Arabinogalaktan, birçok bitkinin yapraklarında, köklerinde ve sapında bulunan doğal bir bileşiktir. İlk olarak 19. yüzyılda karaçamda keşfedilen arabinogalaktan, soğuk algınlığını önlemeye, enfeksiyonlarla savaşmaya ve alerjileri hafifletmeye yardımcı olabileceği iddiaları nedeniyle günümüzde popüler hale gelmiştir. Bu yazıda arabinogalaktan nedir, kaynakları, faydaları dozaj ve yan etkileri hakkında bilgiler bulunmaktadır.
Arabinogalaktan Nedir?
Arabinogalaktan birçok bitkide bulunan doğal bir bileşik ve arap zamkı gibi bitki zamklarında anahtar bir bileşendir. Bazı bakteri türlerinin yapısal destek için hücre duvarlarında arabinogalaktan vardır. Arabinogalaktanın önemli bir ticari kaynağı Kuzey Amerika karaçam ağacıdır. Bu ağaçtan elde edilen ekstraktlar karaçam arabinogalaktan olarak adlandırılır.
Arabinogalactan, yüksek çözünürlük ve kararlılık gibi çeşitli benzersiz özelliklere sahiptir. Bu, kıvam arttırıcı ve stabilize edici bir ajan olarak yararlı olmasını sağlamaktadır. Arabinogalaktanın bağışıklık sistemini ve kolesterol seviyelerini iyileştirmek gibi çeşitli sağlık yararları olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Ancak klinik araştırma eksikliğinden dolayı bu sağlık iddialarının ne kadar güçlü olduğu açık değildir:
Gıda Kaynakları
Arabinogalaktan çeşitli konsantrasyonları tohumları içinde ihtiva edilmektedir, yapraklar, kökler, meyve, ve sap dahil olmak üzere birçok bitkide bulunmaktadır. Bulunduğu bitkilerden bazıları şunlardır:
• Pırasa tohumları
• Turp
• Havuçlar
• Armutlar
• Mısır
• Buğday
• Domates
Arabinogalaktan ayrıca aşağıdaki gibi çeşitli şifalı bitkilerde bulunur:
• Ekinezya
• Zerdeçal
• Yabani çivit mavisi
• Angelica acutiloba
• Terminalia arjuna
Ticari olarak, arabinogalaktan tipik olarak Kuzey Amerika karaçam ağacından çıkarılır. Bu özel karaçam türü çok yüksek bir konsantrasyonda (% 35’e kadar) arabinogalaktan içermektedir.
Arabinogalaktan Bileşenleri
Arabinogalaktan bir polisakkarittir, yani birçok küçük şeker molekülünden oluşur. Daha spesifik olarak, arabinogalactan adını bu şekilde alan arabinoz ve galaktoz şekerlerinin uzun zincirlerini içermektedir. Bu şekerlerin bileşimi, bitki türüne bağlı olarak değişebilir. Örneğin karaçam arabinogalaktan, 6: 1 oranında galaktoz ve arabinoz içerir. Arabinogalaktan da yaygın olarak proteinlerle kombinasyon halinde bulunur. Araştırma arabinogalaktan-proteinlerin bitkilerde kendine özgü fonksiyonlara sahip olduğunu bulmaktadır.
Bu, farklı arabinogalaktan kaynaklarının farklı konsantrasyonlarda şeker ve diğer bileşiklere sahip olabileceği anlamına gelir. Bu önemlidir, çünkü araştırmacılar çalışmaları için genellikle farklı bitki kaynakları kullanırlar, bu da sonuçlarını karmaşıklaştırabilir.
Arabinogalaktan Nasıl İşlev Görür?
Arabinogalactan öncelikle diyet lifi olarak çalışır. İnsanlar arabinogalaktanı parçalamak için enzimlerden yoksundur, bu da sindirimi zorlaştırır. Arabinogalaktan tüketildiğinde, kolonda oturur ve oradaki bakteriler tarafından yavaşça fermente edilir. Bu fermantasyon, kolon sağlığında önemli bir rol oynayan butirat gibi kısa zincirli yağ asitleri (SCFA) üretir. Örneğin bütirat, kolon hücreleri için bir enerji kaynağı görevi görmektedir.
Arabinogalaktan M hücreleri ile de etkileşime girebilir. Bu M hücreleri, sindirim sistemindeki bağışıklık yanıtında önemli rol oynayan bir sistem olan bağırsakla ilişkili lenfoid dokunun bir parçasıdır. Bazı araştırmacılara göre, arabinogalaktan molekülleri, T hücrelerini, B hücrelerini ve bağışıklık sisteminin diğer hücrelerini aktive etmeye devam eden M hücrelerini uyarabilir. Bu şekilde, bağırsak bağışıklığı potansiyel olarak tüm vücut bağışıklığını etkilemek için güçlenmektedir.
Sağlık Açısından Faydaları
Arabinogalaktanın aşağıdaki iddia edilen faydaları sadece sınırlı, düşük kaliteli klinik 
çalışmalarla desteklenmektedir. Aşağıda listelenen kullanımlardan herhangi biri için arabinogalaktan kullanımını destekleyecek yeterli kanıt yoktur. Arabinogalaktan almadan önce bir uzman bir doktora danışılması tavsiye edilir. Ve bilinmelidir ki onaylı tıbbi tedavilerin yerine asla kullanılmamalıdır.
Soğuk algınlığı
199 kişiyle yapılan randomize plasebo kontrollü bir çalışma, arabinogalaktan takviyesinin soğuk enfeksiyon insidansını azaltabileceğini bulunmuştur. Ancak arabinogalaktan soğuk algınlığının şiddetini veya semptomlarını azaltmamıştır.
Aşı
Bir aşılamadan sonra, genellikle vücutta IgG seviyelerinde (bir tür antikor) bir artış olur. Bu tipik olarak bağışıklık sisteminin aşıyı tespit ettiğini ve buna karşı bir savunma oluşturduğunu göstermektedir. Bazı çalışmalar arabinogalaktanın aşılamadan sonra IgG seviyelerini daha da artırabileceğini düşündürmektedir. Örneğin 75 sağlıklı yetişkinin randomize, çift kör, plasebo kontrollü bir çalışması, arabinogalaktan takviyesinin tetanoz aşılamasından sonra IgG antikorlarındaki artışı artırabildiğini bulunmuştur.
45 sağlıklı yetişkini içeren benzer bir çalışma arabinogalaktanın pnömokok aşısı aldıktan sonra IgG düzeylerinde daha fazla artışa neden olabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, IgG’deki bu artışın daha iyi aşı etkinliği anlamına gelip gelmediği bilinmemektedir. Ayrıca, grip aşılarına (influenza aşısı) yanıt olarak aynı IgG-güçlendirici etki görülmemiştir.
Kolesterol ve diyabet
Hayvanlar ve hücreler üzerinde yapılan araştırmalar arabinogalaktanın kan şekeri seviyelerini ve insülin duyarlılığını iyileştirebileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, insan çalışmaları aynı faydaları bulamamıştır. 20 kişilik küçük bir araştırmaya göre, arabinogalaktanın kandaki kolesterol ve insülin seviyeleri üzerinde hiçbir etkisi yoktur. 54 kişiyle yapılan farklı bir çalışmada, arabinogalaktan takviyesinden sonra kolesterol, glikoz veya insülin düzeylerinde anlamlı bir değişiklik bulunmamıştır.
Kanser araştırması
Arabinogalaktan’ın kanseri tedavi ettiği veya önlediği gösterilmemiştir. Arabinogalaktanın kanserdeki potansiyel etkisi sadece hayvanlarda ve hücrelerde araştırılmıştır. Birçok maddenin hücrelerde, hatta toksik kimyasallarda bile kanser önleyici etkilere sahip olduğuna dikkat etmek önemlidir. Bu mutlaka tıbbi değere sahip oldukları anlamına gelmez. Aksine, kanser hücrelerinde araştırılan çoğu madde (doğal veya sentetik), güvenlik veya etkinlik eksikliği nedeniyle başka hayvan çalışmalarını veya klinik deneyleri geçemez.
Bunu akılda tutarak, araştırmacılar hayvanlarda ve hücrelerde arabinogalaktanın aşağıdaki kanser türleri üzerindeki etkilerini araştırmışlardır:
• Meme kanseri
• Kolon kanseri
• Karaciğer kanseri
• Mide kanseri
• Akciğer kanseri
Ek olarak, araştırmalar arabinogalaktanın diğer anti-kanser ajanlarının kanser hücrelerini daha etkili bir şekilde hedeflemesine yardımcı olabileceğini ve potansiyel olarak ilaç toksisitesini azaltabileceğini düşündürmektedir. Bu, arabinogalaktanın diğer kanser tedavilerinin uygulanmasını iyileştirebileceği anlamına gelir, ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Bağırsak sağlığı
Birkaç hayvan çalışmasına göre, arabinogalaktan içeren bitki ekstreleri sıçanlarda mide ülserlerini azaltabilir. Bir hücre çalışması, arabinogalaktan proteinlerinin H. pylori’nin mide hücrelerine yapışmasını engelleyebileceğini bulunmuştur. H. pylori midede iltihaplanmaya ve ülsere neden olabilen bir bakteri türüdür.
Alerji giderme
Bir fare çalışması arabinogalaktanın hava yolu inflamasyonunu ve alerjenlere duyarlılığı azaltabileceğini düşündürmektedir. Bununla birlikte, bu etki sadece belirli bir çim türünden elde edilen arabinogalaktanda görülmüştür. Aynı etki arap zamkı veya karaçamdan elde edilen arabinogalaktanda da görülmemiştir.
