Oral Bakteriler
İnsan ağzı bakteri, mantar ve diğer mikroorganizmalar için harika bir habitattır. Bakteriler dişlere, diş etlerine, dilin üst ve alt taraflarına, ağız ve boğazın astarlarına bağlıdır. Oral bakterilerin çoğu zararsızdır. Ancak bazıları diş çürümelerine veya diş eti hastalıklarına neden olur.
Birçok oral bakteri, ağız çevresinde serbestçe hareket etmek yerine koruyucu bir biyofilm içinde yaşamaktadır. Biyofilm, bakteriler tarafından üretilen maddelerin yanı sıra tükürükten elde edilen maddelerden de yapılır. Biyofilmler vücudun diğer bölgelerinde de bulunur. Biyofilmler, ağızda plak olarak bilinir. Biyofilmlerdeki bakterileri, serbest yaşayan bakterilerden ayırt etmek zordur.
Ağızda Ekolojik Denge
Ağız çevresi, bakteri için büyük bir habitattır çünkü sıcak ve nemlidir. Bir kişi yemek yerken ve bir şeyler içerken sık sık besin alır. Bazı bakteriler bu besinleri sindirirken, mine minerali oluşumuna neden olarak diş minesine zarar verebilecek asitler üretir. Tükürük, asidi nötrleştirmek için yardımcı olan bikarbonatları ve diğer kimyasalları içerir. Ayrıca tükürük lizozim, laktoferrin ve laktoperoksidaz gibi antibakteriyel kimyasalları da içerir.
Sağlıklı bir ağızda, zararsız ve zararlı bakteriler arasında ekolojik bir denge vardır. Genel etki, dişlerin mineralli kalması ve diş çürümesinin oluşmamasıdır.
Diş Çürümesinin Nedeni
Diş çürüğünün, bakteriler tarafından asit üretim oranının, tükürük emülsiyonu onarımı oranını aştığı zaman meydana geldiği düşünülmektedir. Ağız kuruluğu, büyük ölçüde azaltılmış tükürük üretiminin olduğu bir bozukluktur. Etkili tedavi görülmez ise bu kişilerde diş çürümesinde çok büyük bir artış olur. Bazı ilaçlar da ağız kuruluğu yapar ve ağız sağlığı sorunlarını artırır.
Günümüzde yaygın olan diş çürümesinin, beslenmede fermente olabilen şekerlerdeki büyük artışa bağlı olduğuna inanılmaktadır. Bazı bakteriler, şekeri parçaladıkça büyük miktarlar asit üretir. Eğer çok fazla şeker varsa veya dişleri yeniden mineralleştirmek için yeterli zaman yoksa, diş çürüğü gelişebilir.
Bakteriler tarafından üretilen asit, asidik ortamda iyi yetişen diğer ağız bakterilerinin çoğalmasına ve popülasyonda baskın olmasına izin verir. Sağlıksız bakterilerin etkilerini sınırlayan ya da değiştiren yararlı bakteriler sayıca fazladır ve ağzımızdaki ekolojik denge şekerin varlığı ile değiştirilir.
Diş Plak Biyofilmleri
Plak, sümüklü ve yapışkan bir bakteri kolonisidir. Plaktaki bakteriler, kolonize oldukları yüzeylere yapışır. Bakterileri çevreleyen balçık, bakterilerin kendileri tarafından salgılanan kimyasallardan oluşur. Teknik olarak hücre dışı polimerik madde veya EPS olarak bilinir. Sümük, bakterileri antibiyotik, antimikrobiyal maddeler ve beyaz kan hücreleri tarafından saldırıya karşı korur. Ağzı su ile yıkamak, serbest yaşayan bakterileri temizleyebilir, ancak plakta yaşayan bakterileri temizlemez.
Diş temizliğinden hemen sonra, glikoprotein adı verilen tükürükte bulunan kimyasal maddeler ağızdaki yüzeyler üzerinde toplanır, pelikül adı verilen ince bir tabaka oluşturur. Pelikül, bakteriyel bağlantı için uygun bir yüzey sağlar. Bakteri oluşumu kısa bir süre sonra pelikül üzerinde bir koloni oluşturur. Oluşan plak, tükürükten kalsiyum ve fosfor emer.
Diş Plakasını Çıkarma
Fiziksel uzaklaştırma, plak biyofilmlerini çıkarmanın en iyi yoludur. Bu nedenle dişleri fırçalama ve diş ipi kullanımı, dişlerin ve diş etlerinin yüzeylerini temizlemek için çok önemlidir. Fırçalama ve diş ipi kullanımı ile temizlenemeyen plakların diş hijyeni uzmanı veya diş hekimi tarafından alınması gerekir.
Plak çıkarılmazsa, tükürükten daha fazla mineral yüzeye bırakılır ve plak yavaş yavaş sertleşir. Böylece dişlerde tartar oluşur. Bu tartarları sadece bir diş hekimi çıkarabilir. Tartardaki bakteriler, asit üretmeye devam etmesi nedeniyle tehlikelidir. İltihaplanmaya neden olur ve diş etlerine zarar verir.
Ağızdaki Bakterilerin Zararlı Etkileri
Diş çürüğü ve diş eti hastalığı, ağız bakterilerinin neden olduğu en yaygın sağlık problemleridir. Bununla birlikte, ağızdaki bakteriler vücudun diğer kısımlarında da sorunlara neden olabilir.
Hem solunum sisteminden hem de sindirim sisteminden geçişler boğaza açılır. Ağız bakterileri bu bölüme geçebilir. Bazı bakteriler, diş etleri üzerindeki iltihaplı kan dolaşımına geçebilir ve daha sonra diş etlerindeki kanama bölgelerine ve diğer dokulara istila ederler.
Diş eti hastalığı kalp problemlerine ve felçlere yol açabilir. Erken doğum riskini artırabilir. Ayrıca, oral bakteriler akciğer enfeksiyonlarına ve solunum problemlerine neden olabilir.
Diş Çürüğü ve Dişeti Hastalığı Nasıl Önlenir?
Diş ve diş eti sağlığını korumak için çoğu diş hekimi aşağıdaki adımları önermektedir.
– Sağlıklı, düşük şekerli yiyecekler yenmelidir.
– Narenciye meyve suları ve karbonatlı içecekler gibi asidik içeceklerin alımı sınırlandırılmalıdır.
– Asitli ürünler yendikten veya içildikten sonra, dişler fırçalanmadan önce en az otuz dakika beklenmelidir. Bu, remineralizasyonun başlamasını sağlayacaktır. Dişleri herhangi bir zamanda fırçalamak minelere zarar verebilir.
– İyi bir teknik kullanarak dişler düzenli olarak fırçalanmalıdır.
– Diş fırçası her üç ayda bir değiştirilmelidir.
– Dişlerin arasını temizlemek için diş ipi kullanılmalıdır.
– Dilin üstü temizlenmelidir.
– Ağız, su veya hafif bir gargara ile yıkanmalıdır.
– Diş minesini güçlendirmek için florürlü gargaralar kullanılmalıdır.
– Tükürük üretimini arttırmak için şekersiz sakız çiğnenmelidir.
– Sigara içilmemelidir. Sigara içmek diş eti hastalığı riskini artırır.
– Oluşan tüm tartarları çıkarmak için düzenli diş kontrolleri ve temizlemeleri yaptırılmalıdır.
Kaynakça:
https://healdove.com/oral-health/Bacteria-in-the-Mouth-Dental-Plaque-Biofilms-and-Health-Problems
Yazar: Katibe Melis Dinçer