Adını bulunduğu yerden alan Kaledonya kargası, Güney Pasifiğin uzak bir tropik adası olan Yeni Kaledonya da yaşar. Bilimsel adı “Corvus moneduloides” ’dır. Zihinsel yetilerin sadece insanlara ait olmadığının ispatlarından biri olan bu karga türü “kuş beyinli” lakabını hakaret kelimesi olmaktan arındırmış gibi duruyor. Antik Yunan döneminden bu yana kargalar üzerinde yapılan çalışmalarda, Ezop masallarında geçen zeki kargaların sadece bir hayal ürünü olmadığı da doğrulanmış oldu.
Yeni Kaledonya kargaları, boyut olarak sıradan bir kargaya göre biraz daha ince yapılı ve orta boyludur. (40 cm uzunluğunda) . Tüyleri; parlak siyah renklidir fakat ışığa çıktığında mor, lacivert, biraz yeşil tonlarda yansımalar görülür. Gagası, bacak ve ayakları siyah renklidir. Gaga boyutu orta büyüklüktedir, ancak alt ucunun yukarı doğru açılır olması daha sert bir görüntü verir. Ses tonu, yumuşaktır. Seslenme şekli kimilerine göre “waa-waa” kimilerine göre “wak-wak” olarak tanımlanır. Bazen de bir “qua-qua” veya “waaaark” sesi çıkartabilir. Yeni Kaledonya’nın; kendine özgü seslenme şeklinden dolayı ‘qua-qua’ olarak da adlandırılır.
Kaledonya Kargasını Diğer Karga Türlerinden Farklı Kılan Nedir?![Akıl Küpü; Yeni Kaledonya Kargası]()
Kargaların algılamaların kuvvetli olduğu herkes tarafından bilinir. Bu karga türünü diğer kargalardan ayıran en belirgin özellik; ağaç kavuğundaki avlarını (karınca, böcek, kurt, örümcek…) bir dal parçasıyla karıştırarak çıkartmasıdır. Ancak yetenekleri bununla sınırlı değildir. Zor durumda kaldıklarında ihtiyacı olan aleti, yaşadığı ortamdaki pandanus bitkisinin uzun ve tırtıklı yaprağını alıp ihtiyacına uygun boyutta keser. Bu işlemi yaparken, yaprağın bir tarafının tırtıklı olmasına dikkat eder. Bu sayede ağaç kavuğundaki larvalar bu tırtıklı bitkiye yapışır. Böylece avına kolay ulaşır.
En önemli ve etkili özelliği ise; etrafında olan en uygun dalı alıp yapraklarını temizleyerek kanca şeklinde kıvırır. Bu işlemi sadece gaga ve ayaklarıyla yapar. Kanca formunda hazırladığı dal ile avına daha kolay ve hızlı ulaşır. Ve bir sonraki avı için yaptığı kancayı saklar.
Kaledonya; algılamanın yanında akıl yürütme, yeni bir alet yapımı, birkaç parçanın koordinasyonu ve bu aletin saklanmasını yapabilmektedir. Hatta yaptığı bu aleti, kaybetmesi durumunda sinirlendiği gözlemlenmiştir.
Yapılan Deneyler
Akıl küpü olan bu karganın, yeteneklerini ortaya çıkarmak için Oxford Üniversitesinde bir dizi deney yapıldı. Bu deneyde biri Kaledonya kargası diğeri farklı türden iki karga alındı. Bir tüp içerisine minik bir kovayla en sevdiği yiyeceği olan domuz eti parçası bırakıldı. Masa üzerine biri kanca olarak hazırlanmış, diğeri düz iki alüminyum tel konuldu. Kargalardan biri kanca olan teli alarak tüpten yiyeceğini çekerken, Kaledonya kargası teli katlayarak kanca haline getirdi ve yiyeceğini öyle çekti. Bu iki kargada daha önce hiç alüminyum tel görmemişlerdi.
Yapılan bir başka deneyde; bir tüp içerinde yüzen mantar parçasının üzerine yiyeceği takıldı. Yiyeceğine ulaşmak için suyun seviyesini yükseltmesi gerektiğini düşünen Kaledonya kargası; tüpün içine taş atarak su seviyesini yükseltti ve yiyeceğine ulaştığı gözlemlendi. Bu test farklı bir şekilde 1-10 yaş aralığında olan 64 çocukla yapıldığı zaman büyük çocukların rahatça çözebildiği fakat 4-5 yaşında olanların birkaç denemede bile çözüme ulaşamadıkları görülmüştür.
Şempanzelerden Daha Üstün Olduklarının Kanıtlandı
Alet yapma, iki aleti birleştirme ve çözüm yollarını nasıl bulduğunu öğrenebilmek için daha karmaşık bir test uygulandı. Almanya Max Planck Ornitoloji Enstitüsünden araştırmacıların yaptığı deneyde, 8 aşamalı bir bulmaca kutusu hazırlandı. Karganın yiyeceğe ulaşması için 8 aşamayı tamamlaması gerekiyor ve bu testin bazı aşamalarında karmaşık bilişsel yeteneklerini sergilemesi gerekiyordu. Testi tahmin edilenden daha kısa sürede tamamlayan Kaledonya kargası tesadüfi bir hareketle değil, akıl yürüterek organize bir şekilde problemi çözdüğü gözlenmiştir.
Bu karga türünün insanlarda olduğu gibi algılama düzeylerinin farklı olduğu, aynı testlerin farklı Kaledonya kargalarında uygulama sonuçlarında görülmüştür. Hayvanların yeni problemler karşısında, kendine has yaratıcı çözümlere nasıl ulaştıklarını bulmak, onları daha iyi anlamak için benzer deney süreçleri devam etmektedir.
Kaynakça:
https://www.popsci.com/science/article/2012-11/10-animals-are-smarter-you-think
https://link.springer.com/article/10.1007/s10071-006-0052-5
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu