Baykuşlar Arasında Üremeyi Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Baykuşlar için her canlı türünde olduğu gibi üreme önemlidir, çünkü onlara genleri ebeveynlerden yavrulara aktarma fırsatı verir. Baykuşlar genellikle tek eşlidir ve bir türden diğerine farklılıklar olmasına rağmen, aynı eşler birkaç yıl boyunca çiftleşme amacıyla çiftlenebilir. Yiyecek bulunabilirliği veya av bolluğu, baykuşlar için gençlerin üremesini ve yetiştirilmesini belirleyen önemli bir faktördür. Bazı türler genellikle ilkbahar döneminde üremeye girse de, yavruların yetiştirilmesi ve büyümesi genellikle yiyeceğin mevcudiyeti ile çakışmaktadır. Baykuşlar arasında üremeyi belirlemede önemli rol oynayan diğer faktörler, diğerleri arasında avlanma riski, tarımsal faaliyetler, elverişli hava koşulları, uygun eş ve hastalığı içerir.

Baykuşlar Arasında Üremeyi Etkileyen Faktörler

Baykuşlar arasında cinsel üremeyi etkileyen faktörler vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Yiyecek bulunabilirliği,
• Hava, koşulları;
• Kuş tüyü renklendirme,
• Avlanma riski,
• Yaş,
• Hastalık,
• Eş mevcudiyeti,
• Habitat kalitesi,
• Tarımsal uygulamalar,
• Yuva kutularının yerleştirilmesi,
Yiyecek bulunurluğu
Avın mevcudiyeti, kuşların vücut kondisyonunu etkilediği için baykuş yetiştiriciliğinde önemli bir husustur. Bu nedenle baykuşlar arasında üremeyi etkileyen en önemli faktör olarak düşünülebilir. Av hayvanlarının mevcudiyeti sadece kuşun vücut durumunu etkilemekle kalmaz, aynı zamanda hem ebeveynlerin hem de yavruların hayatta kalmasını etkiler. Gıdanın mevcudiyeti, habitat, iklim ve tarımsal faaliyetler gibi diğer faktörler tarafından belirlenir.
Peçeli baykuşların üreme başarısının, diyetteki farelerin oranıyla arttığı, diyetlerindeki farelerin oranının artmasıyla azaldığı gösterilmiştir. Voles, baykuşların favori potansiyel avı olarak farelere göre bazı avantajlara sahip gibi görünmektedir ve volanlar farelerin üç katı ağırlığındadır. Bir baykuş, farelerin eşdeğer ağırlığını yakalamak ve bir tarla faresi yakalamak için üç kat enerji harcamak zorunda kalabilir. Tarla farelerinin mevcudiyeti, baykuşlar arasındaki başarılı üreme ve üretilen yavru sayısı ile pozitif olarak ilişkilendirilir. Ayrıca, kavrama boyutu ve juvenil sağkalım, tarla faresi yoğunluklarının mevcudiyeti ile pozitif korelasyon gösterir.
Hava durumu
Soğuk ve karlı havalarda, vücut ısısının düzenlenmesine duyulan ihtiyaç nedeniyle baykuşlar için yiyecek veya enerji ihtiyacı artar. Her iki ihtiyacı da karşılayacak kadar yeterli olmadıkça, üreme amacıyla kanalize edilebilecek besinler kesinlikle önce hayatta kalmaya yönlendirilir. Ayrıca, bu soğuk havalarda av kıtlığı ve bulmak zor olabilir. Soğuk havanın etkisinin baykuşlar tarafından tüyleri nedeniyle pek hissedilmeyeceği düşünülebilir, ancak baykuş tüylerinin vücut için beklendiği kadar yalıtım sağlamadığı bildirilmiştir. Ayrıca, baykuşların daha az yağ rezervine sahip oldukları ve bu sayede sert hava koşullarıyla yüzleşebilecekleri bilinmektedir. Özetle, sert hava, özellikle soğuk hava, baykuşlar için avın mevcudiyeti ve besin ihtiyacının artması nedeniyle baykuş üremesini sınırlayan önemli bir faktördür.
