini ve telefon yüzeylerindeki mikrop miktarının daha da fazla olduğunu ortaya koymuştur. Masalar, telefonlar, bilgisayarlar, klavyeler ve bilgisayar fareleri önemli mikrop transfer noktalarıdır çünkü insanlar onlara çok sık dokunmaktadır. Buna ek olarak, insanların %90’ı işe hasta gelir, bu nedenle herhangi bir hapşırma veya öksürük üç güne kadar yüzeylerde ek bakteri bırakabilir. Endişe edilecek diğer alanlar arasında kahve makinesi, demlik, tencere, lavabo, süngerler ve tezgahlar da dahil olmak üzere personel mutfağı bulunmaktadır. Süngerler genellikle yüzeyleri temizlemek için kullanılır ancak klozet kapağından 200.000 kat daha kirlidirler. Sünger atılmalı ve bunun yerine bir kağıt havlu kullanılmalıdır. Ofis mutfakları genellikle günlük olarak düzgün bir şekilde temizlenmez. Mutfaklarda en çok ihmal edilenler, dışkı da dahil olmak üzere çok sayıda zararlı mikrop barındıran cezvelerdir. Cezveler düzenli olarak sirke ile yıkanmalı ve parçaların tamamen kuruması beklenmelidir. İş arkadaşları da dahil olmak üzere her 5 kişiden sadece 1’inin ellerini doğru şekilde yıkadığı unutulmamalıdır. Onları iş yerinin bu kirli alanları hakkında eğitmek herkes için daha güvenli bir çalışma ortamı sağlamaya yardımcı olabilir.

Restoranlar

Araştırmalar en temiz görünümlü restoranların bile her türlü bakteri ile dolu olduğunu göstermektedir. Mikropların en yaygın olduğu noktalar en çok dokunulan ve nadiren temizlenenlerdir. Menü genellikle yemekten önce dokunulan ilk şey ve en az temizlenen öğelerden biridir. Bir restoran menüsünde klozet kapağından 100 kat fazla bakteri bulunabilir. Ona dokunan kişilerin ellerindeki bakteriler menüye bulaşabilir ve 48 saate kadar canlı kalabilir. Menüler günde bir defa, muhtemelen kirli bezlerle öylesine silinir ya da hiç silinmez. Soğuk algınlığı veya grip virüsü sert yüzeylerde 18 saat hayatta kalabilmektedir, bu nedenle menü geri verildikten sonra ellerin dezenfekte edilmesi veya yıkanması doğru olacaktır. Menülerin yanı sıra içecekleri süsleyen veya içeceklere konan limon dilimlerinde de yüksek oranda bakteri bulunabilir. Bir araştırma, restoranlardaki limonların %70 kadarında E.coli dahil farklı mikropların ve mantarların bulunabildiğini ortaya çıkarmıştır. Mikropların çoğunluğu limonların kabuklarında olsa da bazıları etli, posalı kısmında bulunur. Araştırma, müşterilerin mikrop bulunduran limon dilimlerinden gerçekten hasta olup olmadığına bakmamıştır fakat güvende kalmak için müşteriler limondan tamamen kaçınmalıdır. Mutlaka limon kullanmak gerekiyorsa, limonun ayrı bir tabağa konularak getirilmesinin istenmesi mikroplarla karşılaşmayı azaltabilir. Limonun suyu içeceğe sıkılmalı, dilimler içeceğin içine doğrudan konulmamalıdır. Dikkat edilmesi gereken diğer ögeler sık dokunulan ketçap kutuları, tuzluk ve biberliktir.

Doktor Muayenehaneleri

Hasta hisseden ve yardım için bir doktor muayenehanesine giden kişiler buralarda da mikroplarla karşılaşabilir. Kapı tokmağına dokunulduğu anda eller o muayenehaneye gelen önceki tüm hastaların mikroplarıyla potansiyel olarak kirlenmiş olur.
Oradaki herkes potansiyel olarak hastadır, bu nedenle bekleme odası kesinlikle grip, soğuk algınlığı, norovirüs, streptokok bakterileri ve diğerleri dahil olmak üzere bakterileri barındırmaktadır. Hapşıran ve öksüren hastalar bakterileri düşünülenden çok daha uzağa hava damlacıkları şeklinde hızla yayabilir, bu nedenle diğer kişilerden biraz uzak durmak gerekir. Bir muayenehanede okuma materyallerine, kolçaklara dokunmaktan kaçınılmalı ve mümkünse çocukların oyuncaklarla oynamasına izin verilmemelidir. Ziyaret sırasında ve sonrasında ellerin temizlenmesi için kişisel bir alkol bazlı el dezenfektanı taşınmalıdır.

Otel Odaları

Otel odaları günlük olarak temizlenmelerine rağmen, enfeksiyonların yayılma riskinin yüksek olduğu alanlardır. Bir çalışmada 54’ün üzerinde otel odası ziyaret edilmiş ve otel odalarındaki bakteri sayısı hakkında bir fikir edinmek için siyah ışık ve sürüntü kullanmıştır. Bulgular, en yüksek bakteri sayısının yorgan, yatak örtüleri, TV uzaktan kumandası, banyo tezgahı, musluk ve klozet kapağında bulunduğunu ortaya çıkarmıştır. Bunların %19’u antibiyotiğe dirençli suşlar ve %46’sı MRSA’dır. Tıpkı yıllar önce Çinli bir doktorun Hong Kong’da bir otelde kalması ve bunun sonucunda diğer 16 otel misafirine SARS bulaşması gibi, otel odalarından enfeksiyon kapmak mümkündür. Bir otel odasındaki elektrik düğmeleri ya da lamba anahtarları, ambalajsız bardaklar, buz kovaları, saç kurutma makineleri, kahve makineler de bakteri barındırabilir. Mümkün olduğunda bütün yüzeylerde dezenfektan mendiller kullanılmalı ve yatak örtüsü kaldırılmalı, uyurken kullanılmamalıdır. Gerekirse fazladan yeni yıkanmış bir örtü ya da battaniye istenmelidir. TV kumandaları kullanılmadan önce steril bir bezle silinmeli veya bir plastik torbaya koyulmalıdır. Bu şekilde de sinyal devam eder ve kullananlar kendilerini hasta edebilecek virüslerle ve bakterilerle temas etmemiş olur.

Okullar

Okullar da mikropların en fazla bulunabileceği yerler arasındadır, bu nedenle çocuklar sık hastalanmaktadır. İlk olarak, ebeveynlerin çocuklarına ellerini 20 saniyeden fazla sabunla nasıl yıkayacaklarını ve ayrıca onları yıkamanın neden önemli olduğunu öğretmeleri önemlidir. Bir araştırmada tipik bir okulda bulunan en mikroplu şeylerin musluk (2,335 bakteri), basket topu (13,987 bakteri), yemek masaları, tepsiler ve bilgisayar klavyeleri (9,838) olduğu ortaya çıkmıştır. Özellikle kış aylarında grip ve soğuk algınlığı öğrenciden öğrenciye ve öğrenciden aileye kolayca bulaşmaktadır. Tüm ailenin hastalanmasını önlemek için çocukların okuldan eve döndüğü zaman hemen ellerini yıkamasını sağlamak önemlidir.

Oyun Bahçeleri

Oyun alanlarındaki ekipmanlar onlara dokunan çocukların ellerinden geçen çok sayıda mikroba ev sahipliği yapabilir. Kum havuzları sıcak ve nemli olduğu için kedi, köpek gibi hayvanlardan gelen bakterilerin yanı sıra tükürük, yiyecek maddeleri ve insanların ellerinden geçen mikroplar bakımından zengin ortamlardır. Çocuklar top havuzlarına da atlamayı sever fakat hiç kimse buradaki topları ayrı ayrı temizlememektedir. Çocuklar kuma dokunduktan sonra elleriyle ağızlarına dokunursa kumda bulunan bakteriler ya da virüsler nedeniyle hastalanabilirler. Kum havuzlarından çıkar çıkmaz küçük çocukların elleri dezenfektan kullanılarak korunmalı, eve ulaşıldığında iyice yıkanmalıdır. Açık havadaki oyun alanlarında olduğu gibi kapalı ortamlardaki oyun alanları da mikroplar bakımından risk taşır çünkü güneş görmedikleri için mikroplar ölmez.

Atari Salonları

Çocukların oynadıkları çoğu alanlarda olduğu gibi, atari salonlarındaki tuşlar, oyun çubukları, sahte direksiyonlar çok sayıda kullanıcıdan gelen mikroplarla dolup taşmaktadır. El temizliğine buralarda da dikkat edilmelidir.

Mikroplardan Korunma Yolları

Mikroplardan her defasında kaçınmak mümkün değildir fakat basit bazı adımlarla hasta olma şansı azaltılabilir. Uygun hijyen ve el yıkama mikropları alınmasını ve başkalarına yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Eller su ve sabunla, en az 20 saniye boyunca yıkanmalı ve bu sık sık yapılmalıdır. Sabuna ve suya erişim yoksa alkol bazlı dezenfektanlar kullanılmalıdır. Eller yıkanıncaya kadar gözlere, buruna veya ağza dokunulmamalıdır. Çıkarken umumi tuvaletlerin kapı kollarını tutmak için kağıt havlu kullanılmalıdır. Öksüren, hapşıran, burunlarını çeken kişilerden uzakta durulmalıdır çünkü mikropların küçük, kapalı alanlarda yayılması daha kolaydır. En çok endişe duyması gerekenler bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar, çok genç ve yaşlılardır. Ellerin yıkanması sık vurgulanmaktadır çünkü böylece bu grupta olan kişilerin de dolaylı olarak korunmasını sağlayacaktır.

Kaynakça:
https://info.debgroup.com/blog/top-10-germiest-places
https://symptoms.webmd.com/cold-flu-map/germiest-places
https://www.medicinenet.com/cold_and_flu_13_germiest_places_pictures_slideshow/article.htm

Yazar: Müşerref Özdaş