Göz kuruluğu
Tavşanlarda yapılan bir çalışma,% 5’lik bir arabinogalaktan çözeltisinin korneadaki kuru noktalara (gözün şeffaf ön yüzeyi) karşı koruyabildiğini ve aynı zamanda bir göz yaralanmasından sonra iyileşme süresini hızlandırdığını bulunmuştur. Bir hücre çalışmasına göre arabinogalaktan, gözdeki hücre büyümesini uyarabilmektedir.
Ağrı giderme
Bir fare çalışması, tamarillo meyvesinden elde edilen arabinogalaktanın ağrıyı azaltmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Birçok hayvan çalışması ayrıca arabinogalaktanın aspirin veya ibuprofen gibi diğer ağrı kesicilerle kombine edildiğinde tek başına her ilaca göre daha fazla ağrı kesici olabileceğini bulmuştur.
Yan Etkiler ve Güvenlik
Arabinogalaktan, normalde gıdalarda bulunan miktarlarda tüketildiğinde muhtemelen güvenli kabul edilir. FDA ayrıca, koyulaştırıcı ve stabilize edici bir ajan olarak kullanıldığında arabinogalaktanı güvenli bir gıda katkı maddesi olarak kabul etmektedir. Arabinogalaktan, normalde gıdalarda bulunandan daha yüksek dozlarda alındığında, sadece kısa süreli kullanım için güvenli olduğu düşünülmektedir. Bu, özellikle uzun süreli kullanım için klinik güvenlik araştırmalarının eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Hamilelik veya emzirme sırasında arabinogalaktanın güvenliğini belirlemek için yeterli araştırma yoktur. Arabinogalaktan genellikle iyi tolere edilmektedir ve en sık görülen yan etkiler şişkinliktir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Otoimmün aktivite
Arabinogalaktanın bağışıklık sisteminin aktivitesini artırabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Bu nedenle, herhangi bir otoimmün hastalığı olan hastalar teorik olarak semptomları şiddetlendirebileceğinden arabinogalaktan kaçınmalıdır.Bu aynı zamanda nakil almış hastaların da arabinogalaktan kaçınmaları gerektiği anlamına gelmekte olup teorik olarak, nakil reddini artırabilir.
İlaç etkileşimleri
Arabinogalaktan (veya başka bir takviye) almaya karar verilirse, diğer ilaçlar veya sağlık durumunda beklenmedik ve potansiyel olarak tehlikeli etkileşimler olabileceğinden doktora bildirilmesi gerekir. Arabinogalaktanın ilaç etkileşimleri iyi araştırılmamıştır ve burada tartışılanların ötesinde daha fazla potansiyel etkileşim olabilir. Teorik olarak, arabinogalaktan, bağışıklık sistemi aktivitesi üzerindeki olası etkileri nedeniyle immünosüpresan ilaçlarla etkileşime girebilir. İmmünsüpresan alan kişiler arabinogalaktandan kaçınmalıdır.
Takviyeler
Piyasada bulunan arabinogalaktanın yaygın formlarını ve dozajlarını tartışacağız. Arabinogalactan FDA tarafından tıbbi kullanım için onaylanmamıştır. Yönetmelikler arabinogalaktan için üretim standartları belirler, ancak bu güvenli veya etkili olduğunu garanti etmez. Kullanılmadan önce muhakkak uzman bir doktorla görüşülmesi tavsiye edilmektedir. Rabinogalaktan ticari olarak bir toz ve bir kapsül olarak temin edilebilir. Toz formu su veya meyve suyu ile karıştırılabilir veya gıdaya da ilave edilebilir.
Dozaj
Şu anda güvenli ve etkili bir arabinogalaktan dozunun ne olduğunu belirlemek için yeterli kanıt yoktur. Arabinogalaktan ürünleri üreticileri tipik olarak günde yaklaşık 4 gramlık bir doz önermektedir. Klinik çalışmalar tipik olarak günde 4.5 gram benzer bir doz kullanılmaktadır.
Arabinogalaktan, birçok bitkide doğal olarak bulunan karbonhidrat bazlı bir bileşiktir. Diğer bitki sakızlarına benzer şekilde, yaygın olarak koyulaştırıcı ve stabilize edici bir ajan olarak kullanılmaktadır. Arabinogalaktanın soğuk algınlığını önlemeye veya potansiyel olarak aşıların etkinliğini artırmaya yardımcı olabileceğini gösteren bazı kanıtlar vardır. Bununla birlikte, şu anda bu iddiaları güvenle desteklemek için yeterli klinik araştırma bulunmamaktadır.
Kaynakça:
webmd.com
rxlist.com
ncbi.nlm.nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu