Sayma çerçevesi olarak da adlandırılan bir abaküs , genellikle teller üzerinde kayan boncuklarla ahşap bir çerçeve olarak inşa edilen aritmetik işlemleri gerçekleştirmek için bir hesaplama aracıdır. Abakist olarak adlandırılan kullanıcı, sayaçları çubuklar üzerinde veya oluklarda elle kaydırır. Yazılı Hindu-Arap rakam sisteminin benimsenmesinden yüzyıllar önce kullanılıyordu ve hala Çin, Japonya, Afrika ve başka yerlerde tüccarlar ve katipler tarafından yaygın olarak kullanılıyor.
Abaküs hesaplama için basit, ucuz ama güçlü bir araçtır. Elektronik hesap makineleri pratik nedenlerle onun yerini alsa da, abaküsün kullanımı Japonya gibi teknolojik olarak gelişmiş ülkelerde öğretilmeye devam ediyor. Satranç, shogi, go gibi popüler masa oyunlarında olduğu gibi öğrenciler için abaküs kullanımında yerel, bölgesel ve ulusal yarışmalar düzenlenmektedir.
İlk abaküs büyük olasılıkla kum veya tozla kaplı düz bir taşa dayanıyordu. Kelimeler ve harfler kuma çizildi; sonunda sayılar eklendi ve hesaplamalara yardımcı olması için çakıl taşları kullanıldı. Babilliler bu toz abaküsünü MÖ 2400 gibi erken bir tarihte kullandılar. İpli karşı abaküsün menşei belirsizdir, ancak Hindistan, Mezopotamya veya Mısır muhtemel menşe noktaları olarak görülmektedir. Çin, abaküsün gelişmesinde ve evriminde önemli bir rol oynadı.
Bundan çeşitli abacılar geliştirildi; en popüler olanı, ondalık sayıları temsil etmek için iki tabanın (2 tabanı ve 5 tabanı) bir kombinasyonunu kullanan ikili sisteme dayanıyordu. Ancak ilk olarak Mezopotamya’da ve daha sonra Mısır ve Yunanistan’daki yazıcılar tarafından kullanılan en eski abaküs, her basamak için 5, 2, 3 ve 2 çarpanlarıyla temsil edilen altmışlı sayılar kullanıyordu.
Abaküs kelimesinin kullanımı, bir Orta İngiliz çalışmasının bir sandboard abaküsünü tanımlamak için Latince’den kelimeyi ödünç aldığı 1387’den öncesine dayanmaktadır. Latince kelime, Yunanca abax (“hesaplama tablosu”) tamlama biçimi olan abakos’tan geldi. Abax ayrıca “geometrik şekiller çizmek için kullanılan kum veya toz serpilmiş masa” anlamına da sahip olduğundan, bazı dilbilimciler Yunanca kelimenin bir Sami kökü olan q (“a-vak” olarak telaffuz edilir), İbranice kelimeden türetilmiş olabileceğini düşünüyor. “toz” için İletimin ayrıntıları belirsiz olsa da, Fenikece “kum” anlamına gelen abak kelimesinden de türetilmiş olabilir.
Kaynakça:
https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Abacus
Yazar: Yakup Yiğit