Kışın, peçeli baykuşların üreme performansındaki büyük değişiklikten sorumlu olduğu bildirilmiştir. Üreme, kış aylarında büyük ölçüde azalır, bu da potansiyel yetiştiricilerde büyük ölüm oranlarına neden olur. Ayrıca av yakalanmasının engel olmasına ve hayatta kalması için gerekli olan vücut sıcaklığının korunması için baykuşun daha fazla enerji gereksinimi nedeniyle av erişilebilirliğinin sınırlandırılmasına neden olur. Baykuşlarda üreme başarısı bazen daha kuzeydeki enlemlerde daha yüksektir. Kuzey benekli baykuşun (Strix occidentalis caurina) üremesinin kış yağışıyla negatif korelasyon gösterdiği, Kaliforniya benekli baykuşunun (üremesinin Strix occidentalis occidentalis) yağışla pozitif olarak ilişkili olduğu gösterilmiştir. Baykuşlar arasında üremeyi etkileyen en önemli faktörlerin hava durumu ve av mevcudiyeti olduğu gözlemlenmiştir.
Tüylerin renklendirilmesi
Kuş tüyü renklendirmesindeki farklılıkların, baykuşlar arasında davranışsal, fizyolojik ve uygunluk farklılıklarına neden olma eğiliminde olduğu bildirilmiştir. Kuş tüyü renklendirmesi, baykuşlarda geliştirilmiş bağışıklık tepkisi ile ilişkilendirilir. Erkek baykuşların eş seçimi konusundaki kararını etkileyen önemli bir faktördür. Araştırma bulguları, daha fazla lekeli dişi baykuşların, gelişmiş bağışıklık tepkisine sahip yavrular ve kan emen sinekler (Carnus haemapterus) ilişkili yuvalamada azaldığını göstermiştir. Erkek baykuşların daha yüksek üreme kalitesine sahip olma gibi faktörleri göz önünde bulundurarak ağır lekeli dişileri seçmesi doğaldır.
Dişi tüy rengi, parazit direnci ile pozitif olarak ilişkilendirilir ve ağır şekilde benekli dişi baykuşların, düşük parazit doğurganlığın bir tahmini olduğu öne sürülmüştür. Dahası, tüy lekesi kalıtsal bir özellik olarak tanımlanır. Erkek, yavrunun parazitlere direnme yeteneğini öngören kalıtsal bir özellik olan dişi genetik kalitesinin bir göstergesi olarak üreme için bu özelliği seçebilir.
Erkek baykuşlar için, daha açık renkli erkek peçeli baykuşların kırmızımsı kahverengi erkeklerden daha düşük üreme başarısına sahip olduğu ve yavruları kırmızımsı kahverengi olanlar kadar beslemediği bildirilmiştir. Bununla birlikte, Orta Doğu’daki peçeli baykuşların ılıman bölgelere göre daha açık renkli oldukları gözlenir. Daha koyu baykuşların daha büyük kanatları ve kuyrukları olduğu ve daha fazla Cricetidae tüketen koyu kırmızımsı baykuşlardan daha az Muridae tükettikleri bildirilmiştir.
Baykuşlar arasında yavrunun üremesini ve hayatta kalmasını etkileyen bir diğer önemli faktör, avlanma riskinin ortaya çıkmasıdır. Baykuşların ana avcısı, günlük raptor çakır kuşu, Accipiter gentilis’tir. Günlük yırtıcı kuşlar tarafından yapılan avlanma, doğal alaca baykuş ölümlerinin yaklaşık % 73’ünü oluşturabilir. Bir araştırma raporu, yırtıcılığın dişilerin üremesine karşı daha önyargılı olduğunu ortaya koymuştur. Yetiştiriciler ve ebeveynler, yavruları beslemek için yuvadan daha fazla zaman geçirdikleri için avlanmaya daha fazla maruz kalabilirler. Yırtıcılığın yüksek olduğu yıllarda, yetiştiricilerin yavulara tahsis edilen yiyecek miktarını en aza indirerek avlanma riskine karşı savunmasızlıklarını azaltmak mantıklıdır. Sadece üreme oranlarını azaltarak veya daha küçük debriyajlar koyarak yiyecek dağıtımını azaltabilirler. O halde, yırtıcılığın düşük olduğu yıllarda üreme eğiliminin yüksek olduğunun neden bildirildiğine şaşmamak gerekir. Avlanma riskine maruz kalan bölgelerde üreyen 1-2 yumurta içeren küçük pençelere sahip baykuşların, daha az maruz kalan bölgelerde üreyen daha büyük pençelere sahip baykuşlara kıyasla üreme girişimini tamamlama olasılığının daha düşük olduğu belirtilmiştir.
Dünyanın bazı bölgelerinde, özellikle Birleşik Krallık’ta, çakırlar Mart sonu ve Nisan aylarında toprakların, yuvaların ve binaların üzerinde görünmeye başlar. Bu, çoğu durumda baykuşların zaten üremeye adandıkları zamandır. Bu nedenle, maruz kalırlarsa üreme girişimini tamamlamamakla tehdit edilebilirler. Damızlık anne babaların ve üreme girişimi başına daha fazla yavru üretenlerin, üremeyen ebeveynlere veya daha az yavru üretenlere göre avlanma riskine karşı genellikle daha savunmasız olduğu gözlemlenir. Uzun ömürlü ebeveynlerin yırtıcı olma riskinin yüksek olduğu yıllarda savunmasızlıklarını azaltmaları yaygın bir uygulamadır. Savunmasızlıklarını üç temel yolla en aza indirirler ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Üreme faaliyetlerinden tamamen kaçınarak,
• Üretilen yavruların sayısını veya kalitesini azaltarak,
• Erken bir aşamada üreme girişimini ihmal ederek,
Yaş
Yaşın baykuşlar arasında cinsel ön üretimi biraz etkilediği gösterilmiştir. Dişi baykuşlar yaşlandıkça üreme eğilimi biraz artar, ancak bu yalnızca bir önceki yıl başarılı yavru civcivleri olan ebeveynlerde gözlemlenmiştir. Önceki yıllarda başarılı bir şekilde yavru civciv çıkaran dişi baykuşların, yavru civcivleri olmayanlara kıyasla yaşlandıkça üreme olasılıkları daha yüksek olduğu bildirilmiştir. Buda hayatta kalma ve üreme oranlarının yaşa bağlı olduğu gözlenmiştir.
Hastalıklar
Nüfus büyüklüğündeki azalma ve birçok yaban hayatı türünün yok oluşu, ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklardan kaynaklanır. Ve bu hastalıkların yayılmasının, iklim ve insandaki değişim nedeniyle çevresel değişimden kaynaklanan taşıyıcıların ve patojenlerin hareketiyle kolaylaştırıldığı kaydedilmiştir. Tehdit altındaki türler, üreme performansının düşmesi veya doğrudan ölümlerin bir sonucu olarak yok olmaya itilebilir.
Mate kullanılabilirliği
Baykuşlar eşeyli üremeye maruz kaldıklarından, üreme eşlerinin mevcudiyeti üreme ve onun başarısı için çok önemlidir. Eşin mevcudiyetine ek olarak, eşe yakınlık meselesidir. Eşler arasındaki aşinalığın baykuşlar arasında üreme performansını artırdığı gözlemlenmiştir.
Ardışık üreme alanları arasında bir hareket olan üreme dağılımının, baykuşlara baykuşlar arasında akraba evliliğinden kaçınmanın yanı sıra daha iyi bir üreme alanına taşınarak veya daha iyi bir eşle eşleşerek üreme performansını artırma fırsatı sunduğu bildirilmiştir. Bununla birlikte, dağılan bireylerin daha iyi bölgeler veya eş edinme garantisi olmadığı için, dağılma üreme başarısının azalmasına neden olabilir.
Habitat kalitesi
Baykuşlar, üreme yeri söz konusu olduğunda bazen seçicidir. Peçeli baykuşların yollardan uzaktaki yuva kutularında üremeyi tercih ettikleri bildirilir. Yollara yakın yuva kutularında üreme, trafik kazalarının yanı sıra rahatsızlıkların bir sonucu olarak üreme sürecini etkileyebilir. Orta Doğu’da peçeli baykuşların üreme performansındaki varyasyonlar, yuva kutularını çevreleyen habitat özelliklerinde farklılıklar ile ilişkilendirilmiştir.
Tarım uygulamaları
Baykuşların azalmasının nedenlerinden biri olarak yoğun tarım uygulamaları gözlemlenmiştir , bu da küçük memelilerin beslenmeleri için tarlada daha az tahıl olmasına neden olarak baykuşlar için av hayvanlarının bulunabilirliğini azaltır. Kemirgenlerin yararlanabileceği hendek ve sınırların daha az olması, baykuş popülasyonunu etkileyen bir başka faktördür.
Yuva kutularının yerleştirilmesi
Tarıma elverişli olmayan alanların bulunduğu yerlerde yuva kutularının bulunmasının, av hayvanlarının mevcudiyetini artıracak olan tarla bitkilerinin bulunduğu alanlarda gözlemlenebilir. Ayrıca baykuşlar için av hayvanlarının mevcudiyetini sınırlayabileceği gözlenmiştir. Peçeli baykuşların, mikro habitatta çeşitli baykuş diyetlerinin mevcudiyeti nedeniyle ekilebilir tarlaların olduğu bölgelerde üremeyi tercih ettikleri öne sürülmüştür.

Kaynakça:
owlpages.com/owls/articles.php?a=11
besjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-2656.2009.01637.x

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu